همزمان با تمرکز تهران بر شرق، غرب پروژه انزوای ایران را ادامه می‌دهد؛
دیپلماسی در پکن، طردشدگی در مونیخ
محبوبه ولی
رئیسی سه روز در چین خواهد بود و پنج‌شنبه باز خواهد گشت. یک روز بعد از اینکه او از پکن برگردد، اپوزیسیون ایرانی از جمله رضا پهلوی برای شرکت در کنفرانس امنیتی مونیخ در آلمان خواهند بود؛ وضعیتی که حاکی از امتداد تمرکز ایران بر سیاست چرخش به شرق و در سوی دیگر تداوم تلاش‌های غرب برای انزوای ایران است.
رئیسی به همراه مردان اقتصادی‌اش، احسان خاندوزی وزیر اقتصاد، مهرداد بذرپاش وزیر راه، جواد اوجی وزیر نفت، جواد ساداتی‌نژاد، وزیر کشاورزی، رضا فاطمی امین، وزیر صمت و محمد فرزین رئیس کل بانک مرکزی، امروز اولین میهمان شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین در سال نوی چینی است. علاوه بر اعضای اقتصادی دولت، علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران نیز او را در این سفر همراهی خواهد کرد.
از نگاه دولت و رسانه‌های دولتی این سفر بسیار مهم تفسیر می‌شود. رضا زبیب، دستیار وزیر و مدیر کل آسیا و اقیانوسیه وزرات خارجه دیروز در توئیتی درباره این سفر ابراهیم رئیسی نوشت: «در آداب بین‌المللی تشریفات، ترتیب اهمیت سفرهای خارجی مقامات این گونه است:
۱-سفر کاری/Working visit
۲-سفر رسمی/Official visit
۳-سفر دولتی/State visit
سفر رئیس‌جمهور محترم اولین State visit به چین در دو دهه گذشته است لذا با آداب کامل تشریفات انجام می‌شود که نشان از توجه میزبان است.»
عملیاتی کردن توافقی که «روی کاغذ بود»
محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور نیز یکشنبه‌شب روی آنتن تلویزیون به همین موضوع اشاره کرد و گفت که سفر ابراهیم رئیسی اولین سفر رئیس‌جمهور به چین در دو دهه گذشته به چین است و از این حیث بر اهمیت آن تاکید کرد.
شی جین پینگ این دعوت را شهریور ماه امسال در جریان اجلاس شانگهای در سمرقند از رئیسی به عمل آورد و آنطور که مطلعان در دولت می‌گویند گویا قرارداد پر سر و صدای 25 ساله با چین، مرکز ثقل این سفر است.
جمشیدی هم در این خصوص در برنامه تلویزیونی کنایه زد که «توافق جامع ایران و چین در ابتدای دولت رئیسی فقط یک توافق روی کاغذ بود، اما دولت مکانیزم‌های عملیاتی آن را پیش برده و در این سفر نهایی کردن آن دنبال خواهد شد.» او همچنین تاکید کرد که راهبرد دولت جمهوری اسلامی سیاست همگرایی اقتصادی با تمرکز بر حوزه آسیا است.
رقابت با ریاض، چاره‌اندیشی برای احتمال لغو معافیت‌ها
در کنار برنامه‌ها برای پیشبُرد توافق جامع ایران و چین در این سفر، مسائل و اهداف دیگر نیز دنبال خواهد شد. یکی از آنها رقابت تنگاتنگ با ریاض است؛ به ویژه پس از سفری که شی جین پینگ دو ماه پیش به عربستان داشت و امضایی که پای بیانیه ضد ایرانی ریاض زد و البته گلایه‌های ایران را برانگیخت.
در غرب اوضاع سیاست خارجی وخیم‌تر از قبل است تا جایی که شمشیر را از رو بسته و از نظام مستقر در ایران به قدری مشروعیت‌زدایی می‌شود که از اپوزیسیون آن برای حضور در مهمترین نشست امنیتی در سطح جهان دعوت می‌شود
احمد اسفندیاری‌منفرد، تحلیلگر مسائل شرق آسیا دو روز پیش به شرق گفته بود: «اگرچه شی جین‌پینگ با سفر به عربستان سعودی و همراهی با ریاض در مطرح کردن برخی ادعاهای ضد‌ایرانی شائبه شکاف در مناسبات تهران و پکن را در محافل سیاسی و رسانه‌ای داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی تقویت کرد اما چین از آن میزان هوشمندی برخوردار است که ظرفیت‌ها و پتانسیل بازیگر مهمی چون جمهوری اسلامی ایران را در منطقه استراتژیک خاورمیانه از دست ندهد.»
همزمان ایران نیز متوجه موقعیت و قدرت چین هست و زمین رابطه با چین را به این آسانی به رقبای منطقه‌ای‌اش واگذار نخواهد کرد. یادداشت خبرساز ابراهیم رئیسی در روزنامه چینی «مردم» نیز از همین منظر تعریف می‌شود.
این یادداشت به نوعی مقدمه سفر رئیسی به چین بود که بازتاب و واکنش‌های بسیاری نیز پیدا کرد. محتوای این یادداشت تماما تاکید بر دوستی و همگرایی ایران و چین و مسیر مشترک آنها بر یکجانبه‌گرایی غرب بود. رئیسی در این یادداشت با بیان اینکه «تهران و پکن دوستان شرایط سخت یکدیگرند»، نوشته است: «چین از طریق جاده ابریشم باستانی، جهانی شد و این سعادت و رفاه از رهگذر ایران زمین، پایداری یافت. اینک با احیای این ابتکار در جهان جدید، دو ملت بار دیگر در سرنوشت یکدیگر شریکند.»
این مقدمه‌ی پیش از سفر هم موید اصرار بر هم‌پیمانی با چین است و هم پیش‌درآمدی برای تهیه مقدمات عملیات اجرایی توافق 25 ساله.
از موارد دیگری که انتظار می‌رود در این سفر به آن پرداخته شود، زمزمه‌های آمریکا برای لغو معافیت چین برای خرید نفت از ایران است که احتمالا در گفت‌وگوها به آن پرداخته خواهد شد.
حال باید منتظر ماند و دید که این سفر با همه تاکیداتی که دولت به آن دارد، چه دستاوردی خواهد داشت.
دومینوی غربی برای منزوی‌سازی ایران
همزمان با دیپلماسی تهران در یکی از بزرگترین پایتخت‌های شرق، ایران در یکی از مهمترین پایتخت‌های غربی از مهمترین کنفرانس امنیتی جهان طرد شده است. خبرگزاری آلمانی د.پ.آ هفته گذشته خبر داد 40 کشور و هیأت‌های نمایندگی ارشد 90 دولت به کنفرانس امنیتی مونیخ دعوت شده‌اند اما در این میان نه تنها ایران و روسیه دعوت نشده‌اند، بلکه کریستو هویزگن، مدیریت کنفرانس اعلام کرده که به جای دولت‌های این دو کشور، چهره‌هایی از اپوزیسیون هر دو، به نشست مونیخ دعوت شده‌اند!
ایران متوجه موقعیت و قدرت چین هست و زمین رابطه با چین را به این آسانی به رقبای منطقه‌ای‌اش از جمله ریاض واگذار نخواهد کرد. یادداشت خبرساز ابراهیم رئیسی در روزنامه چینی «مردم» نیز از همین منظر تعریف می‌شود
رضا پهلوی و مسیح علی‌نژاد به عنوان اپوزیسیون ایرانی و میخائیل خودورکوفسکی، گاری کاسپاروف، دمیتری موراتوف و همسر الکسی ناوالنی، زندانی سیاسی سرشناس نیز به عنوان اپوزیسیون روسی میهمان کنفرانس امنیتی مونیخ در روزهای 28 تا 30 بهمن هستند.
ایران و روسیه هرچند که برگزارکنندگان کنفرانس امنیتی مونیخ هیچگاه روی خوش به آنها نشان ندادند، سال‌های گذشته بارها در این کنفرانس شرکت کرده‌اند. نطق‌های پوتین علیه آمریکا در این نشست امنیتی خبرساز بود و همینطور در سال‌هایی که محمدجواد ظریف به عنوان وزیر خارجه ایران در این کنفرانس شرکت می‌کرد، می‌کوشید بر جریان ایران‌هراسی کنفرانس مونیخ غلبه کند.
در یکی از این دوره‌ها، ظریف طی اظهاراتی می‌گفت: «ما امنیت‌مان را از مردممان می‌گیریم و راضی نگه داشتن مردم برای ما بسیار اهمیت دارد.» اکنون اما پس از چند ماه ناآرامی در ایران و اعتراضات خیابانی، برگزارکنندگان کنفرانس مونیخ، دولت ایران را به بهانه همان «مردم» از این کنفرانس جهانی حذف و اپوزیسیون را به جای آن دعوت کرده‌اند. این اقدام در امتداد سلسله اقداماتی است که غرب طی چند ماه اخیر در راستای انزوای ایران ترتیب داده است؛ از جمله حذف ایران از کنفرانس مقام زن سازمان ملل.
مشروع در شرق، نامشروع در غرب!
از وجه دیگر حذف همزمان ایران و روسیه از کنفرانس امنیتی مونیخ، نشانه دیگری از اصرار و تاکید غرب بر همدستی ایران با روسیه در مسئله اوکراین و البته همکاری نظامی این دو است.
فرجی‌راد، سفیر سابق ایران در نروژ در همین ارتباط به خبرآنلاین گفته است: «ظاهرا غربی‌ها با این اقدام می‌خواهند پیامی به ایران بدهند تا روابط خود با روسیه را کاهش دهد.»
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه دیروز در نشست خبری خود در واکنش به این عدم دعوت اظهار کرد: «اگر هدف از برگزاری کنفرانس مونیخ کمک به تعمیق امنیت در حوزه منطقه‌ای و جهانی است؛ اقداماتی از جمله دعوت نکردن از برخی کشورها رویکردی گزینشی با انگیزه‌های سیاسی است و نشان دهنده تداوم رویکرد اشتباه در ارتباط با تحولات جمهوری اسلامی ایران و نقض غرض است.»
او ادامه داد: «این اقدام مغایر با اصل بی‌طرفی به ویژه در رابطه با کشوری که نقش مهم و تعیین‌کننده در حوزه امنیت بین‌الملل و منطقه دارد، می‌باشد.»
ظاهرا چین گفته‌های ایران درباره «نقش مهم و تعیین‌کننده» را می‌پذیرد و برای دولت آن چنان سطحی از مشروعیت را قائل است که از آن میزبانی رسمی کند. در غرب اما اوضاع سیاست خارجی وخیم‌تر از قبل است تا جایی که شمشیر را از رو بسته و از نظام مستقر در ایران به قدری مشروعیت‌زدایی می‌شود که از اپوزیسیون آن برای حضور در مهمترین نشست امنیتی در سطح جهان دعوت می‌شود؛ وضعیتی پیچیده و سخت برای سیاست خارجی ایران!
دیدگاه تان را بنویسید