معدنکاران سلامتی خود را با بهای ناچیزی معامله می‌کنند
۷۷درصد معادن، بخش ایمنی و بهداشت ندارند
هنوز هم زمانی که سخن از «سخت‌ترین کار دنیا» به میان می‌آید «معدن» آن هم با وجود مکانیزه شدن خودنمایی می‌کند. احتمال انفجار و ریزش از یک طرف و نفوذ ذرات به ریه کارگران که حتی عمر معدنکاران را اغلب به زیر ۵۰ سال رسانده از طرف دیگر، این شغل را به نوبه خود منحصر به فرد کرده است.
بهرامن: سال ۱۳۹۶ اعضای کمیته زغال‌سنگ خانه معدن ایران به این نتیجه رسیدند که وضعیت ایمنی این معادن پایین و از استانداردهای مرسوم خارج بوده و ایمنی و سلامت کارگران در این معادن در بدترین حالت خود قرار گرفته است
طی سال‌های اخیر حوادث بیشماری در معادن مختلف کشور رخ داده اما هنوز هم متولیان تمایلی به افزایش ایمنی معادن و استفاده از فناوری و تجهیزات نوین ندارند و به آن به چشم یک هزینه اضافی می‌نگرند به گونه‌ای که به گفته کارشناسان، حدود ۸۰درصد معادن ما تجهیزات لازم را ندارند و از تکنولوژی ۵۰ سال گذشته استفاده می‌کنند. حتی نگاهی به پیکر کارگران معدن طبس که فاقد تجهیزات ایمنی اولیه و استانداردهای پایه بود، بر این گزاره مهر تأیید می‌زند.
بر همین مبنا نیز می‌توان گفت که نامناسب بودن نظام آموزشی و فرهنگ ایمنی معادن، ضعف سیستم مدیریت ریسک در معادن ایران، کمبود منابع مالی برای بهبود ایمنی معادن، عدم استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته و سیستم‌های اتوماتیک، عدم بهره گیری از سیستم‌های پایش محیطی پیشرفته و عدم اجرای قوانین در خصوص افزایش سطح ایمنی معادن ازجمله مواردی است که تا امروز حل نشده و همچنان معادن ایران را تبدیل به یکی از بخش‌های ناایمن و با ریسک بالا کرده است.
این مشکلات در معادن زغال‌سنگ حادتر هستند چراکه به دلیل قیمت پایین زغال‌سنگ در کشور، معادن هیچ‌گاه استراتژی مدونی برای توسعه و تجهیز خود در بخش ایمنی نداشتند و پیمانکاران بیشتر به فکر حفظ شرایط تولید و جلوگیری از تعطیلی معادنشان بودند، بنابراین ایمنی در سرمایه‌گذاری افراد در معادن اولویت نبوده است.
جان‌های زیادی در خطر است
«محمدرضا بهرامن» رئیس خانه معدن ایران در این ارتباط به مهر می‌گوید: سال ۱۳۹۶ اعضای کمیته زغال‌سنگ خانه معدن ایران به این نتیجه رسیدند که وضعیت ایمنی این معادن پایین و از استانداردهای مرسوم خارج بوده و در واقع وضعیت ایمنی و سلامت کارگران در معادن زغال‌سنگ کشور در بدترین حالت خود قرار گرفته است. درباره وضعیت ایمنی و تجهیزات معادن، بارها هشدار داده و اعلام کرده بودیم که جان ده‌ها کارگر، تکنسین و مهندس از یک‌سو و سرمایه‌های دولت و بخش خصوصی از سوی دیگر در خطر است و اگر حادثه‌ای رخ دهد، خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به بخش معادن کشور وارد می‌کند.
به گفته او، اکنون معادن با کمترین بهره‌وری مشغول فعالیت هستند و این مهم علاوه بر اینکه موجب اتلاف وقت و توان نیروی انسانی مجرب و متخصص کشور می‌شود، از بهره‌وری معادن زغال‌سنگ نیز به شدت می‌کاهد.
براساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران با عنوان «وضعیت بهداشت و ایمنی معادن در حال بهره‌برداری کشور» در سال ۱۴۰۰ تنها ۲۳درصد (۱۴۰۷ معدن) از ۶ هزار و ۲۵ معدن در کل کشور، واحد بهداشت و ایمنی داشتند
غفلت از رعایت استاندارد
بررسی‌های تارنمای سازمان استاندارد نشان می‌دهد این سازمان طی سال‌های ۹۰ و ۹۱ آیین‌نامه‌ها و استانداردهای مربوط به امور معدنی را تدوین کرده اما موضوع مهم آن است که در کشوری که ذخایر معدنی آن در دنیا زبانزد است، بهره‌برداران خصوصی و دولتی هیچ الزامی به رعایت این استانداردها که بر مبنای قوانین رایج در دنیا و مطابق با شرایط اقلیمی کشور بومی‌سازی شده است، ندارند.
آن‌طور که «ابوالفضل اشرف منصوری» عضو شورای عالی حفاظت ایمنی وزارت کار گفته «در بررسی‌های به عمل آمده در جلسه و گزارشی که به طور فشرده از حادثه معدن زغال‌سنگ معدنجوی طبس مطرح شد، به موضوع عدم آمادگی پرسنل و مدیران برای کار اشاره شد. مثلاً این موضوع در حوزه آموزش و آمادگی نیروی کار مطرح شد که در میان فوتی‌ها افرادی بودند که اولین روز کاری‌شان بوده است! آنان با این وجود در بخش خطرناک بخش داخل معدن به کار گرفته شدند». این در حالی‌ست که در اغلب معادن بزرگ دنیا افراد تازه کار در دوره‌های یک تا ۳ ماهه برای پست‌های مختلف معدنی آموزش می‌بینند. ضمن اینکه بعد از دیدن آموزش‌ها حتماً سرپرست و ناظرین متعددی بر فعالیت این افراد تازه کار نظارت دارند تا در صورت بروز اشکال راهنمایی‌های لازم را داشته باشند.
۷۷درصد معادن
حتی واحد ایمنی ندارند
از سویی دیگر براساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران با عنوان «وضعیت بهداشت و ایمنی معادن در حال بهره‌برداری کشور طی سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰» در سال ۱۴۰۰ تنها ۲۳درصد (۱۴۰۷ معدن) از ۶ هزار و ۲۵ معدن در کل کشور، واحد بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست داشته‌اند. همچنین در سال ۱۳۹۶ از ۵۳۵۳ معدن فعال در کشور، ۱۴.۲درصد از آنها واحد ایمنی و بهداشت داشته‌اند که این میزان در سال ۱۴۰۰ به ۲۳.۴درصد رسیده است. البته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بعد از حادثه معدن طبس به منظور کاهش حوادث احتمالی برای معادن دستور داد تا کمیته‌ای تخصصی به منظور بررسی استانداردهای ایمنی معادن در ایران و بازنگری موارد غیرکارآمد تشکیل شود اما با توجه به تجربه‌ای که داریم باید منتظر بمانیم و ببینیم که این دستور در واقعیت جامه عمل می‌پوشد و می‌تواند در نهایت منجر به افزایش ایمنی معادن شود یا خیر.
جان معدنکار چند؟!
نکته مهم معدنکاری در ایران اما آنجایی است که بدانیم حقوق و دستمزد کارگران معدن به هیچ‌وجه متناسب با سختی و نوع کار این قشر نیست. خالص دریافتی یک کارگر در عمق ۷۰۰ متری، در سال گذشته فقط ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بوده و حق سختی کار معدن نیز حدود ۶۰۰هزار تومان است. البته «میدری» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید دستمزد کارگران در معادن مختلف متفاوت است و برخی از کارگران با در نظر گرفتن تمام مؤلفه‌های حقوق ۱۴ میلیون تومان حقوق می‌گیرند که این عدد برای برخی دیگر تا ۲۸ میلیون تومان نیز می‌رسد. منتهی میانگین دریافتی کارگران همان حقوق مصوب وزارت کار یعنی چیزی بین ۹ تا ۱۴ میلیون تومان است.
بر همین اساس هم میدری معتقد است، شرایط معدن به گونه‌ای است که ریه‌های فرد به شدت دچار آسیب می‌شود و باید شرایط به سمتی مدیریت شود که معدنچیان بیمار نشوند و دستمزد و حقوق آنها به دلیل سختی کار افزایش یابد.
او می‌گوید: معدن نماد سختی کار است اما حقوق کارگران آن کافی نیست و نباید حقوق کارگرانی که در معادن به صورت حجمی مشغول کار هستند و با بی‌ثباتی شغلی مواجه هستند، کمتر از نیروهای رسمی باشد و عادلانه این است که دریافتی این کارگران متناسب یا حتی بیشتر از نیروهای رسمی باشد و پیشنهاد افزایش حقوق کارگران معادن را در شورای عالی کار بررسی و تعیین خواهیم کرد.
دیدگاه تان را بنویسید