شرایط نامساعد جوی جستجوها برای یافتن بالگرد سانحه‌دیده رئیس‌جمهور را برای ساعت‌ها ناکام گذاشت؛
بهت سقوط در مه سرد
محبوبه ولی
تا زمان نگارش این گزارش که پاسی از شب می‌گذرد، علی‌رغم گذشت ساعت‌ها از سقوط بالگرد رئیس‌جمهور در مسیر بازگشت از منطقه مرزی ارس، هیچ خبری مبنی بر پیدا شدن بالگرد یا یافتن نشانی از وضعیت سلامت رئیس‌جمهور و همراهانش مخابره نشده است.
بالگرد رئیس‌جمهور که دیروز برای افتتاح سد «قیز قلعه‌سی» در مرز ایران و جمهوری آذربایجان به منطقه ارس سفر کرده بود، در بازگشت دچار سانحه سقوط شد. علاوه بر این بالگرد، دو بالگرد دیگر نیز حامل کاروان رئیس‌جمهور و همراهان وی بودند که آنها به سلامت به مقصد رسیدند. مهرداد بذرپاش و علی‌اکبر محرابیان، وزرای راه و نیرو در دو بالگرد اخیر بودند.
در بالگرد رئیس‌جمهور اما علاوه بر وی، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، مالک رحمتی، استاندار آذربایجان شرقی و حجه‌الاسلام آل هاشم امام جمعه تبریز حضور داشتند.
این اولین سانحه هوایی برای یک رئیس‌جمهور در ایران نیست. پیش از این بالگردهای ابوالحسن بنی‌صدر و محمود احمدی‌نژاد به ترتیب در 25 مرداد 1359 و 12 خرداد 1392 دچار سانحه شدند که هر دو از آن جان سالم به در بردند. این بار اما ساعت‌ها بی‌خبری و ناکامی در یافتن بالگرد رئیس‌جمهور، این نگرانی را ایجاد کرده که سومین سانحه برای رئیس‌جمهوری ایران، سرنوشتی متفاوت از دو وعده قبل داشته باشد.
آشفتگی در اطلاع‌رسانی
در مورد اینکه دقیقا چه اتفاقی افتاده و سانحه چطور رخ داده نیز هیچ اطلاعی در دست نیست. خود خبر سقوط بالگرد رئیس جمهور از اول با یک آشفتگی در اطلاع‌رسانی اعلام شد. ابتدا خبرگزاری تسنیم نوشت که «برخی اخبار حاکی از آن است که بالگرد حامل آیت‌الله رئیسی، رئیس جمهور در آذربایجان شرقی دچار سانحه شده است.»
خبرگزاری فارس اما سانحه را شایعه خواند و نوشت که «دقایقی پیش هلی‌کوپتر حامل رئیس جمهور به دلیل مه‌آلود بودن هوای منطقه شمال آذربایجان شرقی بر زمین نشسته و هم اکنون کاروان رئیس جمهور به صورت زمینی راهی تبریز شده است.»
با گذشت زمان اما خبر «فارس» اعتبارش را از دست داد؛ چراکه نه تنها کاروان رئیس جمهور به صورت زمینی راهی تبریز نشد، بلکه اخبار درباره بروز حادثه برای هلی‌کوپتر حامل رئیس جمهور شدت گرفت.
ایرنا، خبرگزاری دولت اعلام کرد که بالگرد حامل رئیس جمهور در جنگل دیزمار بین روستای برازین و اردشیری در استان آذربایجان شرقی فرود سخت داشته است.
روزنامه کیهان مدعی شد «حال رئیس‌جمهور مساعد و پایدار گزارش شده است.» کیهان اما دقایقی بعد این خبر را حذف کرد.
این آشفتگی در اطلاع‌رسانی، تا لحظه تنظیم این گزارش ادامه دارد. بهادری جهرمی، سخنگوی دولت در حالی که چندین ساعت از خبر اولیه می‌گذشت در ایکس نوشت: «شرایط سخت و پیچیده‌ای را تجربه می‌کنیم. این حق مردم و رسانه‌ها است که در جریان آخرین اخبار حادثه بالگرد رئیس‌جمهور قرار گیرند اما با توجه به مختصات محل حادثه و شرایط جوی، تا این لحظه «هیچ» خبر جدیدی وجود ندارد.»
سرد، مه‌آلود، صعب‌العبور،
در میان تخته‌سنگ‌های عظیم
در حالی که انتظار می‌رفت با گذشت زمان، تیم‌های امداد موفق به پیدا کردن بالگرد شوند، اخبار واصله حکایت از این داشت که شرایط جوی به قدری نامساعد و منطقه به حدی صعب‌العبور است که کماکان هیچ خبری از رئیس‌جمهور و هیأت همراه وی یافت نشده است.
با تاریک شدن هوا، سیدمجید میراحمدی، معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور کماکان از آخرین وضعیت رئیسی و بالگرد حامل او اظهار بی‌اطلاعی کرد. نمایندگان مجلس و دیگر مقامات نیز مطرح می‌کردند که اطلاعات خاصی به دست نیاورده‌اند.
گفته شد که ظاهرا بالگرد گم شده و از مردم محلی خواسته شده که به همراه گروه‌های امدادی به دنبال بالگرد بگردند.
رئیس هلال احمر اعلام کرد که 40 تیم واکنش سریع در منطقه حضور پیدا کرده و از پهپاد و امکانات هوایی نیز استفاده شده است.
فرمانده سپاه عاشورا نیز گفت: گردان‌های امام علی، امام حسین و بسیجیان حوزه‌های شهری و روستایی از ۴ شهرستان ورزقان، اهر، تبریز و جلفا به منطقه اعزام شده‌اند.
همراه با پایان روز، بارش باران در منطقه آغاز شد و گزارش‌ها حاکی از غلیظ‌تر شدن مه و سرمای هوا بود که کار جستجو را مختل می‌کرد. تسنیم در گزارشی نوشت که «منطقه وقوع سانحه از مناطق صعب العبور است و امکان تردد به صورت خودرویی وجود ندارد. منطقه به شدت بارانی و مه‌آلود بوده و دیروز هشدار نارنجی هواشناسی برای این مناطق صادر شده بود.»
این گزارش‌ها، این سوال را مطرح می‌کرد که اساسا چرا در سفر هوایی رئیس قوه مجریه و همراهان متعدد او، وضعیت و شرایط جوی در نظر گرفته نشده است.
تسنیم در گزارش خود افزوده بود که در محل سانحه، تخته سنگ‌های عظیمی با ارتفاع بیش از 70 متر پشت به پشت هم قرار دارند که این موضوع امکان جستجو و پیشروی را از امدادگران و مردم گرفته است. همچنین منابع محلی از حضور حیوانات وحشی با تاریک شدن هوا در منطقه خبر می‌دادند.
تا زمان نگارش این گزارش که پاسی از شب می‌گذرد، علی‌رغم گذشت ساعت‌ها از سقوط بالگرد رئیس‌جمهور در مسیر بازگشت از منطقه مرزی ارس، هیچ خبری مبنی بر پیدا شدن بالگرد یا یافتن نشانی از وضعیت سلامت رئیس‌جمهور و همراهانش مخابره نشده است
واکنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی
با گذشت ساعت‌ها و ناکامی در یافتن بالگرد رئیس‌جمهور، نگرانی‌های خارجی در این خصوص نیز جدی‌تر شد. یکی از اولین واکنش‌ها مربوط به الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان بود که پیش از سانحه یک سد را به همراه ابراهیم رئیسی روی ارس افتتاح کرده بود.
علی‌اف در ایکس نسبت به خبر سقوط بالگرد رئیس‌جمهور اظهار نگرانی کرد و نوشت: «دعای ما از خداوند متعال با رئیس‌جمهور ابراهیم رئیسی و هیأت همراه وی است.» او اضافه کرد: «جمهوری آذربایجان به عنوان کشوری همسایه، دوست و برادر آماده ارائه انواع حمایت‌ها می‌باشد.»
روسای جمهور و مقامات کشورهای منطقه با ابراز نگرانی از سانحه رخ داده برای رئیس‌جمهور ایران، نسبت به هرگونه کمک اعلام آمادگی کردند. عربستان، امارات، قطر، اردن، هند، پاکستان، عراق، یمن از جمله این کشورها بودند.
رئیس‌جمهور ترکیه با بیان اینکه «از اینکه رئیس‌جمهور ایران، برادرم ابراهیم رئیسی و هیأت همراهش دچار سانحه هلی کوپتر شدند، بسیار متاسفیم»، نسبت به ارائه هرگونه حمایت اعلام آمادگی کرده و گفت: «از طرف ملتم بهترین آرزوهای خود را برای مردم و دولت همسایه، دوست و برادر ایران می‌رسانم.»
در یمن، شورای عالی سیاسی اعلام کرد: «رهبری و مردم یمن در شرایط سختی که دارند در کنار مردم ایران و رهبری آنها ایستاده‌اند.»
اسرائیل: کار ما نبوده است
در این میان در حالی که برخی گمانه‌زنی‌ها فرضیه خرابکاری و سوء قصد را مطرح می‌کردند، شبکه 13 اسرائیل به نقل از مقامات این کشور گزارش داد که «اسرائیل هیچ ارتباطی با سقوط بالگرد رئیس‌جمهور ایران ندارد.»
یک کارشناس هوانوردی گفته است «اگر نیروهای امدادی سیگنالی از هلی کوپتر دریافت نمی‌کنند احتمالا ردیاب موجود در هلی کوپتر متلاشی شده است.» اطلاعاتی از این دست، نگرانی از اینکه سانحه رخ داده برای بالگرد رئیس جمهور، یک فاجعه باشد را قوت داده است
در عین حال اما کانال 12 اسرائیل در گزارشی با بیان اینکه امکان زنده ماندن رئیس‌جمهور و وزیر خارجه ایران وجود ندارد، اعلام کرد: «این اتفاق یک پیروزی برای اسرائیل است.»
منابع داخلی تا لحظه نگارش این گزارش، سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی را یک سانحه به دلیل شرایط نامساعد جوی اعلام کرده‌اند.
یک استاد خلبانی و کارشناس هوانوردی به بی‌بی‌سی گفت که بجز جی‌پی‌اس و ردیاب ترنس پاندرهلی کوپتر، یک دستگاه ردیاب ویژه مجزا هم در هلی کوپتر رئیس جمهور ایران وجود دارد که قابلیت ارسال سیگنال تا 72 ساعت را دارد.
این کارشناس افزوده: اگر نیروهای امدادی سیگنالی از هلی‌کوپتر دریافت نمی‌کنند احتمالا ردیاب موجود در هلی کوپتر متلاشی شده است.
اطلاعاتی از این دست، نگرانی از اینکه سانحه رخ داده برای بالگرد رئیس جمهور، یک فاجعه باشد را قوت داده است.
استمداد از کوپرنیک و ترکیه
به دنبال شرایط سخت برای ردیابی بالگرد رئیس‌جمهور، یانتس لنارچیچ، کمیسونر مدیریت بحران اتحادیه اروپا خبر داد که به دنبال درخواست ایران، سیستم ردگیری ماهواره‌ای کوپرنیک را فعال کرده‌اند.
او در ایکس نوشت: بنا به درخواست ایران برای کمک، در واکنشی سریع ما سیستم ردگیری کوپرنیک را فعال می‌کنیم.
این سیستم، برنامه ماهواره‌ای اتحادیه اروپا با همکاری آژانس فضایی اروپاست که توانایی رصد زمین و ثبت تصاویر با کیفیت بالا را دارد.
ساعتی بعد سازمان مدیریت بحران ترکیه نیز اعلام کرد ایران از طریق وزارت خارجه درخواست هلی‌کوپتر جستجو و نجات در شب را داشته است.
بنا به گفته این سازمان 32 پرسنل جستجو و نجات کوهنورد و شش وسیله نقلیه از مدیریت استانی وان و ارزروم به سمت منطقه سانحه حرکت کرده‌اند.
هلال احمر عراق نیز از تجهیز 10 تیم امداد و آماده اعزام به سوی ایران خبر داد.
همزمان هواشناسی بارش برف در استان آذربایجان شرقی را پیش‌بینی کرد.
مخبر؛ جایگزین رئیس جمهور تا اطلاع ثانوی
در پی ساعت‌ها بی‌خبری از رئیس‌جمهور و قوی شدن احتمالات دیگر، مسئله مدیریت دولت نیز مطرح شده است.
بنا بر اصل 131 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران «در صورت فوت، عزل، استعفا، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس جمهور و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت‌های وی را برعهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه و معاون اول رئیس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود.»
در حالی که برخی گمانه‌زنی‌ها فرضیه خرابکاری و سوء قصد را مطرح می‌کردند، شبکه 13 اسرائیل به نقل از مقامات این کشور گزارش داد که «اسرائیل هیچ ارتباطی با سقوط بالگرد رئیس‌جمهور ایران ندارد.»
اصل مذکور می‌افزاید: «در صورت فوت معاون اول و یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند.»
آشفتگی در اطلاع‌رسانی، تا لحظه تنظیم این گزارش ادامه دارد. بهادری جهرمی، سخنگوی دولت در حالی که چندین ساعت از خبر اولیه می‌گذشت در ایکس نوشت: «شرایط سخت و پیچیده‌ای را تجربه می‌کنیم. این حق مردم و رسانه‌ها است که در جریان آخرین اخبار حادثه بالگرد رئیس‌جمهور قرار گیرند اما با توجه به مختصات محل حادثه و شرایط جوی، تا این لحظه «هیچ» خبر جدیدی وجود ندارد.»
بدین ترتیب محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور اداره قوه مجریه را پس از وی به عهده خواهد گرفت؛ البته اصل 131 این امر را منوط به موافقت رهبری کرده است.
ابراهیم رئیسی اما غیر از ریاست جمهوری، عضو مجلس خبرگان نیز هست و در صورتی که خبرهای واصله از منطقه سانحه حاکی از درگذشت رئیس‌جمهور باشد، صندلی او در مجلس خبرگان نیز خالی خواهد شد.
دیدگاه تان را بنویسید