رامین پرتو

از ابتدای روی کار آمدن دونالد ترامپ در کاخ سفید به عنوان چهل و هفتمین رئیس جمهور ایالات متحده، او بر موضوع وضع تعرفه‌های کلان علیه رقبای خود مانند چین تاکید کرد که هم‌اکنون این تهدید علنی شده و 54 درصد تعرفه از سوی دولت وی علیه پکن و محصولات آن وضع شده است که یک اعلام جنگ علنی و البته گسترده (از منظر پیامدهای اقتصادی و سیاسی آن) به شمار می‌رود. با این حالا به نظر می‌رسد که حتی همسایگان و متحدان ایالات متحده هم از این جنگ در امان نماندند و حالا بسیاری واشنگتن به نوعی شمشیر را برای تمام جهان از رو بسته است. اگرچه چندی پیش کانادا و مکزیک هم مشمول این تعرفه‌ها شدند، اما حالا ترامپ یک گام به جلو نهاده و فهرستی عجیب و غریب از دوست و دشمن را ذیل تعرفه‌های خود قرار داده است. 

اقدام ترامپ که به زعم بسیاری از اندیشکده‌های بین‌المللی و تحلیلگران امور تجارت جهانی ضربه‌ای مهلک به جهان وارد می‌کند از سوی مقامات ارشد جهان مورد انتقاد مستقیم قرار گرفت و در این راستا از کشورهای اروپایی تا متحدان آسیایی ترامپ علیه وی موضع گرفتند

در جدیدترین اقدام، کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد که رئیس جمهور ایالات متحده تعرفه ۱۰ درصدی را بر همه کشورها اعمال خواهد کرد و این تعرفه‌ها از ۵ آوریل ۲۰۲۵ در ساعت ۱۲:۰۱ بامداد (به وقت شرق آمریکا) اعمال خواهد شد. در این بیانیه آمده است که رئیس جمهور ترامپ تعرفه متقابل بالاتری را بر کشورهایی که ایالات متحده با آنها بیشترین کسری تجاری را دارد اعمال خواهد کرد. همه کشورهای دیگر همچنان تابع تعرفه ۱۰ درصد خواهند بود. فهرست اعمال تعرفه‌های ۱۰ درصدی ترامپ شامل حدود ۱۰۰ کشور است و از میان آنها ۶۰ کشور هم با تعرفه‌های بالاتری از ۱۰ درصد روبرو خواهند شد. بر اساس اعلام کاخ‌سفید، آمریکا حتی برای نزدیک‌ترین متحدانش چون انگلیس (۱۰ درصد) و اتحادیه اروپا (۲۰ درصد) تعرفه تعیین کرده است. کشورهایی چون چین (۳۴ درصد)، ویتنام (۴۶ درصد)، تایلند (۳۶ درصد)، کامبوج (۴۹ درصد)، کره جنوبی (۲۵ درصد) و ژاپن (۲۴ درصد)‌ بالاترین تعرفه را متحمل خواهند شد. ترامپ همچنین اعلام کرد که از نیمه شب چهارشنبه دوم آوریل، بر تمامی خودروهای وارداتی به خاک آمریکا ۲۵ درصد تعرفه وضع خواهد شد. 

در این راستا کارخانه خودروسازی فِراری اعلام کرد که تعرفه‌های جدید دونالد ترامپ، بر خودروهای این شرکت که ماه‌ها پیش سفارش داده‌اند اما هنوز به آمریکا تحویل داده نشده‌اند، نیز اعمال خواهد شد. سخنگوی این خودروساز لوکس ایتالیایی، اعلام کرد که قراردادهای خرید شرکت فراری، بندهای مشخص و استانداردی دارد که به شرکت اجازه می‌دهد در صورت تغییر شرایط تجاری قبل از تحویل خودرو، قیمت‌ها را تعدیل کند. 

دفاع ترامپ از جنگ تعرفه‌ای

این اقدام دولت جدید ایالات متحده به نوعی نشان از یک جنگ تمام عیار دارد که به مزاق بسیاری از دوستان آمرکیا هم خوش نیامده است اما ترامپ نظر دیگری در این خصوص دارد. رئیس جمهوری آمریکا در سخنانی با دفاع از جنگ تعرفه‌های خود گفت که «از این پس کشورهای خارجی، موظف خواهند شد برای امتیاز دسترسی به بازار آمریکا که بزرگترین بازار جهان است، هزینه بپردازند. همه روسای جمهور خارجی، نخست وزیران، پادشاهان، ملکه ها، سفیران و سایر مقامات به زودی با آمریکا تماس خواهند گرفت تا درخواست معافیت از این تعرفه‌ها را مطرح کنند». رئیس جمهوری آمریکا مدعی شد که «هم‌اکنون یکی از مهمترین روزها در تاریخ آمریکا است زیرا نشانگر اعلام استقلال اقتصادی ما است. ما سرنوشت ایالات متحده آمریکا را بازیافتیم و آن را به دوران گذشته خود بازگرداندیم». ترامپ تصریح کرد که «کلاهبرداران خارجی کارخانه‌های ما را غارت کردند و دزدان خارجی رویای آمریکایی زیبا ما را پاره کردند. بسیاری از کشورها در ۵۰ سال گذشته ما را غارت کردند و شغل‌های ما را دزدیدند و این، امروز برای همیشه متوقف خواهد شد. از سال ۱۷۸۹ تا ۱۹۱۳، ایالات متحده کشوری بود که اقتصادش بر پایه تعرفه‌ها حمایت می‌شد، و در این دوره به‌طور نسبی، ثروتمندترین دوران خود را تجربه کرد». 

به نظر می‌رسد که حتی همسایگان و متحدان ایالات متحده هم از جنگ تعرفه‌ای ترامپ در امان نماندند و حالا به زعم بسیاری، واشنگتن به نوعی شمشیر را برای تمام جهان از رو بسته و بر این تفکر است که با این اقدام می‌تواند وضعیت اقتصادی ایالات متحده را ترمیم کند

او با بیان اینکه مردم آمریکا از تعرفه‌های گمرکی‌ای که علیه ما اعمال شده‌اند، رنج برده‌اند، در دفاع از جنگ تعرفه ای خود وعده داد که «ما دوباره کشور خود را ثروتمند خواهیم کرد. نوبت ماست که شکوفا شویم، ما تریلیون‌ها دلار به دست خواهیم آورد و آمریکا را به عظمت سابق باز خواهیم گرداند». ترامپ در حالیکه تحلیلگران افزایش قیمت ها در آمریکا را پیش‌بینی کرده‌اند، افزود: «مشاغل و کارخانه‌ها دوباره به ایالات متحده باز خواهند گشت. قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان کاهش خواهد یافت». رئیس جمهوری آمریکا در حالیکه تحلیلگران اقتصادی رکود اقتصادی را با اجرای سیاست های او پیش بینی کرده‌اند، وعده داد که در پی اعلام تعرفه‌ها «سیل مشاغل» روانه خاک آمریکا خواهد شد. 

ترامپ در جایی دیگر باز هم چین را خطاب قرار داد و گفت «احترام زیادی برای چین و رئیس‌جمهوری آن قائل هستم اما آنها در حال سوء استفاده شدید از ما بودند. چین ‌علاوه بر دستکاری در نرخ ارز و ایجاد موانع تجاری، ۶۷ درصد تعرفه بر کالاهای وارداتی از آمریکا اعمال می‌کند». 

رئیس جمهوری آمریکا با انتقاد از عملکرد و تعرفه‌های اروپا نیز گفت «قرار است از اتحادیه اروپا تعرفه بگیریم. آنها در تجارت بسیار سرسخت هستند. وقتی به اتحادیه اروپا فکر می‌کنید، به‌نظر دوستانه می‌آیند، اما آنها ما را فریب می‌دهند». 

واکنش‌های جهانی چه بود؟ 

این اقدام ترامپ که به زعم بسیاری از اندیشکده‌های بین‌المللی و تحلیلگران امور تجارت جهانی ضربه‌ای مهلک به جهان وارد می‌کند از سوی مقامات ارشد جهان مورد انتقاد مستقیم قرار گرفت. به عنوان مثال اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا اعلام کرد که تعرفه‌های جدید ترامپ مبنی بر اعمال تعرفه‌های جهانی بر کل جهان، از جمله اتحادیه اروپا، ضربه بزرگی به اقتصاد جهانی وارد خواهد کرد. بی‌اطمینانی تشدید و باعث افزایش حمایت‌گرایی بیشتر خواهد شد. اکنون در حال نهایی کردن اولین بسته اقدامات متقابل در پاسخ به تعرفه‌های فولادی همچنین آماده شدن برای اقدامات متقابل بیشتر هستیم تا در صورت شکست مذاکرات، از منافع و تجارت خود محافظت کنیم.

شیگرو ایشیبا، نخست‌وزیر ژاپن هم اعلام کرد که «ژاپن، کشوری است که بیشترین سرمایه‌گذاری در آمریکا را دارد، نخست‌وزیر ژاپن گفت: اگر اعمال تعرفه‌های یکسان برای همه کشورها برای واشنگتن منطقی است ما باید در نظر بگیریم که چه چیزی برای منافع ملی ژاپن بهترین است و همه موارد را در نظر می‌گیریم تا موثرترین واکنش را نشان دهیم». مارک کارنی، نخست‌وزیر کانادا هم گفت که «ترامپ برخی از عناصر مهم روابط تجاری بین کانادا وآمریکا را حفظ کرده است، اما تعرفه‌های فنتانیل همچنان پابرجا هستند، همانطور که تعرفه‌های فولاد و آلومینیوم همچنان باقی مانده‌اند. ما با اقدامات متقابل با این تعرفه‌ها مبارزه می‌کنیم، از کارگران خود محافظت می‌کنیم و قوی‌ترین اقتصاد گروه هفت را می‌سازیم». 

آنتونی آلبانیز، نخست‌وزیر استرالیا هم طی موضعی گفت «تعرفه‌های دولت آمریکا هیچ مبنای منطقی ندارد و بر خلاف اساس شراکت دو کشور است. این اقدام یک دوست نیست؛ تصمیم آمریکا به عدم اطمینان در اقتصاد جهانی می‌افزاید و هزینه‌ها را برای خانواده‌های آمریکایی افزایش می‌دهد».  هان داک سو، رئیس‌جمهور موقت کره جنوبی هم اعلام کرد «از آنجایی که جنگ تجاری جهانی به واقعیت تبدیل شده است، دولت باید تمام توان خود را برای غلبه بر بحران تجاری به کار گیرد». 

پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا هم به همراه اولف کریسترسون، نخست‌وزیر سوئد و کارین کلر سوتر، رئیس‌جمهور سوییس هم از این اقدام ترامپ انتقاد کردند و به نوعی اقدام متقابل را خواستار شدند. مقامات برزیل، کانادا، ایتالیا، ایرلند و غیره هم این اقدام را محکوم کرده و مقابله به مثل با ترامپ و تیم اقتصادی وی را نوید دادند. حال باید دید که آیا اعداد و ارقام این تعرفه‌ها می‌تواند از سوی واشنگتن تغییر کند یا خیر؟