کارشناس آب در گفت‌و‌گو با «توسعه ایرانی» و با اشاره به «تبدیل بحران آب به چالش آب»:
هم سدها خالی است، هم مصرف بالاست
یک کارشناس آب گفت: در تهران در 50 سال گذشته هیچ وقت دو سال پشت سرهم خشکسالی نداشتیم. اما ما الان وارد سال پنجم خشکسالی شدیم و سرانه بارندگی به قدری کم شده که در 57 سال گذشته بی‌سابقه بوده است.
به گزارش گروه شهرنوشت «توسعه ایرانی» در سال‌های اخیر، مسئله کم‌آبی و خشکسالی به یکی از چالش‌های مهم کشور تبدیل شده است. برخلاف نظر برخی از کارشناسان که معتقدند ما با مشکل بحران آب مواجه نیستیم، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که روند کنونی مصرف و کاهش منابع آبی می‌تواند کشور را در سال‌های آینده با چالش‌های جدی مواجه کند.
یکشنبه شب نیز احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی در یک گفت وگوی تلوزیونی اعلام کرده است «متاسفانه در پنجمین سال خشکسالی به سر می‌بریم، به طوری که امروزه تغییر اقلیم نه تنها در کشور ما بلکه در خاورمیانه باعث خشکسالی‌های طولانی‌تر شده است، به طوری که در گذشته ما شاهد نوسان بارندگی‌ها بوده‌ایم.» وی همچنین گفته است «ما انتظار نداریم بهار پر بارشی در کشور داشته باشیم باتوجه به این سامانه فعال در کشور بارندگی‌ها امروز و فردا در غرب و مرکز کشور ایجاد می‌کند و از فردا تقریبا ضعیف خواهد شد و سامانه جدید بارشی هم نزدیک به اواخر ماه اسفند وارد کشور می‌شود و بارندگی‌های در غرب و شمال‌غرب و تهران ایجاد می‌کند.»
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی درباره سال آبی در سال اینده خوشبین نبوده و اعلام کرده است «بهار سال آینده بارندگی در کشور زیر نرم است،» درحالی که در روزهای اخیر تصاویری از سدهای تقریبا خالی تهران منتشر شده است عیسی بزرگ زاده سخنگوی صنعت آب کشور اعلام کرده است: «هم اکنون برنامه‌ای برای جیره‌بندی آب در استان تهران نداریم، اما اگر مردم مدیریت مصرف نداشته باشند، مخازن آب سطحی را از دست خواهیم داد.» البته به گفته وی «متاسفانه ۶۵ درصد مشترکان تهرانی بدمصرف هستند و ۵ درصد بیش از ۲ برابر الگو آب مصرف می‌کنند.»
محمود یزدانی کارشناس آب در گفت و گو با «توسعه ایرانی» درباره شرایط آبی کشور در سال آینده و احتمال کمبود آب در تابستان سال ۱۴۰۴ گفت: ابتدا به ساکن ما باید بدانیم که سطح کره‌ی زمین را 72 درصد آب تشکیل داده و از این 72 درصد، ۹۷ درصدش آب غیرقابل استفاده برای انسان هاست. یعنی با سه درصد، ۷۲ درصد باید تأمین منابع کنیم. اقلیم‌ها در کشورهای مختلف متفاوت هستند. بعضی از کشورها به خاطر موقعیت خاص جغرافیایی‌شان وضعیت بهتری دارند ولی کشور ما از اقلیم گرم و نیمه خشک است و این کار ما را سخت‌تر می‌کند.
وی ادامه داد: در سنوات گذشته هم ایرانیان باستان اهتمام زیادی به مقوله آب داشتند و به خاطر همین موضوعات، گرم‌ترین نقطه کره زمین در کشور ما واقع شده است. در حال حاضر وضعیت از وضعیت بحران به چالش تبدیل شده و ما باید بپذیریم که با یک چالش اجتماعی و اقتصادی مواجه هستیم. حال این سوال مطرح می‌شود که چه عواملی باعث می‌شود که این چالش‌ها و خشکسالی‌ها دامنگیر ما و دامنگیر دنیا شده؟ و چگونه باید از بین برود.
این کارشناس آب گفت: صنعتی‌سازی، رشد فزاینده جمعیت، گازهای گلخانه‌ای همه اینها دست به دست هم دادند که عوامل مترتب بر خشکسالی باشد. خشکسالی ناشی از سال‌ها کمبود بارندگی است یعنی این طور نیست که ما بگوییم در یک برهه از زمان این اتفاق افتاده و بعد هم به اتمام رسیده است. برآیند سال‌های کم بارشی و کمتر از حد نرمال مترتب بر خشکسالی است. عمیقا با این موضوع موافقم که یک فصل مرطوب و پر بارش نمی‌تواند سفره‌های زیرزمینی که ما در سال‌های سال برداشت کردیم را پر کند.
یک کارشناس آب: صنعتی‌سازی، رشد فزاینده جمعیت، گازهای گلخانه‌ای و برآیند سال‌های کم بارشی و کمتر از حد نرمال مترتب بر خشکسالی است. عمیقا با این موضوع موافقم که یک فصل مرطوب و پر بارش نمی‌تواند سفره‌های زیرزمینی که ما در سال‌های سال برداشت کردیم را پر کند
یزدانی تصریح کرد: این موضوعات باعث می‌شود که قاعدتا خشکسالی دامنگیر جامعه بشری شود و عوامل دیگری هم که ما در آن دخالت داشتیم یعنی ما در بعد از بحران خشکسالی موضوع مهم‌تری را داریم تحت عنوان فرونشست و این فرونشست باعث رانش گسل‌های زلزله خواهد شد.
وی درباره عوامل ایجاد بحران کم آبی در کشور و تهران گفت: عواملی که باعث بحران کم آبی می‌شود در کشور و به صورت اخص در تهران عوامل متعددی هستند اما عواملی مانند تراکم جمعیتی تهران و مصرف بیش از یک و نیم میلیارد متر مکعب آب شرب در تهران باعث می‌شود که ما به تهران اهتمام ویژه‌ای داشته باشیم هر چند که همه کشور یکسان هستند. ما در نیمه شمالی کشور وضعیت‌مان کمی بهتر است یعنی در استان گیلان و مازندران وضعیت‌مان به حد نرمال رسیده ولی در الباقی استان‌های کشور درگیر و دچار خشکسالی هستیم.
در ۵۰ سال گذشته دو سال پشت سر هم خشکسالی در تهران نداشتیم
این کارشناس آب ادامه داد: در تهران در 50 سال گذشته هیچ وقت دو سال پشت سرهم خشکسالی نداشتیم. اما ما الان وارد سال پنجم خشکسالی شدیم و سرانه بارندگی به قدری کم شده که در 57 سال گذشته بی‌سابقه بوده است. یکی دیگر از موضوعاتی که باعث می‌شود ما با مشکل آب مواجه شویم کشاورزی ناکارآمد ما بحث غرقابی را تبدیل به آبرسانی قطره‌ای نکرده ایم.
وی ادامه داد: همچنین کاهش برف و منبع ذخیره ماندگاری آب برای فصل تابستان، تغییر بارندگی از برف به بارش و افزایش دما از دیگر دلایل است چراکه وقتی که دما افزایش پیدا می‌کند قاعدتا لایه‌های برف زودتر آب شده و تبخیر می‌شوند. کاهش تغذیه آبخوان‌ها نیز از دیگر دلایل است و ما باید به صورت مصنوعی آبخوان‌ها را پر کنیم. که این کار انجام نشده است و مدیریت پایدار نداشته ایم.
این کارشناس آب تصریح کرد: مدیریت ناپایدار انجام داده‌ایم و با حفر چاه‌های غیرمجاز که الان براساس آمارهای رسمی که از سازمان آب منطقه‌ای منتشر می‌شود بیش از سی هزار چاه غیر مجاز داریم. البته اقداماتی در تهران صورت گرفته و ما سرمایه‌گذاری هم انجام دادیم و من نفی کننده زحمات دوستانمان در وزارت نیرو نیستم. اما می‌خواهم بگوییم که سرمایه‌گذاری مناسب برای زیرساخت‌های مدرن مثل تصفیه خانه‌های فاضلاب یا همان آب خاکستری، برگشت چرخه آب که به درستی انجام نشده همچنین شبکه ابرسانی برورزرسانی شده است اما به دلیل تجمیع جمعیت و ترافیک جمعیتی در تهران به سرعت پیش نمی‌رود. سیاست‌های نادرست کشاورزی و محصولاتی که پرآب هستند همه اینها دست به دست هم داده که ما چنین وضعیتی را در تهران داشته باشیم.
محمود یزادنی در گفت و گو با «توسعه ایرانی»: در حال حاضر آب از وضعیت بحران به چالش تبدیل شده و باید بپذیریم که با یک چالش اجتماعی و اقتصادی مواجه هستیم. کشور ما کشور کم بارشی است و اقلیم ما گرم و خشک است اما به استناد آمار رسمی باید بگویم که بیش از ۶۰ درصد مردم دو برابر الگو مصرف می‌کنند
بیش از ۶۰ درصد مردم دو برابر الگو مصرف می‌کنند
وی ادامه داد: ما در تهران باید ۱۳۰ لیتر مصرف وضعیت نیمه پایدار باشد در تهران به استناد آمار رسمی باید بگویم که بیش از ۶۰ درصد مردم دو برابر الگو مصرف می‌کنند. این در حالی است که کشور ما کشور کم بارشی است و اقلیم ما گرم و خشک است. این اقلیم گرم و خشک ما را باید به سمت حفظ پایدار منابع ابی ببرد که اصطلاحا می‌گویند چو دخلت نیست خرج آهسته‌تر کن اما ما هم دخل‌مان نیست هم خرجمان بیشتر. اگر سرانه بارش در دنیا عدد هفتصد و پنجاه میلیمتر باشد ما در کشورمان یک سوم بارندگی سرانه دنیا داریم. یعنی دویست و بیست تا دویست و پنجاه میلیمتر بارش داریم که در وضعیتی که الان داریم کمتر از اون است پرشدگی سدها از حالت انتظار خارج شده است و الان تصاویری از سدها منتشر شده که به استناد سخنگوی صنعت آب تصاویر واقعی است و تشویش اذهان عمومی نیست.
وی ادامه داد: ما باید بدانیم که این کشور، کشور کم بهره برداری از منابع آب است اما باید همه بدانند که دو برابر الگوی کشورهایی که سرانه بارش‌شان ۷۵۰ میلی لیتر است آب مصرف میکنیم. در حالی که سرانه بارندگی ما یک سوم میانگین متعارف جهانی است. بنابراین باید بحث الگوسازی و فرهنگ‌سازی را در پیش بگیریم. یک بحث دیگر نیزموضوع‌عدم تناسب تعرفه هاست با میزان برداشت مردم از منابع آب.
وی ادامه داد: ریاست جمهور اعلام کرد که ما ناترازی برق و ناترازی گاز داریم. ما در ناترازی برق و در خاموشی اگرچه نباید باشد اما حیاتم را از دست نمی‌دهیم در ناترازی گاز همینطور اما جایگزینی برای آب نداریم. بنابراین آن کسی که از حد متعارف مصر تجاوز می‌کند باید بهای تمام شده را بیشتر پرداخت کند البته ابزارهای تشویقی را ما داشتیم. در دولت سیزدهم اتفاق مهمی رقم خورد و همه آن‌هایی که زیر پنج درصد مصرف داشتند رایگان شدند ولی این اتفاقات باید زودتر از اینها می‌افتاد.
قطع به یقین در تابستان با مشکل کمبود آب مواجه خواهیم شد
این کارشناس آب گفت: ما ابلاغ الگوی کشت‌مان را در مجلس یازدهم داشتیم این قانون برای کشوری که ناپایداری منابع آبی دارد باید ابتدا از دهه هشتاد اتفاق می‌افتاد تا کشاورز محصولات پرآب را کشت نکرده و منابع آب را از دست ندهیم. ما در سال صد میلیارد مترمکعب مصرف آب کشورمان است. بیش از ۹۰ میلیارد مترمکعب آن در حوزه کشاوری است اگر ۱۰ درصد در بخش کشاورزی کاهش دهیم برای مصرف و شرب مشکلی نخواهیم داشت. اما متاسفانه کشاورزی ما هنوز به سمت کشت سنتی پیش می‌رود و موضوعات تکنولوژی و بروز آبرسانی قطره‌ای یک مقدار با سرعت کمتری اتفاق می‌افتد.
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به موضوعات مطرح شده آیا این احتمال وجود دارد که در تابستان با مشکل کمبود آب مواجه شویم، گفت: قطع به یقین اما ما به تفضل خدا هم امیدواریم.
دیدگاه تان را بنویسید