سیگنال اتحادیه اروپا به آغاز روابط سیاسی جدید با سوریه

رامین پرتو

رفت و آمدهای دیپلماتیک در سوریه آنهم پس از سقوط حکومت بشار اسد و حزب بعث، شاید از حیث شکلی یک امر متداول باشد اما اینکه چه کسی یا کسانی در این راستا وارد دمشق می‌شوند و چه مواضعی را اتخاذ می‌کنند، موضوعی است که از منظر ماهوی این سفرها را با پیچیدگی و اهمیت روبرو می‌کند. در این مسیر اگرچه هیأت‌های دیپلماتیک انگلیس، آلمان و فرانسه در اولین روزهای بعد از سقوط بشار اسد وارد دمشق شدند و با جولانی دیدار کردند، اما نکته کلیدی این است که اساساً وزن هر هیأت سیاسی که به دمشق سفر می‌کند را مقامات آن مشخص می‌کنند و بر همین اساس باید گفت که هیأت‌هایی که قبلاً از سوی اروپا به این کشور سفر کردند، به نوعی هیأت‌های درجه دوم و سوم ارزیابی می‌شوند. 

با این تفاسیر حالا هیأتی از فرانسه و آلمان به سرپرستی وزرای خارجه این دو کشور کلیدی اتحادیه اروپا که رهبری سیاسی- اقتصادی این بلوک را به عهده دارند، وارد دمشق شده‌اند که اهمیت این سفر را دوچندان می‌کند. در این راستا ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه در جریان سفر به دمشق و قبل از ورود به سوریه اعلام کرد که فرانسه و آلمان در کنار همه اقشار مردم سوریه هستند و ما می‌خواهیم روند انتقالی مسالمت‌آمیزی را در سوریه تقویت کنیم که در خدمت مردم سوریه و ثبات منطقه باشد. 

وزیر خارجه فرانسه همچنین عنوان داشت: ما از آرمان‌های مردم سوریه برای انتقال سیاسی مسالمت‌آمیز حمایت می‌کنیم و ‌هیأت دیپلماتیک ما به زودی به سوریه بازخواهد گشت و در دفتر خود مستقر می‌شود. وی همچنین ابراز امیدواری کرد که سوریه «مستقل، باثبات و آرام» باشد. 

وزارت خارجه فرانسه هم در این خصوص اعلام کرد که مذاکرات در دمشق بر کمک به دستیابی به انتقال مسالمت آمیز قدرت که حقوق همه مردم سوریه را تضمین می‌کند، متمرکز خواهد بود.  دستگاه دیپلماسی فرانسه همچنین گفت که مذاکرات آنها در سوریه پیرامون مبارزه با تروریسم و تضمین ثبات در شمال شرق این کشور خواهد بود. 

آنالنا بربوک، وزیر امور خارجه آلمان نیز در بدو ورود به دمشق اظهار داشت که سفر ما به دمشق سیگنالی از سوی اتحادیه اروپا درباره احتمال آغاز روابط سیاسی جدید با سوریه است. همه مردم سوریه باید در روند سیاسی در مرحله بعدی جایگاهی داشته باشند. وزیر امور خارجه آلمان با بیان اینکه «زمان خروج روس‌ها از سوریه و بستن پایگاه‌های روسیه فرا رسیده است»، گفت: ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه بود که جنایات این رژیم را برای مدت‌های طولانی حمایت کرد. 

او توضیح داد که از «وابستگی ایدئولوژیک ‌هیأت تحریر الشام و آنچه در گذشته انجام داده است آگاه است، اما از آنها میل به اعتدال و تفاهم با دیگر احزاب مهم را نیز می‌شنوند و می‌بینند». وزیر خارجه آلمان در بیانیه‌ای پیش از ورود به دمشق تاکید کرد که به دنبال کمک به سوریه برای تبدیل شدن به «کشوری قادر به انجام وظایف خود و کنترل کامل بر خاک خود» است. او گفت: علیرغم «تردیدها» در مورد «‌هیأت تحریر الشام» که رهبری ائتلافی از جناح‌های مخالف را بر عهده دارد که دولت «بشار اسد»، رئیس‌جمهور سوریه را در اوایل دسامبر سرنگون کردند، ما نباید فرصت حمایت از مردم سوریه را در این مقطع مهم از دست بدهیم. 

تاکید بر مشارکت حداکثری

در همین راستا، بعدازظهر جمعه منابع خبری در سوریه اعلام کردند که وزرای خارجه آلمان و فرانسه با جولانی در دمشق دیدار کردند. پس از این دیدار وزیر خارجه آلمان گفت باید تمامی طایفه‌ها در روند بازسازی سوریه مشارکت داده شوند. 

آنالنا بربوک، وزیر امور خارجه آلمان نیز در بدو ورود به دمشق: سفر ما به دمشق سیگنالی از سوی اتحادیه اروپا درباره احتمال آغاز روابط سیاسی جدید با سوریه است. همه مردم سوریه باید در روند سیاسی در مرحله بعدی جایگاهی داشته باشند

وزیر امور خارجه فرانسه هم در کنفرانسی پس از این دیدار اعلام کرد که در کنار نمایندگان جامعه مدنی و مسیحیان در سوریه خواهیم بود. مانند ۱۳ سال گذشته با نمایندگان جامعه مدنی در سوریه ارتباط برقرار خواهیم کرد. به دولت جدید سوریه در زمینه تدوین قانون اساسی برای این کشور کمک فنی و حقوقی را پیشنهاد می‌کنیم.  او افزود: از کردها می‌خواهیم که سلاح‌های خود را تحویل داده و خود را در روند سیاسی ادغام کنند. وزیر خارجه فرانسه تاکید کرد: تروریسم را در سوریه نخواهیم پذیرفت. برای اعزام کارشناسان خلع سلاح شیمیایی به سوریه پیشقدم خواهیم شد. ژان نوئل بارو گفت: دولت جدید سوریه باید گفت‌وگوی فراگیر را آغاز کند که شامل همه اجزای سوریه باشد. وزیر امور خارجه فرانسه همچنین در دیدار با رهبران کلیساهای مسیحی سوریه در دمشق تاکید کرد که پاریس از آرزوهای سوری‌ها برای انتقال سیاسی مسالمت‌آمیز در کشورشان حمایت می‌کند. 

شولتس: با مخالفان در تماس هستیم

به موازات سفر وزرای خارجه فرانسه و آلمان به سوریه و دیدار با جولانی، اولاف شولتس، صدراعظم آلمان با تاکید بر اهمیت شکل‌گیری آینده‌ای برای سوریه که قومیت‌های مختلف این کشور در آن مشارکت داشته باشند، گفت که برلین برای کمک موثر به اهداف آینده و چشم‌اندازهای سوریه به عنوان یک ملت با دولت فعلی و مخالفان این کشور در تماس است. 

صدراعظم آلمان همچنین بر اهمیت شکل‌گیری آینده‌ای چند قومیتی و فراگیر برای سوریه تاکید کرده و به تعهد آلمان نسبت با برقراری روابط دیپلماتیک با این کشور غرب آسیا اشاره کرد. صدراعظم آلمان گفت که هدف تماس‌های دیپلماتیک آلمان کمک موثر به آینده و اهداف پیش‌روی سوریه به عنوان یک ملت و رفاه مردم آن است. شولتس همچنین این اقدام دیپلماتیک را بخشی از چشم‌اندازی گسترده‌تر برای حمایت از توسعه سوریه به شیوه‌ای دانست که بخش‌ها و گروه‌های گوناگون جامعه آن را یکپارچه کند که نشان‌دهنده اهداف گسترده‌تر سیاست خارجی آلمان است. 

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا: پیام ما به رهبران جدید سوریه این است که به اصول توافق ‌شده با بازیگران منطقه احترام بگذارند و همچنین حفاظت از غیرنظامیان و اقلیت‌ها برای ما اهمیت بالایی دارد

پیام اتحادیه اروپا به دمشق چه بود؟ 

سخنان شولتس در حالی مطرح می‌شود که همزمان با سفر وزرای خارجه آلمان و فرانسه، کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیروز (جمعه) با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «امروز نوئل بارو و آنالنا بربوک به نمایندگی از اتحادیه اروپا و از طرف من در دمشق حضور دارند. پیام ما به رهبران جدید سوریه این است که به اصول توافق ‌شده با بازیگران منطقه احترام بگذارند. همچنین حفاظت از غیرنظامیان و اقلیت‌ها برای ما اهمیت بالایی دارد». 

این در حالیست که کالاس در آخرین نشست شورای وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا ادعا کرد: اگر رهبران سوریه گام‌های درستی را بردارند، ما نیز تمایل داریم تا در پاسخ، اقداماتی را صورت دهیم که آن‌ها بتوانند کشورشان را بازسازی کنند.

اما نکته بسیار مهم این است که اتحادیه اروپا معتقد است که آینده تعامل با دمشق به اقدامات عملی گروه‌هایی بستگی دارد که زمام امور در سوریه را به دست گرفته‌اند. این اتحادیه، مایکل اونماخت، کاردار اتحادیه اروپا در سوریه را مأمور کرده است تا «به شکلی محتاطانه» با مقام‌ها و جامعه مدنی سوریه تعامل کند، اما واقعیت نشان می‌دهد که اوضاع و احوال در اروپا بر سر سوریه به نوعی مبهم است. 

بسیاری اعتقاد دارند که وزرای خارجه آلمان و فرانسه برای تعمیق نفوذ سیاسی اروپا به دمشق سفر کرده‌اند و برخی دیگر معتقدند که آنها در این مسیر هم ترس را با خود به دمشق برده‌اند و هم امیدواری را؛ چراکه از یک سو اعتقاد دارند که وضعیت امنیتی در سوریه و رفتار تحریرالشام به رهبری جولانی در ابهام قرار دارد ولی از منظری دیگر نمی‌خواهند از قافله عقب بمانند و به دنبال برقراری روابط سیاسی با سوریه و سر و شکل دادن به آینده سوری‌ها بر اساس منافع خود هستند.