مستطـیل سبز سیاست

محبوبه ولی، روزنامه نگار

اما سال‌ها بعد وقتی مارادونا روی یک بازویش تصویر چه‌گوارا و روی بازوی دیگرش چهره کاسترو را نقش کرد، وقتی فردریک کانوئه، بازیکن مسلمان تیم سویا در جریان بازی‌های جام حذفی اسپانیا (2008-2009) پس از زدن گل، لباس خود را که به چهار زبان عبری، عربی، انگلیسی و چینی روی آن نوشته شده بود «فلسطین» به نمایش گذاشت و وقتی تعدادی از بازیکنان ایرانی در جریان پس از دهمین انتخابات ریاست‌جمهوری با دستبند سبز وارد مستطیل سبز شدند، فوتبال دیگر قطعا سیاسی شده بود.

حالا این فوتبال سیاسی در ایران چند سالی است که وجه تازه‌ای پیدا کرده؛ وجه حضور زنان در استادیوم‌ها که کارش هفته گذشته به تهدید قضایی هم کشید.

نصیحت تهدیدآمیز

سه شنبه گذشته در دیدار دوستانه تیم‌های ملی فوتبال ایران و بولیوی در استادیوم یکصدهزار نفری آزادی، تعدادی از زنان نیز حضور داشتند. هرچند که گفته شد این زنان دستچین شده بودند و همزمان که آنها داخل استادیوم مشغول تماشای زنده فوتبال بودند، زنان دیگری پشت در استادیوم فریادکشان یا التماس‌کنان خواهان ورود به استادیوم بودند و در نهایت هم از آن بازماندند. اما همان تعداد دستچین شده کافی بود تا داد منتظری، دادستان کل کشور را درآورد.

فردای شب مسابقه، آقای دادستان در مراسم تکریم و معارفه دادستان عمومی و انقلاب استان قزوین با گلایه از حضور زنان در ورزشگاه گفت: «به مدیران نصیحت می‌کنم که ما در نظام جمهوری اسلامی اجازه ایجاد بستر گناه در جامعه را نخواهیم داد؛ آن‌ها باید حرمت جامعه را حفظ کنند، اگر با نصیحت و تذکر، باز هم این حرکت‌ها ادامه داشت برخورد قضایی خواهیم داشت.» او گرچه از کلمه «نصیحت» استفاده کرد اما در واقع هشدار داد: «با هر مدیری که بخواهد بستر حضور بانوان در ورزشگاه را به بهانه‌های مختلف فراهم کند، برخورد می‌کنیم.»

اختیارات دادستانی برای پیشگیری از گناه

اجازه حضور بانوان در استادیوم‌ها را شورای تامین استان باید صادر کند. ریاست این شورا با استاندار است که از سوی وزارت کشور منصوب می‌شود. استانداران به عنوان  رئیس این شورا مسئول برقراری نظم و امنیت عمومی هستند، اما از سوی دیگر دادستان‌ها نیز در حوزه ماموریت خود در مقام مدعی‌العموم مسئولیت پیشگیری از وقوع جرم و مقابله با جرایم عمومی را دارند و درست همین جاست که تهدیدهای دادستان کل کشور نسبت به موضوع ورود زنان به آزادی می‌تواند عملی شود.

اظهارات او در حالی است که پیش از این شماری از مقامات دلایل مخالفت با حضور زنان در ورزشگاه‌ها را نبود زیرساخت عنوان می‌کردند اما دادستان کل صریحا بیان می‌کند که اساسا نباید بستری به این منظور فراهم شود. 

او دلیل این مخالفت را مسائل شرعی عنوان کرد و گفت که حضور زنان در ورزشگاه آزادی یک آسیب است و هیچ توجیه شرعی ندارد، چرا مخالفیم؟ چون گناه صورت می گیرد، تماشای بازی ایراد ندارد اما گناهی که صورت می گیرد جای اشکال است.

دادستان کل کشور توضیح داد: ما مسلمان هستیم، وقتی خانمی به ورزشگاه می‌رود و با مردانی که با لباس ورزشی و نیمه لخت مواجه می‌شود و آنها را می‌بیند گناه می‌کند.

هشداری که از آن گوش در شد

منتظری این را هم اضافه کرد که برخی دنبال این هستند که این حریم‌ها را بشکنند.

اما این برخی که دادستان کل کشور به آنها اشاره کرده، چه کسانی هستند؟ او پیشتر خودش جواب این سوال را داده است. وقتی خردادماه سال جاری در جریان بازی‌های جام جهانی شورای تامین استان تهران، درهای آزادی را به روی خانواده‌ها گشود، منتظری مانند این بار واکنش نشان داد، انتقادات تندی به وزارت کشور وارد و تصریح کرد: «خطاب من به مدیرانی است که خبر داریم در پشت صحنه در دفتر کارشان نشسته‌اند و مورد اعتراض قرار گرفته‌اند و می‌گویند باید برای هدف خود گام به گام جلو برویم. اگر با سیاست شیطانی گام به گام خود فکر می‌کنید می‌توانید به مقصود برسید اشتباه می‌کنید. نهایت این گام به گام شما سقوط در عذاب الهی و سقوط در منجلابی است که دشمن برای شما در نظر گرفته است.»

اشاره او به دشمن از این حیث است که بسیاری از مخالفان حضور زنان در ورزشگاه‌ها مطرح می‌کنند اسنادی وجود دارد که نشان می‌دهد یکی از راهکارهای جمهوری‌خواهان در آمریکا برای سرنگونی جمهوری اسلامی، حضور زنان در استادیوم‌ها و کشف حجاب است. 

مخالفت دادستان کل کشور در جریان بازی‌های جام جهانی به حضور زنان و خانواده‌ها در آزادی، معطوف به مسائل فقهی نبود چراکه بازیکنان در روسیه مشغول بازی بودند و خانواده‌ها در استادیوم از طریق نمایشگرهای بزرگ بازی را مشاهده می‌کردند. گلایه او از این بود که عده ای زن روسری خود را برداشته‌اند و به بهانه آزادی رقاصی کرده‌اند. او حتی گفت: «به بهانه فوتبال ایران -اسپانیا کارهایی شد که شرم می‌کنم بگویم.»

این اظهارات او در حالی بود که چند روز قبل‌تر مرکز اطلاع‌رسانی وزارت کشور با انتشار یادداشتی حضور خانواده‌ها را در ورزشگاه آزادی برای تماشای بازی فوتبال ایران و اسپانیا تجربه موفق، حاکی از کارآمدی وزارت کشور و استانداری تهران و نمونه‌ای از تلاش موفق برای پاسخگویی به یک مطالبه اجتماعی عنوان کرده بود.

چند روز بعد هم روحانی به وزیر ورزشش نامه نوشت که حضور زنان در ورزشگاه‌ها ادامه یابد.

ابتکارِ ابتکار

در حالی که دو مقام بلندپایه در دستگاه قضا و اجرا بر سر بودن یا نبودن زنان در آزادی، رو در روی یکدیگر قرار گرفته بودند، افراد و جریان‌های دیگر نیز این رویارویی را در بیرون از دستگاه قضا و اجرا ادامه می‌دادند.

انصار حزب‌الله، طومار بلندبالایی با امضاهای بسیار ترتیب داد و خواستار برکناری استاندار تهران شد. در فضای مجازی هم از خانواده شهدا و ایثارگران خواسته شد که از استاندار تهران شکایت کنند و شماره تلفنی نیز جهت هماهنگی برای طرح این شکایت اعلام شد. 

در دولت اما معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده به ایسنا گفت که جهت‌گیری دولت، حضور زنان در ورزشگاه‌هاست و این موضوع یک شیوه‌نامه هم دارد که در حال دنبال شدن است.

این شیوه‌نامه ابتکاری به‌‌رغم انتقادات تند دادستان کل کشور دنبال شد تا منتج به اولین حضور زنان در ورزشگاه آزادی در جریان انجام یک مسابقه فوتبال شد و حالا که دولت بی‌اعتنا به هشدار دستگاه قضا این روند را ادامه داد، به نظر می‌رسد رویارویی دولت و قوه قضائیه بر سر زنان و فوتبال وارد مرحله جدیدی شود که یا سرنوشت مانند برجام پیدا می‌کند و قانونی می‌شود یا به سرنوشت سند 2030 گرفتار می‌شود.

انقلاب‌زدایی مرحله‌ای

نه‌تنها دادستان کل کشور، بلکه نماینده ولی‌فقیه در سپاه نیز واکنش تندی به این موضوع نشان داده و نسبت به عواقب آن هشدار داده است. حجت‌الاسلام عبدالله حاج صادقی پنجشنبه گذشته وارد کردن بانوان داخل استادیوم‌ها را یک‌ خطر دانسته و گفته است: نباید غیرت دینی ما در مقابل ورود بانوان به استادیوم خاموش شود.

او با بیان اینکه اجازه ندهیم برخی افراد داخل انقلاب، انقلاب‌زدایی کنند، پروسه حضور سه شنبه گذشته زنان در آزادی را این طور توضیح داده است: در مرحله نخست بانوان را وارد استادیوم ورزشی کردند تا بازی‌های جام‌جهانی مشاهده کنند، اکنون اجازه مشاهده بازی‌های زنده فوتبال را به بانوان در استادیوم‌ها می‌دهند و احتمالا در آینده بانوان و آقایان به صورت مختلط بازی‌های فوتبال را در استادیوم مشاهده خواهند کرد و باید در این جور مواقع غیرت دینی ما بجوشد و اجازه این کار‌ها را به برخی افراد ندهیم.

یک شرع و هزار سیاست

حکومت ایران، حکومتی سکولار نیست، بلکه برعکس حکومتی دینی است و حتی رئیس‌جمهور نیز مردی معمم است که سر کلاس دین نشسته است، از این رو انتظار می‌رود که در مسائل فقهی و شرعی اختلاف‌نظری میان دولت و مراجع دینی بر سر حکم فقهی مسائل نباشد، اما برعکس این اختلاف در موارد متعدد وجود دارد و موضوع حضور زنان در ورزشگاه‌ها نیز یکی از همان موارد است. 

علی مطهری چند ماه پیش در نامه‌ای به منتظری، دادستان کل کشور نوشته بود که «حضور بانوان در ورزشگاه‌هایی که مردان به صورت نیمه عریان مسابقه می‌دهند مورد تأیید اسلام نیست، ولی در اینکه مصداق این ملاک مسابقات فوتبال است اختلاف است، چراکه درمسابقات فوتبال بدن مردان تقریبا کاملا پوشیده است.»

او ادامه داده بود که «دادستان کل محترم آن را هم مصداق می‌دانند، اما از نظر امثال بنده شامل مسابقات فوتبال نمی‌شود، خصوصا که بازیکنان از فاصله دور دیده می‌شوند.»

اما دلیل و برهان‌هایی اینچنین چندان نمی‌تواند علمایی که یک پای هم در سیاست دارند را بر سر این موضوع به اجماع برساند چراکه اگر در حوزه شرعیات هم به نظر واحدی برسند، در عالم سیاست، عوالم جداگانه‌ای دارند.