به رغم اعلام جرم دادستانی و رد وجود هرگونه محموله‌ای با کاربرد نظامی در بندر؛ گمانه‌زنی‌ها ادامه دارد:
علت انفجار چه بود؟
مینا محمدزاده
انفجار و آتش‌سوزی مهیب روز شنبه بندر رجایی که جنوب ایران را به لرزه درآورد؛ همچون زلزله‌ای مهیب؛ پس‌لرزه‌هایی نیز داشت. دامنه حریق به کانتینرهای دیگر گسترش یافت و دیروز به‌رغم اعلام مهار آتش؛ قیر و مواد شیمیایی برخی کانتینرها باعث اشتعال مجدد در بخش شرقی اسکله شد و نیروهای امدادی را به تلاشی مضاعف واداشت.
آخرین آمار فوتی‌ها تا عصر دیروز، از زبان عضو کمیسیون بهداشت مجلس، ۳۶ تن اعلام شد که بجز ۱۸ پیکر، مابقی قابل شناسایی نبودند.
به گفته محمد جمالیان از هزار و ۲۴۱ مصدوم مراکز درمانی، ۹۹۴ تن ترخیص شده و ۲۴۰ مصدوم بستری هستند. از این ۲۴۰ بیمار بستری، ۳۷ نفر در بخش مراقبت‌های ویژه هستند، ۵ نفر سوختگی با درجه بالا دارند و ۶ نفر نیز به بیمارستان‌های دیگر اعزام شده‌اند.
تصاویر و ویدئوهایی که از محل وقوع انفجار و حوالی آن در خبرگزاری‌ها و کانال‌های فضای مجازی انتشار یافت؛ نیز حاوی صحنه‌هایی تأثرآور و فاجعه‌آمیز را از آسیب‌های سوختگی بر مردم و خسارات به بار آمده به نمایش گذاشت.
در پی این انفجار مصیبت‌زا که بسیاری از هموطنان را به کام مرگ کشاند و خانواده‌ها و چه‌بسا مردم ایران را سوگوار کرد؛ هیأت دولت امروز-دوشنبه-را عزای عمومی اعلام کرد و رئیس دولت نیز راهی بندر شد.
اعلام جرم دادستانی تهران علیه چند رسانه و ادامه گمانه‌زنی‌ها
همزمانی شروع دور سوم مذاکرات و انفجار بندر شهید رجایی؛ این گمانه را که پای اسرائیل و عملیات تروریستی در میان بوده تقویت و برخی رسانه‌ها را به بررسی ابعاد ماجرا از این منظر ترغیب کرد. در پی آن نیز «میزان»، اعلام کرد که: «در پی انتشار مطالب خلاف واقع از سوی تعدادی از رسانه‌ها و فعالان رسانه‌ای طیف‌های مختلف سیاسی در رابطه با حادثه بندر شهید رجایی، ضمن تشکیل پرونده قضایی، از سوی دادستانی تهران علیه متخلفان اعلام جرم شد؛ به برخی رسانه‌ها و فعالان مجازی هم تذکر داده شد.
رسانه قوه قضائیه نام این رسانه‌ها و افراد را اعلام نکرد، اما «انتشار اخبار خلاف واقع در حادثه بندرشهید رجایی» عنوان اتهامی آنها دانست و یادآور شد که اعلام جرم از آن روست که «در پی وقوع حادثه، دادستانی کل کشور در اطلاعیه‌ای خطاب به فعالان فضای مجازی و رسانه‌ها از آنها خواست از پرداختن به موضوعاتی که امنیت روانی جامعه را مخدوش می‌کند، پرهیز کنند.»
علت انفجار چه بود؟
ایرنا شامگاه شنبه گزارش داد که اداره گمرک ایران «دپوی مواد خطرناک و شیمیایی در محوطه بندر» را به عنوان عامل انفجار معرفی کرده است.
سخنگوی سازمان مدیریت بحران ایران، نیز علت انفجار بندر شهید رجایی را ذخیره‌سازی نامناسب مواد شیمیایی در کانتینرها عنوان کرد. حسین ظفری، در گفت‌وگو با ایلنا با تصریح بر اینکه «علت انفجار، مواد شیمیایی موجود در کانتینرها بود»، گفت که پیشتر نیز مدیرکل مدیریت بحران نسبت به احتمال خطر در این بندر هشدار داده بود.
همچنین وزیر کشور در محل حادثه، در ارتباط با علت انفجار گفت: «مطمئن باشید به هر نتیجه‌ای که برسیم، اعلام می‌کنیم.» اسکندر مومنی، افزود: تیمی مشغول بررسی علل حادثه است و از مردم خواست «به شایعات رسانه‌های خارجی» توجه نکنند.
اشاره او رسانه‌های خارجی که در این میان از پا ننشستند و به تحلیل و گمانه‌زنی‌های مختلف پرداختند؛ می‌تواند مصادیق بسیاری داشته باشد برای مثال نیویورک‌تایمز ادعا کرد که ماده منفجر شده در بندر رجایی «پرکلرات سدیم»، یکی از ترکیبات اصلی سوخت جامد موشک بوده است.
این رسانه به گزارش فایننشال تایمز نیز استناد کرده که در ماه ژانویه ادعا کرده بود که این ماده شیمیایی توسط دو کشتی از چین به ایران ارسال شده و قرار بود برای تجدید ذخایر موشکی ایران که در پی حملات به اسرائیل کاهش یافته بود، مورد استفاده قرار گیرد.
سخنگوی وزارت دفاع: «طبق بررسی‌ها و مستندات موجود، هیچ‌گونه محموله وارداتی یا صادراتی برای سوخت یا کاربرد نظامی در محدوده حادثه آتش‌سوزی بندر شهید رجایی وجود نداشته و ندارد»
این در حالی است که سفارت چین در واشنگتن در پاسخ به تماس خبرنگار روزنامه فایننشال تایمز، از وجود این محموله اظهار بی‌اطلاعی و تاکید کرده که پکن متعهد به «حفظ صلح و ثبات در خاورمیانه و منطقه خلیج فارس و راه حل دیپلماتیک برای حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران» است.
در همین راستا، شرکت امنیت دریایی بریتانیایی «امبری» نیز ادعا کرد که به شواهدی دست یافته است که نشان می‌دهد انفجار به دلیل نگهداری نادرست «پرکلرات سدیم» در بندر رجایی رخ داده است. این شرکت مدعی شد: «گزارش‌ها حاکی از آن است که این آتش‌سوزی بر اثر حمل نادرست محموله‌ای از سوخت جامد رخ داده که برای استفاده در موشک‌های بالستیک ایران در نظر گرفته شده بود.»
رسانه‌های یاد شده با اشاره به تصاویر منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی از انفجار که نشان می‌داد دودی با رنگ مایل به قرمز پیش از وقوع انفجار از محل آتش برخاسته است؛ بر این گمانه خود صحه گذاشته‌اند که این دود نشان‌دهنده دخالت یک ترکیب شیمیایی در این انفجار است.
این درحالی است که، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت پیش از این اعلام کرده بود که اگرچه به نظر می‌رسد مواد شیمیایی عامل انفجار بوده‌اند، اما هنوز امکان تعیین دقیق علت وجود ندارد.
باید هزینه بدهیم تا ماجرای نفوذ را جدی بگیرید؟
اما گمانه‌زنی‌ها تنها به رسانه‌های خارجی و برخی داخلی‌ها محدود نمی‌شود؛ نماینده مردم تهران نیز؛ دلیل انفجار را خرابکاری و نفوذ دانست. امیرحسین ثابتی در صحن علنی مجلس با تأکید بر اینکه «حتماً باید یک اتفاق تلخ مثل بندرعباس و پتروشیمی‌ها بیافتد تا ماجرای نفوذ را جدی بگیرید؟»، گفت: «حتما باید هزینه بدهیم تا به این تجربه برسید که باید سخت جلوی این چیز‌ها بایستید؟»
رد وجود هرگونه محموله‌ای
با کاربرد نظامی در بندر
در همین ارتباط سخنگوی وزارت دفاع نیز گفت: «طبق بررسی‌ها و مستندات موجود، هیچ‌گونه محموله وارداتی یا صادراتی برای سوخت یا کاربرد نظامی در محدوده حادثه آتش‌سوزی بندر شهید رجایی وجود نداشته و ندارد.»
سردار رضا طلایی نیک با اشاره به برخی فضاسازی‌های رسانه‌ای، افزود: «برخی خبرسازی‌ها که با فضاسازی هدفمند از سوی رسانه‌های بیگانه در راستای عملیات روانی دشمنان انجام می‌شود، مسبوق به سابقه است و ملت هوشمند ایران همواره این عملیات رسانه‌ای را خنثی کرده است.»
وی همچنین گفت: «با محوریت سازمان مدیریت بحران کشور و وزارت کشور، علل اصلی و جانبی حادثه آتش‌سوزی بندر شهید رجایی اعم از علل ایمنی یا امنیتی با کمک دستگاه‌های ذیربط در زمان مقتضی قطعاً توسط مسئولین کشوری اعلام خواهد شد.»
گمانه‌زنی‌ها در مورد انفجار بندر شهید رجایی تنها به رسانه‌های خارجی و برخی داخلی‌ها محدود نمی‌شود؛ نماینده مردم تهران نیز؛ دلیل انفجار را خرابکاری و نفوذ دانست. امیرحسین ثابتی در صحن علنی مجلس با تأکید بر اینکه «حتماً باید یک اتفاق تلخ مثل بندرعباس و پتروشیمی‌ها بیافتد تا ماجرای نفوذ را جدی بگیرید؟»، گفت: «حتما باید هزینه بدهیم تا به این تجربه برسید که باید سخت جلوی این چیز‌ها بایستید؟»
وی افزود: باید در فضای رسانه‌ای این اطمینان را داشته باشیم که هیچ‌گونه محموله وارداتی یا صادراتی برای سوخت یا مصارف نظامی در محدوده حادثه و به طور کلی در بندر شهید رجایی وجود ندارد و لازم است در برابر عملیات رسانه‌ای و روانی دشمن با هوشمندی عمل کنیم.
احمد مرادی، نماینده بندر عباس در مجلس نیز در گفتگو با خبرآنلاین، درخصوص گمانه‌زنی‌های صورت گرفته درباره احتمال خرابکاری یا حادثه تروریستی گفت: هیچ یک از گمانه‌زنی‌ها را تایید نمی‌کنم چون کارشناسان هنوز به طور کامل بررسی کامل نکرده‌اند. برای کارشناسی ابتدا باید اطفای حریق صورت بگیرد تا بتوانند بررسی‌های میدانی را انجام دهند.
انفجار بندر شهید رجایی ربطی به حوزه دفاعی ندارد
ازسوی دیگر، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی درپی مطرح شدن برخی گمانه‌ها در رسانه‌های داخلی و خارجی، در شبکه ایکس نوشت: انفجار بندر شهید رجایی ربطی به حوزه دفاعی ندارد.
ابراهیم رضایی یادآور شد: طبق گزارش‌های اولیه، آنچه در حادثه بندر شهید رجایی آتش گرفته، هیچ ارتباطی با حوزه دفاعی کشور ندارد.
واقعیت موجود: همزمانی انفجار بندرعباس با دور سوم مذاکرات
کارشناس ارشد روابط بین الملل با طرح این موضوع که «این واقعیت که این اتفاق [انفجار بندرعباس] همزمان با برگزاری دور سوم مذاکرات بین ایرانی‌ها و آمریکایی‌ها در عمان رخ داده است، احتمالاً از دید هیچ‌کس پنهان نمانده است.»
به گزارش خبرآنلاین؛ تریتا پارسی، با واکنش به حادثه انفجار بندرعباس در حساب کاربری خود در شبکه ایکس نوشت: هنوز هیچ مدرکی وجود ندارد، مبنی بر اینکه انفجار در بندرعباس ایران که منجر به زخمی شدن دست کم ۵۰۰ نفر شده، یک حادثه بوده یا یک اقدام خرابکارانه؛ و اگر مورد دوم بوده، توسط چه کسی انجام شده است؟ اما این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که بسیاری از ما پیش‌بینی کرده بودیم از آنجایی که اسرائیل نتوانست ترامپ را برای اتخاذ اهداف حداکثری در مذاکرات هسته‌ای تحت فشار قرار دهد، اسرائیلی‌ها تمرکز خود را به سمت تلاش برای خرابکاری در مذاکرات از طریق وادار کردن ایرانی‌ها به خروج از آن تغییر خواهند داد. و این کار را یا با تشدید حملات سایبری، ترورها در داخل ایران یا اقدامات خرابکارانه انجام خواهند داد.
مدیر اندیشکده کوئینستی در واشینگتن تصریح کرد: این انفجار به احتمال زیاد در این دسته آخر قرار می‌گیرد. البته هنوز هیچ مدرکی وجود ندارد، اما اگر شواهدی مبنی بر دست داشتن اسرائیل در این حادثه به دست آید، باید به خوبی درک شود که این اقدام نه به اندازه هدف قرار دادن ترامپ، بلکه به منظور خرابکاری در تلاش‌های او برای دستیابی به یک توافق هسته‌ای صلح‌آمیز بوده است که از ورود ایالات متحده به یک جنگ ابدی دیگر در خاورمیانه جلوگیری می‌کند.
دیدگاه تان را بنویسید