مشاغل زیرزمینی پرطرفدار شد

برابر آمارها، بخش زیادی از اشتغال ایجاد شده در دو سال اخیر در بخش غیررسمی اقتصاد کشور اتفاق افتاده است. اقتصاد غیررسمی یا زیرزمینی در سال‌های گذشته به ویژه در شهرهای بزرگ رشد زیادی داشته و یکی از دلایل اصلی آن، افزایش شکاف درآمدی میان طبقات جامعه و گسترش مهاجرت به شهرهای بزرگ بوده است.

به گزارش ایسنا، در حال حاضر یکی از بزرگترین چالش‌های اقتصاد ایران، ایجاد اشتغال به واسطه ساختار جمعتی خاص کشور به شمار می‌رود. براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵ بیش از ۷۰درصد جمعیت کشور در سن فعالیت و اشتغال (۱۵ ـ۶۴ سالگی)، کمتر از شش درصد در سنین سالخوردگی (سنین ۶۵ سالگی و بیشتر) و نزدیک به ۲۴درصد در سنین تا ۱۴ سالگی قرار دارند که نشان می‌دهد اقتصاد ایران بر مبنای معیارهای سازمان ملل در وضعیت پنجره فرصت جمعیتی قرار دارد. بررسی روند شاخص‌های بازار کار طی سال‌های ۹۰ تا ۹۵ براساس نتایج طرح آمارگیری نیروی کار حاکی از آن است که جمعیت فعال کشور از ۲۳.۴میلیون نفر در سال ۱۳۹۰ به ۲۵.۸میلیون نفر در سال ۱۳۹۵ رسیده است. به عبارتی طی این سال‌ها به طور غیرمعمول سالیانه حدود ۴۸۱هزار نفر به جمعیت فعال کشور افزوده شده است. نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در پاییز سال ۱۳۹۶ نیز بیانگر افزایش جمعیت فعال به ۲۶.۵میلیون نفر است و تنها طی یک‌ساله منتهی به پاییز ۱۳۹۶ بالغ بر ۹۷۲هزار نفر به جمعیت فعال کشور افزوده شده است، ضمن اینکه نرخ مشارکت نیروی کار در سال‌های مذکور با افت و خیزهایی مواجه بوده و پس از طی دوره‌ای نزولی از سال ۱۳۹۳ صعودی شده و به ۴۰.۱درصد در پاییز سال ۱۳۹۶ افزایش یافته است. کاهش نرخ مشارکت اقتصادی کشور در سنوات گذشته را می‌توان ناشی از دو عامل اساسی از جمله ناامیدی جمعیت بیکار از یافتن کار و ادامه تحصیل بیکاران در سطح تحصیلات دانشگاهی دانست و همین امر نیز در سال‌های اخیر به رشد شتابان نرخ مشارکت اقتصادی دانش‌آموختگان عالی منجر شده، طوری که این نرخ از ۴۶.۴درصد در سال ۱۳۹۰ به ۵۵درصد در سال ۱۳۹۵ رسیده است و با توجه به حجم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی انتظار افزایش این روند در سال‌های آینده وجود دارد.

جمعیت شاغل کشور نیز در سال ۱۳۹۰ بیش از ۲۰.۵میلیون نفر بود که این رقم در سال ۱۳۹۵ به ۲۲.۶میلیون نفر رسید. به عبارت دیگر طی این دوره سالانه ۴۱۶هزارنفر به تعداد شاغلان کشور افزوده شده است. این‌ آمار در مقایسه با دهه گذشته نشان‌دهنده بهبود نسبی در وضعیت اشتغال کشور است. براساس نتایج آخرین طرح آمارگیری نیروی کار در پاییز ۱۳۹۶ جمعیت شاغل کشور به رقم ۲۳.۳میلیون نفر افزایش یافته یعنی در یک‌سال گذشته به شکل بی‌سابقه‌ای بیش از ۹۵۷هزار نفر به جمعیت شاغل کشور اضافه شده است. 

از این میزان ۴۳۴هزار نفر به طور خالص در بخش صنعت جذب شده‌اند (بیش از ۴۵درصد از اشتغال جدید) و سهم بخش‌های خدمات و کشاورزی نیز به ترتیب معادل ۳۹.۲ و ۱۵.۳درصد بوده است. البته آمارهای موجود بیانگر کیفیت اندک وضعیت ناپایدار اشتغال ایجاد شده است چون از مجموع ۶۱۵هزار شغل خالص ایجاد شده در سال ۱۳۹۵ تنها ۲۹درصد مشمول بیمه شده‌اند و سهم شاغلان ۱۵ساله و بیشتر با ساعت کار معمول ۴۹ساعت و بیشتر در پاییز ۱۳۹۶ برابر با ۳۷.۵درصد بوده از این رو باید گفت بخش زیادی از اشتغال ایجاد شده در دو سال اخیر در بخش غیررسمی اقتصاد کشور و بار عمده اشتغالزایی نیز بر دوش بخش خصوصی بوده به نحوی که ۹۲درصد اشتغال ایجاد شده در سال ۱۳۹۵ توسط بخش خصوصی بوده و سهم اشتغال در این بخش در این دهه با بیش از ۱۰درصد افزایش به ۸۴درصد افزایش یافته است.