ترامپ تعرفه دیگر کشورها را ۹۰ روز تعلیق و جنگ تعرفه‌ای علیه پکن را تشدید کرد؛
افزایش دوباره تعرفه‌های چین، آخرین آپدیت ۱۴۵ درصد!
رامین پرتو
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در اخیراً و پس از وضع تعرفه های گوناگون علیه دشمنان و دوستان ایالات متحده، تصمیمی شگفت‌انگیز اما از منظر خود استراتژیک اتخاذ کرد و آنهم تعلیق تعرفه‌های وضع شده علیه بسیاری از کشورها به مدت 90 روز است. این اقدام در حالی صورت گرفت که ترامپ همچنان به سیاست‌های حمایتی و تحمیل تعرفه‌های سنگین علیه چین پایبند بوده و حتی تعرفه‌های برخی از کالاهای وارداتی از این کشور را با اعمال 125 درصد تعرفه‌های جدید بر 20 درصد تعرفه‌های قبلی، به 145 درصد افزایش داد. این تصمیم نه تنها به عنوان یک رویداد مهم در عرصه اقتصاد بین‌الملل تلقی می‌شود، بلکه نشان‌دهنده تغییرات عمیق در استراتژی‌های تجاری و سیاسی واشنگتن است. باید به این نکته توجه شود که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود، با تهدید به جنگ تعرفه‌ای و اعمال تعرفه‌های سنگین بر کالاهای وارداتی از کشورهای مختلف، به‌ویژه چین، اروپا و مکزیک، تلاش کرد تا تجارت بین‌الملل را به نفع آمریکا تنظیم کند. این سیاست‌ها، هرچند در ظاهر برای حمایت از صنایع داخلی آمریکا طراحی شده بودند، اما باعث ایجاد اختلافات فراوان با متحدان سنتی و رقبای اقتصادی شدند.
تعلیق 90 روزه مفید است؟
با این حال، در دوره دوم، ترامپ تصمیم گرفت تعرفه‌های وضع شده بر بسیاری از کشورها را به‌طور موقت (90 روزه) تعلیق کند. دلایل این تصمیم هم می تواند بر سه محور استوار باشد. نخست، فشارهای داخلی و اقتصاد است. تعرفه‌های سنگین بر کالاهای وارداتی باعث افزایش قیمت‌ها در بازار داخلی آمریکا شده‌اند. این موضوع، به‌ویژه در بخش‌هایی مانند مواد غذایی، لوازم خانگی و ماشین‌آلات صنعتی که بخش اعظمی از آنها از خارج از خاک آمریکا تامین می‌شوند، منجر به نارضایتی مشتریان و تولیدکنندگان شد. بر همین اساس تعلیق موقت تعرفه‌ها به عنوان یک حرکت تاکتیکی برای کاهش فشارهای اقتصادی داخلی و جلب حمایت عمومی تفسیر می‌شود که البته در این راستا حدود 1400 تظاهرات در اقصی نقاط آمرکیا طی روزهای گذشته برگزار شد که می‌توان این اقدام را نوعی فشار داخلی بر ترامپ و تیم وی دانست؛ چراکه وضع تعرفه‌هایی ترامپ دقیقاً در زمانی عملیاتی شد که ایلان ماسک و او به جان ساختار اداری- سیاسی آمریکا افتادند و بسیاری از کارمندان را به مرخصی فرستادند و یا صراحتاً به انها اعلام کردند که از کار اخراج شده‌اند!
جنگ تعرفه‌ای میان آمریکا و چین می‌تواند به تقویت بلوک‌های اقتصادی رقیب، مانند اتحادیه اروپا و اوراسیا و حتی بریکس منجر شود و این بلوک‌ها ممکن است فرصتی برای تقویت موقعیت خود در عرصه اقتصادی جهانی ببینند و دست به کار شوند تا از این مجادله جان سالم به در ببرند
دومین دلیل را باید احیای روابط با متحدان از سوی واشنگتتن دانست. جنگ تعرفه‌ای ترامپ با اتحادیه اروپا و کشورهای دیگر، روابط دوستانه آمریکا با این کشورها را تحت تأثیر قرار داد. با توجه به تنش‌های موجود در عرصه‌های دیگر، مانند امنیت و انرژی، واشنگتن نیاز داشت تا از طریق کاهش فشارهای تجاری، روابط خود را با متحدان تقویت کند. در این مسیر امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه روز گذشته (جمعه) از تعلیق ۹۰ روزه تعرفه‌های گمرکی آمریکا استقبالی محتاطانه داشت. او در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) نوشت: «تعلیق ۹۰ روزه تعرفه‌های آمریکا فرصتی برای مذاکره است، اما همچنان وقفه‌ای شکننده به حساب می‌آید». وی در این‌باره توضیح داد که «ما باید قدرت خود را نشان داده و به کار بر روی تمام اقدامات متقابل علیه تعرفه‌های آمریکا برای محافظت از اروپا ادامه دهیم». ماکرون در بخش دیگری از سخنان خود گفت که «ما با اروپایی‌ها هر کاری را انجام خواهیم داد تا از شرکت‌ها و بخش‌های اقتصادی خود محافظت کرده، حاکمیت اقتصادی خود را دیکته نموده و آینده شغلی خود را تضمین کنیم».
در این میان البته تردید در این اقدام ترامپ به جهت اثرگذاری مثبت تعلیق تعرفه‌ها هم مطرح است. محققان دانشگاه ییل اظهار کردند که عقب‌نشینی دونالد ترامپ از اعمال برخی تعرفه‌های شدید خود، کمک چندانی به کاهش میانگین نرخ تعرفه واردات از سطوح بالایی که وضع کرده، نمی‌کند. آزمایشگاه بودجه ییل (Yale Budget Lab) در گزارش خود نوشته است: «مصرف‌کنندگان با میانگین کلی نرخ تعرفه موثر ۲۵.۳ درصدی مواجه هستند که بالاترین میزان از سال ۱۹۰۹ است. این نرخ فقط کمی متفاوت از نرخ موثر قبل از تعرفه‌های اعلام شده در اواخر ۹ آوریل است. حتی پس از تغییر مصرف، میانگین نرخ تعرفه ۱۸.۱ درصد خواهد بود که بالاترین میزان از سال ۱۹۳۴ محسوب می‌شود».
اما محور سوم تمرکز واشنگتن بر چین است. تعلیق تعرفه‌ها بر کشورهای دیگر، امکان تمرکز بیشتر ایالات متحده بر چین را فراهم می‌کند. ترامپ با این حرکت، پیامی واضح به جامعه بین‌المللی می‌فرستد که می‌گوید «اولویت ما مقابله با چین است». این رویکرد نشان‌دهنده آن است که ترامپ معتقد است چین بزرگ‌ترین تهدید اقتصادی و سیاسی برای آمریکا به شمار می‌رود.
یکی از اهداف اصلی ترامپ، کاهش وابستگی آمریکا به تولیدات چینی و انتقال زنجیره‌های تأمین به کشورهای دیگر است. تعرفه‌های سنگین به شرکت‌های آمریکایی انگیزه می‌دهد تا تولیدات خود را از چین به کشورهای دیگر، مانند ویتنام، هند یا مکزیک منتقل کنند و همین موضوع از نظر ترامپ به چینی‌ها ضربه وارد می‌کند
چرا تعرفه‌های چین تعلیق نشد؟
در حالی که ترامپ تعرفه‌های اعمالی بر کشورهای دیگر را تعلیق کرد، از تشدید جنگ تعرفه‌ای با چین بازنمایی نکرد. او حتی تعرفه‌های برخی از کالاهای وارداتی از چین را به 145 درصد افزایش داد. این تصمیم دارای دلایل استراتژیک و سیاسی است که در درجه اول به برتری اقتصادی و فناوری و منازعه دو کشور دراین عرصه مربوط می‌شود. چین در سال‌های اخیر به‌عنوان رقیب اصلی آمریکا در حوزه‌های فناوری پیشرفته، هوش مصنوعی و ساخت تجهیزات الکترونیکی ظهور کرده است و حالا ترامپ با تشدید تعرفه‌ها، به‌ویژه بر کالاهای فناوری، می‌خواهد از پیشرفت چین در این حوزه‌ها جلوگیری کند.
موضوع دیگر انتقال زنجیره‌های تأمین خواهد بود. یکی از اهداف اصلی ترامپ، کاهش وابستگی آمریکا به تولیدات چینی و انتقال زنجیره‌های تأمین به کشورهای دیگر است. تعرفه‌های سنگین به شرکت‌های آمریکایی انگیزه می‌دهد تا تولیدات خود را از چین به کشورهای دیگر، مانند ویتنام، هند یا مکزیک منتقل کنند و همین موضوع از نظر ترامپ به چینی‌ها ضربه وارد می‌کند. از سوی دیگر این اقدام ترامپ، یک پیام سیاسی به پکن هم محسوب می‌شود. ترامپ با این اقدام، پیامی قوی به چین می‌فرستد و می گوید «آمریکا آماده است تا در عرصه اقتصادی با شما به مبارزه بپردازد». این اقدام نه تنها نشان‌دهنده تعهد ترامپ به مقابله با چین است، بلکه به‌عنوان یک ابزار فشار سیاسی نیز عمل خواهد کرد تا مابقی کشورها هم از این وضعیت
وحشت کنند!
بدیهی است که تشدید جنگ تعرفه‌ای میان آمریکا و چین در دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، آثار گسترده‌ای بر اقتصاد بین‌الملل خواهد داشت که نخستین آثار آن کاهش سطح تجارت جهانی است. واقعیت این است که تعرفه‌های سنگین باعث کاهش حجم تجارت بین آمریکا و چین می‌شوند و این موضوع نه تنها بر اقتصاد این دو کشور، بلکه بر کشورهای ثالثی که به تجارت با این دو قطب اقتصادی وابسته‌اند، تأثیر منفی خواهد گذاشت. همچنین تعرفه‌های بالا منجر به افزایش قیمت کالاهای وارداتی می‌شوند و این افزایش قیمت‌ها می‌تواند به تورم جهانی بینجامد و فشار اقتصادی بیشتری بر مصرف‌کنندگان وارد کند. نکته دیگر این است که شرکت‌های بین‌المللی به دنبال جایگزینی برای تولیدات چینی هستند و این تغییرات در بلندمدت منجر به بازآرایی زنجیره‌های تأمین جهانی خواهد شد که هدف ترامپ در این محور تضعیف چین در این زنجیره تامین است.
ازسوی‌دیگر، جنگ تعرفه‌ای میان آمریکا و چین می‌تواند به تقویت بلوک‌های اقتصادی رقیب، مانند اتحادیه اروپا و اوراسیا و حتی بریکس منجر شود. این بلوک‌ها ممکن است فرصتی برای تقویت موقعیت خود در عرصه اقتصادی جهانی ببینند و دست به کار شوند تا از این مجادله جان سالم به در ببرند. نباید فراموش کرد که تعرفه‌های سنگین به‌عنوان یک ابزار فشار سیاسی، تنش‌های دوجانبه چین و آمریکا را تقویت می‌کنند و این موضوع می‌تواند به بحران‌های بزرگ‌تری در عرصه‌های دیگر، مانند نظامی و امنیتی، منجر شود.
به موازات این روند با تشدید تنش‌ها، همکاری‌های بین‌المللی میان آمریکا و چین در حوزه‌هایی مانند تغییرات آب‌وهوایی و مسائل بهداشتی کاهش خواهد یافت که سایر کشورهای کوچکتر متضرر آن خواهند بود اما در مقابل اگر چین بتواند به‌طور مؤثر به این تعرفه‌ها پاسخ دهد، ممکن است در بلندمدت موقعیت خود را به‌عنوان یک قطب اصلی جهانی تقویت کند. به هر ترتیب تعلیق تعرفه‌ها بر کشورها به مدت 90 روز و تشدید جنگ تعرفه‌ای با چین، می‌تواند تصمیماتی استراتژیک از جانب دونالد ترامپ دانسته شود که نشان‌دهنده تغییرات عمیق در سیاست‌های تجاری و اقتصادی آمریکا است.
دیدگاه تان را بنویسید