رامین پرتو

جنگ اوکراین از حیث شکلی و ظاهری تبعات و هزینه‌های زیادی برای روسیه در بر داشته و به نظر می‌رسد این روند همچنان ادامه داشته باشد. در این راستا فشار اقتصادی به روسیه و اعمال تحریم‌های سنگین از سوی غرب (ایالات متحده و اروپا) باعث شده تا مسکو با مشکلات عدیده در زمینه تامین مخابرج جنگ روبرو شود و همچنین زد و خوردهای دیپلمایتک میان این کشور با غرب را هم باید از جمله تبعات شکلی این جنگ دانست. اما از حیث ماهوی اوضاع و احوال به گونه‌ای دیگر است و اساساً اتفاقی در حال رخ دادن است که نه تنها از حیث نظامی اهمیت زیادی دارد، بلکه از منظر سیاسی هم دارای اهمیت ویژه‌ای است که این موضوع اصولاً به راهبردهای کلان و بالادستی اروپا و به خصوص آمریکا که تجمیع آنها را باید ناتو دانست مربوط می‌شود. 

پایگاهی که آمریکا در شهر ردزیکُوو لهستان افتتاح کرده بخشی از یک سپر دفاع موشکی گسترده‌تر ناتو به نام آگیس اِشور (Aegis Ashore) است که طبق اعلام ناتو می‌تواند موشک‌های بالستیک برد متوسط و میان‌برد را رهگیری کند

در همین راستا افتتاح پایگاه موشکی آمریکا در شهر ردزیکُوو لهستان یکی از همین مسائل به حساب می‌آید. رویترز روز پنجشنبه اعلام کرد که رادوسلاو سیکورسکی، وزیر امور خارجه لهستان اذعان کرده واشنگتن رسماً یک پایگاه پدافند هوایی جدید را در شمال لهستان افتتاح کرده و این در حالی است که ورشو به عنوان یکی از اعضای ائتلاف ناتو که نگران تبعات رسیدن دونالد ترامپ به ریاست جمهوری ایالات متحده برای تعهدات نظامی این ائتلاف است، تلاش می‌کند به شهروندانش از بابت تداوم تضمین‌های امنیتی ائتلاف اطمینان دهد. بر اساس اسناد منتشر شده پایگاه مذکور در شهر «ردزیکُوو» در نزدیکی سواحل بالتیک قرار داشته و ساخت آن از دهه ۲۰۰۰ شروع شد و طبق ادعای ورشو، افتتاح این پایگاه نشان می‌دهد که ائتلاف نظامی با واشنگتن صرف نظر از اینکه چه کسی در کاخ سفید حضور داشته باشد قدرتمند باقی 

خواهد ماند. 

سیکورسکی در ویدیویی که در حساب خود در شبکه اجتماعی ایکس منتشر کرد نوشت: «ساخت این پایگاه مدتی طول کشید اما عزم ژئواستراتژیک ایالت متحده را ثابت می‌کند». همچنین آندژی دودا، رئیس جمهور محافظه‌کار لهستان که بر داشتن روابط صمیمی با ترامپ تاکید کرده، در مراسمی رسمی این پایگاه را افتتاح کرد. دودا گفته است سابقا قرار بود این پایگاه دفاع موشکی برای مقابله با موشک‌های ایران مورد استفاده قرار بگیرد اما در حال حاضر، هدف آن روسیه است. 

در مقابل روسیه اما ساخت و تاسیس این پایگاه را در راستای تداوم سیاست‌های واشنگتن به منظور نزدیک‌تر کردن زیرساخت‌های نظامی خود به نزدیکی مرزهایش می‌داند. از سوی دیگر باید توجه شود که انتقادات سابق ترامپ از ناتو و هزینه‌های آن حالا با رسیدن دوباره او به ریاست جمهوری آمریکا بیش از پیش اعضای ناتو را نگران کرده است. او قبل از این وعده داده بود در صورت رسیدن به ریاست جمهوری، دیگر کشورهایی که بودجه نظامی کافی صرف نکنند را مشمول تعهدات نظامی و دفاعی واشنگتن 

نخواهد کرد. 

لهستان در این میان بعد از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری اخیر ایالات متحده تاکید کرده با توجه به اینکه بزرگترین بودجه نظامی را با توجه به اندازه اقتصادش در میان اعضای ائتلاف دارد نگرانی درباره این وعده ترامپ ندارد. اما نکته مهم این خواهد بود که پایگاهی که آمریکا در شهر ردزیکُوو لهستان افتتاح کرده بخشی از یک سپر دفاع موشکی گسترده‌تر ناتو به نام آگیس اِشور (Aegis Ashore) است که طبق اعلام ناتو می‌تواند موشک‌های بالستیک برد متوسط و میان‌برد را رهگیری کند. عناصر کلیدی دیگر این پروژه دفاع موشکی شامل یک پایگاه دوم در خاک رومانی، استقرار رزم‌ناوهای نیروی دریایی آمریکا در ساحل «روتا» در اسپانیا و یک رادار هشدار اولیه در شهر «کورجیک» ترکیه می‌شود. منابع نظامی به رویترز گفتند که سامانه استقرار یافته در لهستان اکنون تنها می‌تواند علیه موشک‌های شلیک شده از سمت غرب آسیا مورد استفاده قرار بگیرد و برای آنکه این سامانه موشک‌های شلیک شده از سمت روسیه را نشانه بگیرد باید طی یک فرآیند پیچیده و با تغییر سیاست‌ها، جهت رادار عوض شود. رویترز همچنین نوشته است این پایگاه نظامی در نزدیکی سواحل بالتیک واقع شده و مقامات نظامی لهستان وجود چنین پایگاهی را سمبل اتحادشان با کاخ سفید می‌دانند. 

افتتاح پایگاه دفاع هوایی آمریکا در شمال لهستان را باید نوعی مهار روسیه در مرزهای خود از حیث جغرافیایی و نظامی قلمداد کنیم و با آمدن ترامپ به کاخ سفید این روند به عنوان راهبرد کلان آمریکا علیه روسیه ادامه خواهد داشت

روسیه باز هم هشدار داد!

آنچه افتتاح این پایگاه نظامی در خاک لهستان را بیش از پیش با اهمیت جلوه می‌دهد، اعتراض روس‌ها به احداث چنین پایگاهی است که به نوعی باید آنرا بخشی از سپر دفاع موشکی ناتو در برابر تهدیدات مسکو دانست. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین در این خصوص گفت که افتتاح یک پایگاه موشکی آمریکا در لهستان تلاشی برای مهار ظرفیت نظامی روسیه است. پسکوف به خبرنگاران گفت: پیشرفت پایگاه‌های نظامی آمریکا در اروپا به سمت مرزهای ما متمایل بوده و هدفی جز تلاش برای مهار ظرفیت نظامی روسیه نیست. وی افزود که این اقدامات آمریکا به اتخاذ تدابیر مناسب از سوی روسیه برای تضمین توازن قوا منجر می‌شود. 

این مواضع پسکوف در حالی بیان شده که به موازات اظهارات روس‌ها درر خصوص افتتاح این پیاگاه نظامی آمریکا، ژنرال ویسلاو کوکولا، رئیس ستاد کل ارتش لهستان اعلام کرده که «ورشو باید کاملاً برای دفاع از ملت آماده باشد. او تأکید کرد که یک کشور کاملاً آماده با قابلیت‌های دفاعی قوی و جامعه تاب‌آور، برای هر مهاجمی یک خطر بزرگ خواهد بود». او با تاکید بر اینکه «احتمال درگیری را نباید دست کم گرفت» با قاطعیت گفت: این یک تهدید واقعی است. بنابر گزارش راشا تودی، اظهارات کوکولا منعکس کننده یک سنت در میان رهبران لهستانی است که با توجه به روابط پر چالش تاریخی این کشورها، موضعی تهاجمی در قبال روسیه اتخاذ می‌کنند. به گفته وی، پتانسیل نظامی مسکو با منابع جمعیتی و مواد اولیه قوی و همچنین یک صنعت دفاعی کاربردی که قادر به حفظ و گسترش ظرفیت نظامی است، قابل توجه است. 

ژنرال کوکولا خاطرنشان کرد که اهداف روسیه به وضوح توسط ولادیمیر پوتین و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه بیان شده و نشان می‌دهد که جاه‌طلبی‌های نظامی کرملین از اواخر سال ۲۰۲۱ تا حد زیادی بدون تغییر باقی مانده است. وی با تاکید بر نگرانی‌های خود استدلال کرد که لهستان باید در برابر آسیب‌پذیری‌های استراتژیک هوشیار باشد. کوکولا مدعی شد که روسیه ممکن است از سناریوهایی مانند مشارکت ناتو یا آمریکا در یک درگیری در اقیانوس آرام برای افزایش اقدامات نظامی خود استفاده کند. رئیس ستاد کل ارتش لهستان با بیان اینکه «اقدامات دفاعی لهستان باید با نمایش عمومی قوی برای حفاظت از حاکمیت ملی همراه باشد» تصریح کرد: هدف ما ایجاد محتمل‌ترین سناریویی است که در آن روسیه را از تجاوز منصرف کنیم. با این حال، ژنرال کوکولا بر موضع خود پافشاری کرد که بازدارندگی مستلزم ترکیبی از سرمایه‌گذاری نظامی و عزم عمومی است. وی می‌گوید «اینکه صرفاً از پتانسیل دفاعی به سرعت در حال توسعه خود گزارش دهیم کافی نیست و به همان اندازه مهم است که عزم خود را نیز برای محافظت از خود نشان دهیم».

این اظهارات مقامات روسیه و لهستان در حالی مطرح می‌شود که افتتاح پایگاه دفاع هوایی آمریکا در شمال لهستان را باید نوعی مهار روسیه در مرزهای خود از حیث جغرافیایی و نظامی قلمداد کنیم و غرب اساساً به دنبال آن است تا این روند را باز هم تحکیم ببخشد. علاوه بر این موضوع باید توجه داشت که چنین اقداماتی صرفاً قرار نیست در دولت جو بایدن یا دموکرات‌ها ادامه داشته باتشد، بلکه با آمدن ترامپ به کاخ سفید این روند به عنوان راهبرد کلان آمریکا علیه روسیه ادامه خواهد داشت.