وقتی معاون وزیر مرگ روزانه ۵ کارگر را اندک می‌شمارد
جان کارگران؛ دستاویز دستاوردسازی برای دولت دست خالی
نسرین هزاره مقدم
صبح خیلی زود؛ آفتاب نزده از خواب بیدار می‌شود و بدون ناشتا راه خیابان را در پیش گرفته و گوشه چهارراه در انتظار می‌ایستد. در دلش ولوله برپاست: آیا موقعیتی برای کسب یک لقمه نان حلال پیدا شود یا نه. نمی‌داند چه چیزی در انتظارش است. بعد از تحمل ساعت‌ها انتظار و اضطراب، وقتی خوشبختی کار از راه می‌رسد، می‌تواند نگون‌بختی حادثه و مرگ هم باشد چون همه چیز به آنی بسته است....
کارگران ساختمانی از پایین‌ترین میزان ایمنی برخوردارند و این خطرات فقط برای ساختمانی‌ها نیست، کار کردن برای خیلی‌ها مساوی با خطر مرگ است؛ از کارگران کوره‌های ذوب فلز گرفته تا نیروهای فنی واحدهای تولیدی مختلف و مقنی‌ها و کارگران کشاورزی.
«تجهیزات ایمنی معادن قدیمی‌ست»، «اصول ایمنی کار در ارتفاع و داربست رعایت نمی‌شود»، «نظارت بر کارگاه‌های کوچک غایب است» و «بیمه‌های مسئولیت مدنی مرگ آدم‌ها را به پرداخت غرامت و رهایی از مجازات تقلیل داده است». این گزاره‌ها، در فضای روابط کار ایران اثبات شده و به همین دلیل است که در سال قبل، ۱۹۰۰ کارگر بر اثر حادثه کار، جان خود را از دست داده‌اند؛ یعنی مرگ ۱۵۸ کارگر در هر ماه و مرگ ۵.۲ انسان زحمتکش در هر روز.
آمارهای متناقض برای دستاوردسازی
حال به نظر می‌رسد اصلی‌ترین متولی روابط کار و ایمنی یعنی وزارت کار و معاون روابط کار این وزارتخانه، این گزاره‌ها و این اعداد را قبول ندارند. یازدهم اردیبهشت ماه «مسعود قادی پاشا» معاون پزشکی و آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی کشور درباره آمار متوفیان ناشی از حوادث کار در سال ۱۴۰۱ گفت: در مجموع ۱۹۰۰ نفر در سال ۱۴۰۱ در حوادث ناشی از کار، جان خود را از دست دادند. فقط یک ماه بعد، «رعیتی‌فرد» معاون روابط کار وزارت کار که قاعدتا باید حساسیت بیشتری نسبت به مرگ کارگران داشته باشد، آمار مرگ ناشی از حوادث کار را کمتر از نصف آمار پزشکی قانونی اعلام می‌کند. این مقام مسئول، نهم خرداد ماه می‌گوید: «نسبت به سال قبل ۱۳ تا ۱۴درصد حوادث ناشی از کار کاهش پیدا کرده است. سال گذشته ۷۱۱ نفر از کارگران مشمول قانون کار در حوادث ناشی از کار جان خود را از دست داده‌اند».
عجیب است که معاونت روابط کار وزارت کار در دادن آمار، نصف فوتی‌های حوادث کار در سال گذشته را جا می‌اندازد اما ادعاهای غیرواقعی و غیرمنطبق با واقعیت به همین جا ختم نمی‌شود. یک ماه و چند روز بعد یعنی یازدهم تیر ماه، معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: «آمار حوادث کارگری در کشور نسبت به میانگین جهانی پایین‌تر است اما با این وجود باید در تقویت ایمنی محیط کار اهتمام بیشتری به کار برد».
معاون روابط کار وزارت کار، آمار مرگ ناشی از حوادث کار را کمتر از نصف آمار پزشکی قانونی اعلام می‌کند و مدعی می‌شود آمار حوادث کارگری در کشور نسبت به میانگین جهانی پایین‌تر است
ادعاهای بدون پشتوانه‌ای که باب شده‌اند
اما چطور چنین ادعایی مطرح می‌شود؟ میانگین آمار جهانی حوادث کار چقدر است و استانداردها چه می‌گویند؟ آیا استانداردهای جهانی می‌گویند مرگ ۵.۲ نفر در هر روز بر اثر حادثه کار در کشوری با با داشتن حدود ۱۴ میلیون کارگر شاغل، طبیعی و پایین است؟! پس چرا در کشوری مثل ژاپن، آمار مرگ و میر ناشی از حوادث کار نزدیک به صفر است! چرا هیچ داده‌ای از میانگین نرمال جهانی و استانداردها منتشر نمی‌شود تا بتوان آنها را با آمارها و البته آمارهای واقعی این حوزه، قیاس کرد؟ چگونه وقتی در هر روز چند کارگر در کشور فوت می‌شوند، چنین ادعایی مطرح و بعد تاکید می‌شود حالا «با وجود این» باید اهتمام بیشتری داشت؟
«احسان سهرابی» عضو کارگری اسبق شورای عالی حفاظت فنی، ضمن رد ادعای معاون روابط کار وزارت کار می‌گوید: چطور ادعا می‌کنند حوادث کار ایران از میانگین جهانی پایین‌تر است؟ با میزان حوادث کار در کل جهان قیاس کرده‌اند یا با استانداردهای سازمان بین‌المللی کار؟ وقتی در مورد حوادث کار در کشور، داده‌های یک‌دست و متقن نداریم و بیش از هزار نفر اختلاف بین داده‌های وزارتخانه و پزشکی قانونی‌ست، چطور مدعی قیاس با نرخ میانگین جهانی هستند؟
سهرابی: متاسفانه فقط به دنبال عددسازی و تهیه خوراک برای رسانه‌ها هستند تا بگویند کارمان را بلدیم! بدون سند و مدرک، عدد غیرواقعی می‌دهند یا ادعا مطرح می‌کنند
به گفته وی، این قیاس کاملاً مع‌الفارق است چرا که باید داده‌های دقیق حوادث کار ایران را با کشورهایی که تعداد کارگران‌شان مشابه ایران است و پتانسیل صنعتی مشابهی دارند، مقایسه کنند، نه روی هوا برهان قاطع صادر کنند!
سهرابی با قاطعیت می‌گوید: در کشور ما میزان حوادث کار و مرگ و میر ناشی از آن، از استانداردهای جهانی و از داده‌های مشابه در کشورهای مترقی و صنعتی بسیار بیشتر است و گواه آن نیز مرگ بیش از ۵ کارگر در هر روز است. متاسفانه فقط به دنبال اعدادسازی و تهیه خوراک برای رسانه‌ها هستند تا بگویند کارمان را بلدیم! بدون سند و مدرک، عدد غیرواقعی می‌دهند یا ادعا مطرح می‌کنند! آقای رعیتی‌فرد لطف بفرمایند و سری به اخبار رسانه‌ها بزنند تا معلوم شود چطور نرخ حوادث کار در ایران پایین است!
انتشار اخبار حداقل سه مرگ و چند مصدومیت در یک روز عادی رسانه‌ها
بهتر است نگاهی به اخبار حوادث کار در یک روز خاص بیندازیم تا ادعای آقای معاون وزیر را بهتر ارزیابی کنیم. اخباری که پنجم تیرماه در رسانه‌ها منتشر شده، نشان می‌دهد که چقدر ادعای پایین بودن آمار حوادث کار و صدمات آن صحت دارد! در این روز خاص، سه کارگر جان خود را از دست داده‌اند، یک کارگر مصدوم شده و سه کارگر چاه‌کن در عمق 20متری یک چاه حبس شده‌اند!
پنجم تیر، در خیابان سنایی مشهد، یک کارگر حین کار با دستگاه بالابر دچار برق‌گرفتگی شد و جان باخت. همان روز، یک کارگر ساختمانی حین کار در ارتفاع یک ساختمان در حال ساخت در شهر فردیس سقوط کرد و جان باخت و باز هم در همان روز، یکی از کارگران معدن کرومیت ارزوئیه به دلیل ریزش معدن جان باخت. در واقع مرگ دو کارگر ساختمانی و یک کارگر معدن، در پنجم تیر اعلام شده و البته آمار واقعی مرگ می‌تواند بیشتر از اخبار واصله باشد. در عین حال، در همان روز، سه کارگر مقنی در عمق ۲۰ متری چاهی در روستای قصر شهرستان ارومیه محبوس شدند که از سرنوشت بعدی آنها خبری منتشر نشد هر چند معمولاً سرنوشت خوبی در انتظار مقنی‌های محبوس شده نیست. باز در همان پنجم تیر ماه، کارگری که در یکی از واحدهای تولید کفش در شهرک صنعتی هیدج مشغول کار با دستگاه بالابر بود، طی یک حادثه شغلی دچار مصدومیت شد و در مجموع حداقل سه مرگ و چند مصدومیت، در روز پنجم تیرماه اتفاق افتاد، هر چند آمار واقعی می‌تواند باز هم بیشتر باشد.
همه این کارگران جان‌باخته یا مصدوم، صبح زود که از خانه بیرون آمده‌اند، به امید بازگشت به خانه و زندگی در کنار خانواده بوده‌اند و بدون شک، مرگ یا مصدومیت هر کدام از این انسان‌های زحمتکش که نه نجومی‌بگیرند و نه بهره‌ای از ثروت‌ها و مواهب برده‌اند، به معنای سرگردانی و بیچارگی یک خانواده محروم کارگری‌ست. حالا دوباره به همان سوال قبل برمی‌گردیم: آقای معاون وزیر چطور ادعا می‌کند «میزان حوادث کار در ایران از میانگین جهانی پایین‌تر است»؟
دیدگاه تان را بنویسید