نتیجه قهری طرح‌های ساماندهی و توانمندسازی کودکان کار از نگاه «قاسم حسنی»:
هدایت کودک کار به کارگاه‌های زیرزمینی با نرخ آسیب بیشتر
عضو موسس و هیات امنای انجمن حمایت از کودکان کار با بیان اینکه برای مقابله با کار کودک باید نظام تقسیم ثروت در جامعه هدف گرفته شود، گفت: وقتی چنین برنامه‌هایی نیست و عریان‌ترین اشکال کار کودک هدف گرفته می‌شود؛ کودک به اشکال کار پنهان روی می‌آورد و به کارگاه‌های زیرزمینی کشیده می‌شود با نرخ بهره‌کشی و آسیب بیشتر بنابراین مسئله حل نمی‌شود بلکه به حاشیه رانده می‌شود.
گروه شهرنوشت «توسعه ایرانی»: نهم دی ماه ۱۴۰۲ شهرداری تهران از اجرای قریب‌الوقوع طرح ساماندهی کودکان کار خیابانی خبر داد. در این خبر ۳۲ مرحله قبلی این طرح ناموفق عنوان شد. اگرچه این طرح در سال جاری آغاز شد اما به گفته کارشناسان طرح‌هایی از این دست دارای ایرادهای محتوایی و شکلی هستند. عضو موسس و هیات امنای انجمن حمایت از کودکان کار همزمان با «روز جهانی مبارزه علیه کار کودک»، در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» تصریح کرد که در این طرح‌ها نگاه مبلمان شهری به کار کودک مطرح است و در واقع طراحان بیشتر نگران چهره شهر بوده‌اند تا کودکان!
تمرکز بر اشکال مشهود کار کودک و نه همه اشکال
قاسم حسنی، درباره اقدامات اخیر شهرداری تهران درخصوص ساماندهی کودکان کار در شهر تهران گفت: هر کنش و تلاشی که از سوی هر نهاد و تشکلی در جهت محو کار کودک و در جهت رساندن کودکان به حقوق حقه‌شان صورت می‌گیرد، جای قددرانی و تشکر دارد اما در ارتباط با رویکردهای موجود که با آن مواجه هستیم نکاتی وجود دارد که باید روی آن دقت کنیم تا به نتیجه نهایی که محو کار کودک است، برسیم. وقتی که ما صحبت از محو کار کودک می‌کنیم باید همه اشکال کار کودک را در نظر بگیریم نه فقط کودکانی که در سطح شهر هستند، در حال حاضر تمام تمرکز بر کودکانی است که در سطح شهر کار می‌کنند چراکه دیده می‌شوند و همین امر باعث شده که تمرکز بر اشکال مشهود کار کودک باشد.
اگر می‌خواهیم با کار کودک مبارزه کنیم باید علاوه بر کودکان خیابانی، برای حذف کار کودکانی که در کارگاه‌های دور از شهر، غیررسمی و حاشیه هستند، هم برنامه‌ریزی کنیم، همچنین کودکانی که در مشاغل خانگی هستند را در برنامه‌ریزی‌هایمان ببینیم
نرخ بهره‌کشی از کودک در مشاغل خانگی بسیار بالاست
وی با اشاره به ایرادهای محتوایی به این نوع طرح‌ها گفت: اگر می‌خواهیم با کار کودک مبارزه کنیم باید علاوه بر کودکان خیابانی، برای حذف کار کودکانی که در کارگاه‌های دور از شهر، غیررسمی و حاشیه هستند، هم برنامه‌ریزی کنیم، همچنین کودکانی که در مشاغل خانگی هستند را در برنامه‌ریزی‌هایمان ببینیم. کودک در مشاغل خانگی از صبح تا غروب درون بافت خانواده مشغول کار است، درست است که از یک سری آسیب‌ها دور می‌ماند اما با آسیب‌هایی مانند عدم ارتباط با جامعه و عدم رشد اجتماعی شخصیتش مواجه خواهد شد. ضمن اینکه نرخ بهره‌کشی از کودک در مشاغل خانگی بسیار بالاست. بنابراین انتظار این است که وقتی از مبارزه برای لغو کار کودک صحبت می‌کنیم همه اشکال کار کودک دیده شود. اما طرحی که در حال حاضر در شهر تهران اجرا می‌شود و سایر طرح‌هایی که در گذشته اجرا شده است متاسفانه نگاه‌شان نگاه مبلمان شهری به کار کودک بوده است و بیشتر نگران چهره شهر بوده‌اند تا کودکان.
اینکه گفته می‌شود مافیایی برای بهره‌کشی از کودکان شکل گرفته فرافکنی و طنز است. آیا تاکنون خبر دستگیری یک نفر از این مافیا و شناسایی آنان اعلام شده است؟ وقتی از حل مسئله عاجز شده و نمی‌توانند اقدام بنیادی و جدی در زمینه کار کودکان انجام دهند، موضوعات اینچنینی را مطرح می‌کنند
کار کودک ریشه در ضعف خانواده و خلأ نهادهای حمایتی در جامعه دارد
عضو هیات امنای انجمن حمایت از کودکان کار با تاکید بر اینکه باید بررسی کنیم که ریشه کار کودک در کجاست، ادامه داد: اگر توجه و تمرکز ما در مواجهه با ریشه نباشد مسیر را اشتباه می‌رویم. کار کودک ریشه در ضعف خانواده و خلأ نهادهای حمایتی در سطح جامعه و نیز ضعف نظام آموزشی و... دارد؛ در طرح‌های موجود بیشتر بحث جمع‌آوری است و اخیرا از ادبیاتی مانند جذب، توانمندسازی و توان‌افزایی استفاده می‌کنند اما سوال این است که آیا بچه‌ها ناتوان هستند که بخواهیم از طریق توانمندسازی و مهارت‌آموزی با کار کودک مقابله کنیم؟ در واقع ناتوانی در درون بافت خانواده است. بیماری پدر یا مادر، اجازه مسکن بالا، بالا بودن هزینه موادغذایی، عدم دسترسی به عدالت آموزشی و عدم دسترسی به آموزش با کیفیت و رایگان از ریزفاکتورهای کار کودک است و اگر قرار است اقدام جدی صورت بگیرد، باید تمرکز از روی کودک برداشته شده و به ریشه‌های کار کودک پرداخت.
به گفته وی، نداشتن مهارت‌های اجتماعی مادر یکی از عوامل ریشه‌ای کار کودک است، اشتغال مادران و ایجاد فرصت‌های شغلی و حضور اجتماعی موثر برای آن‌ها می‌تواند جایگزینی مناسب برای کار کودک باشد اما وقتی مادر سواد ندارد و آموزش ندیده است. نمی‌تواند هزینه زندگی را تامین کند و در غیاب پدر ناگزیر کودک به کار روی می‌آورد.
حسنی با اشاره به ایرادهای شکلی این طرح‌ها تصریح کرد: کودک وقتی کار می‌کند شب به خانه باز می‌گردد اما وقتی او در طرح قرار می‌گیرد شب به منزل نمی‌رود و این به کودک آسیب می‌رساند. از سوی دیگر اجرای این طرح‌ها هزینه‌بر است و ضمن اینکه کاری انجام می‌دهیم که در نهایت بی‌فایده است. آقای شهردار در سخنرانی معروف‌شان که در سال گذشته داشتند اعلام کردند که تا پایان اسفند چهره شهر را از آسیب و کار کودک پاک می‌کنیم. اما اساسا این روش جواب نمی‌دهد.
کار کودک ریشه در ضعف خانواده و خلأ نهادهای حمایتی در سطح جامعه و نیز ضعف نظام آموزشی و... دارد؛ در طرح‌های موجود بیشتر بحث جمع‌آوری است و اخیرا از ادبیاتی مانند جذب، توانمندسازی و توان‌افزایی استفاده می‌کنند اما سوال این است که آیا بچه‌ها ناتوان هستند که بخواهیم از طریق توانمندسازی و مهارت‌آموزی با کار کودک مقابله کنیم؟
طرح موضوع مافیا در مقوله کار کودک، فرافکنی و طنز است
وی همچنین درباره اینکه گفته می‌شود کار کودک توسط مافیا هدایت می‌شود، تأکید کرد: اگر مافیایی برای بهره‌کشی از کودکان شکل گرفته آیا تاکنون خبر دستگیری یک نفر از این مافیا و شناسایی آنان اعلام شده است؟ این فرافکنی و طنز است وقتی که از حل مسئله عاجز شده و نمی‌توانند اقدام بنیادی و جدی در این زمینه انجام دهند فرافکنی کرده و موضوعات این چنینی را مطرح می‌کنند. ضمن اینکه وقتی کودک در مقابل‌عدم دسترسی به فرصت‌های اجتماعی و در مواجهه با فقر و نابرابری بی‌دفاع می‌شوند، شرایطی فراهم می‌شود که مورد هر نوع سوءاستفاده‌ای قرار بگیرد. اگر هم باندهایی شکل بگیرند آن هم از مسئولیت ما در قبال کودکان کم نمی‌کند.
سازمان‌های مردم‌نهاد به ریشه مشکلات دسترسی ندارند
مدیر عامل انجمن حمایت از کودکان کار درباره درآمدهای بالایی که برای کودکان اعلام می‌شود، گفت: اعلام این ارقام در توجیه ناکارآمدی طرح‌ها است و ذهن جامعه را نسبت به کودکان و شرایط‌شان مخدوش می‌کند. کدام پدر ومادری تا ناچار نباشد حاضر است در قبال درآمد بسیار زیاد کودکش را به کوره‌پزخانه بفرستد تا در آنجا کار کند. واقعیت کار کودک این است که بچه‌ها زندگی امروز و آینده‌شان را برای به دست آوردن درآمد اندک بر باد می‌دهند. البته گاهی اوقات هم این سازمان‌ها انگشت اشاره را به سمت سازمان‌های مردم نهاد می‌برند، در حالی که سازمان‌های مردم نهاد با معلول درگیرند و دسترسی به ریشه‌ها ندارند. در واقع پدیده فقر و نابرابری در جای دیگری شکل می‌گیرد. یکی دیگر از اشکالاتی که این طرح‌ها دارند همین مسئله فقر است. شهرداری چه جایگاهی برای این دارد که بخواهد فقر و نابرابری را از بین ببرد؟ شهرداری در بهترین حالت می‌تواند ایجاد دسترسی به فضاهای تفریحی، رفاهی و بهداشت محیط ایجاد کند اما نمی‌تواند فقر را از بین ببرد.
اگر می‌خواهیم با کار کودک مبارزه کنیم باید علاوه بر کودکان خیابانی، برای حذف کار کودکانی که در کارگاه‌های دور از شهر، غیررسمی و حاشیه هستند، هم برنامه‌ریزی کنیم، همچنین کودکانی که در مشاغل خانگی هستند را در برنامه‌ریزی‌هایمان ببینیم
وی تاکید کرد: فقر در جای دیگری شکل می‌گیرد و اگر قرار است کار بنیادین شود برنامه‌هایی که توسعه عدالت اجتماعی را در بردارند باید اجرا شوند. برای مقابله با کار کودک باید نظام تقسیم ثروت در جامعه هدف گرفته شود؛ وقتی چنین برنامه‌هایی نیست و عریان‌ترین اشکال کار کودک هدف گرفته می‌شود؛ کودک به اشکال کار پنهان روی می‌آورد و به کارگاه‌های زیرزمینی کشیده می‌شود با نرخ بهره‌کشی بیشتر و آسیب بیشتر بنابراین مسئله حل نمی‌شود بلکه به حاشیه رانده می‌شود.
درآمدهای بالایی که برای کودکان اعلام می‌شود، در توجیه ناکارآمدی طرح‌ها است و ذهن جامعه را نسبت به کودکان و شرایط‌شان مخدوش می‌کند
حسنی با بیان اینکه تمرکز باید روی از بین بردن فقر و اصلاح نظام بانکداری باشد، تصریح کرد: نظام بانکداری ما به گونه‌ای است که فقیر تولید می‌کند. دیگر اینکه باید به سمت توانمندسازی زنان و تقویت جایگاه آنان و نیز استقرار عدالت آموزشی برویم. جامعه هیچ راهی جز رفتن به سمت عدالت اجتماعی ندارد و در سایه آن است که آسیب‌های اجتماعی از جمله کار کودک رفع خواهند شد.
دیدگاه تان را بنویسید