دوحه و ابهام در پایان نزاع ۱۰ ماهه

رامین پرتو

پس از فراز و فرودهای متعدد سیاسی، بالاخره مذاکرات آتش‌بس غزه روز پنجشنبه در دوحه پایتخت قطر برگزار شد تا شاید طرفین حاضر بتوانند به جنگی که 10 ماه است بیش از 40 هزار قربانی گرفته، پایان دهند. 

بر اساس اعلام رویترز ویلیام برنز رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، محمد بن عبدالرحمان آل ثانی نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر، عباس کامل رئیس سرویس اطلاعاتی مصر و دیوید بارنیا رئیس سازمان اطلاعات اسرائیل (موساد) در آن نشست شرکت داشتند و به بحث و تبادل نظر در این خصوص پرداختند. 

دور تازه مذاکرات آتش‌بس غزه درحالی آغاز شد که شامگاه چهارشنبه رویترز اعلام کرد که سفرای انگلیس، آمریکا و آلمان در اسرائیل در یک نشست خبری مشترک با تاکید بر اینکه فرصت زیادی برای آزادسازی اسرای اسرائیل باقی نمانده، از حماس و تل‌آویو خواستند هر چه سریع‌تر به توافق آتش‌بس دست یابند. 

این اظهارات در حالی مطرح شد که چندی قبل از برگزاری این مذاکرات در روز پنجشنبه، جنبش حماس صراحتاً با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که در مذاکرات دوحه شرکت نخواهد کرد. این مواضع حماس از سوی طرف اسرائیلی و حتی برخی از کشورهای عربی منطقه مورد تحلیل قرار گرفت و بسیاری از آنها بر این عقیده بودند که مذاکرات مذکور خروجی مثبت نخواهد داشت. 

به موازات این روند اسامه حمدان، ییی از مقامات ارشد حماس اعلام کرد که این گروه در حال از دست دادن امید خود به آمریکا، به‌عنوان یک میانجی‌گر غربی است و این کشور یا به دنبال تحت فشار قرار دادن اسرائیل نیست، و یا نمی‌تواند اسرائیل را تحت فشار قرار دهد. 

او همچنین گفت که «ما به میانجی‌گران اعلام کردیم که هرگونه مذاکراتی باید روی نحوه اجرای آتش‌بس و ارائه بازه‌های زمانی مشخص متمرکز شود و نباید به دنبال مذاکره دوباره برای دستیابی به توافقی جدید با شرایط جدید باشیم». 

انتشار بیانیه آمریکا، قطر و مصر نشان دهنده آن است که این دور از مذاکرات هم صرفاً به خرید وقت بیشتر برای اسرائیل به پایان خواهد رسید و این در حالیست که در تل‌آویو، نتانیاهو در حال طراحی و اعمال اقداماتی است که گویای عدم میل او به برقراری صلح و اتمام جنگ است

در همین راستا، حمدان تاکید کرد که حماس چندین مرتبه پیشنهاد آتش‌بس ارائه شده از سوی میانجی‌گران را پذیرفته، اما همواره با مخالفت اسرائیل و اقدامات نظامی تازه آن روبرو شده که این موضوع می‌تواند روند مذاکرات و رسیدن به صلح را با بن‌بست مواجه کند. 

بسیاری از تحلیلگران بر این عقیده بودند که این مذاکرات در همان روز پنجشنبه به نتیجه خواهد رسید و ماجرای این جنگ 10 ماهه تمام می‌شود اما اینگونه نشد؛ به گونه‌ای که ماجد الانصاری، سخنگوی وزارت امور خارجه قطر اعلام کرد که نشست میانجیگران برای پایان دادن به جنگ غزه که روز پنجشنبه در دوحه برگزار شد، روز جمعه هم ادامه خواهد داشت و بر همین اساس دیروز (جمعه) هم تیم‌های مذاکره کننده آمریکا، اسرائیل، مصر و قطر در دوحه با یکدیگر بر سر میز مذاکره نشستند. 

این در حالیست که شامگاه پنجشنبه و اوایل روز گذشته (جمعه) وبگاه آمریکایی آکسیوس به نقل از مقامات آمریکا گزارش داد که اولین روز از دور مذاکرات در مورد معامله تبادل اسرا و آتش‌بس در غزه شاهد پیشرفت‌هایی بود و نمایندگان جنبش حماس در دوحه در طول روزهای اخیر از طریق میانجی‌های مصری و قطری خبرهای مربوط به این مذاکرات را دریافت کردند. بر اساس آنچه ۲ مقام آمریکایی به آکسیوس گفتند، روز اول مذاکرات بسیار خوب پیش رفته است. همچنین جان کربی، مشاور ارتباطات امنیت ملی کاخ سفید نیز روز گذشته (جمعه) اعلام کرد که آغاز مذاکرات در دوحه در مورد آتش‌بس در غزه امیدوارکننده بود. 

کربی گفت که دو طرف پیشنهاد توافق غزه را بررسی و تغییراتی در آن ارائه کردند و جزئیات اجرای آن در حال بحث است و در مورد چارچوب کلی همچنان هیچ تبادل نظری صورت نگرفته است. در این راستا روزنامه واشنگتن پست هم به نقل از مقامات آمریکایی و اسرائیل اعلام کرده که بازگرداندن اسیران بازداشت شده در غزه با ابزار نظامی غیرممکن است و باید وضعیت در فاز سیاسی تصحیح و توافق منعقد شود.

ناظران بین‌المللی اعتقاد دارند نتانیاهو زیر بار شدیدترین فشارهای داخلی و خارجی قرار دارد و در این راستا سعی می‌کند تا با دستورات جدید و اقدامات نظامی تازه در غزه مذاکرات آتش‌بس در دوحه را به حاشیه ببرد

خرابکاری به سبک نتانیاهو!

اینکه دقیقاً چه خروجی از این مذاکرات بیرون خواهد آمد مشخص نیست و حتی عصر روز گذشته برخی از منابع خبری اعلام کردند که بیانیه‌ای از سوی قطر، آمریکا و مصر پس از مذاکرات آتش‌بس در غزه صادر شده و در آن اعلام کردند که  تیم‌های فنی کار بر روی جزئیات اجرایی آتش‌بس را ادامه خواهند داد. 

آمریکا، قطر و مصر در ادامه بیان کردند که  مقامات ارشد دولت‌های ما بار دیگر قبل از پایان هفته آینده در قاهره گرد هم خواهند آمد و امیدوارند به توافق نهایی دست یابند. در این بیانیه همچنین آمده است که واشنگتن با حمایت قطر و مصر پیشنهادی ارائه داده که شکاف‌ها را کاهش می‌دهد و با آنچه که بایدن و قطعنامه شورای امنیت ارائه داده‌اند، 

مطابقت دارد. 

انتشار این بیانیه به زعم بسیاری از تحلیلگران نشان دهنده آن است که این دور از مذاکرات هم صرفاً به خرید وقت بیشتر برای اسرائیل به پایان خواهد رسید و این در حالیست که در تل‌آویو نتانیاهو در حال طراحی و اعمال اقداماتی است که گویای عدم میل او به برقراری صلح و اتمام جنگ است. 

در این خصوص دو اتفاق بسیار مخم طی 48 ساعت گذشته رخ داده که نشان می‌دهد نخست‌وزیر اسرائیل و تیم وی سعی دارند سناریوی قبلی را ادامه دهند. اتفاق اول حمله شهرک‌نشین‌های اسرائیلی به روستای جیت در استان قلقیلیه واقع در شمال کرانه باختری و آتش‌زدن آن است. 

این اقدام که پنجشنبه شب صورت گرفت، باعث شد تا حماس و جهاد اسلامی با انتشار بیانیه‌های جداگانه خواستار قیام عمومی ساکنان کرانه باختری علیه اسرائیل و مقابله با این گونه حملات شدند. در بیانیه جهاد اسلامی آمده است که «از مردم خود در تمامی روستاها و شهرهای کرانه باختری می‌خواهیم تا مقابل شبه‌نظامیان شهرک‌نشین و جنایات آن‌ها بایستند». 

در این اقدام چندین خودرو به آتش کشیده شدند و چند خانه هم از سوی شهرک‌نشین‌ها مورد حمله قرار گرفت و حتی الجزیره از ضرب و شتم دو طرف خبر داد. این اقدام باعث شد تا جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا حملات شهرک‌نشینان علیه فلسطینیان در کرانه باختری را محکوم کند و هدف از این حملات را ایجاد رعب و وحشت در میان مردم فلسطین عنوان کرد. 

اما اتفاق دوم، در وضعیت کنونی که مذاکرات آتش‌بس در دوحه جریان دارد، مساله کوچاندن فلسطینی‌ها از غزه است. ارتش اسرائیل روز گذشته (جمعه) با انتشار و پخش اعلامیه‌های کاغذی و همچنین انتشار آن در فضای مجازی از فلسطینی‌های ساکن مرکز و جنوب غزه خواست تا این منطقه را خالی کنند و از آنجا به مناطق دیگر کوچ کنند. ارتش اسرائیل در این اعلامیه گفت است که فلسطینی‌ها باید محله‌های شرق دیرالبلح، القراره، المواصی، الجلاء، حمد و النصر را تخلیه کنند. 

این در حالیست که چند روز پیش رزماری دی کارلو، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد در امور سیاسی، تاکید کرد که هیچ مکان امنی در نوار غزه وجود ندارد اما غیرنظامیان (فلسطینی‌های غزه) همچنان دستور تخلیه به مناطق را دریافت می‌کنند که مساحت آن مدام در حال کوچک شدن است. 

این اقدام که دستور آن به صورت مستقیم از سوی بنیامین نتانیاهو صادر شده در حالی انجام می‌شود که ناظران بین‌المللی اعتقاد دارند وی زیر بار شدیدترین فشارهای داخلی و خارجی قرار دارد و در این راستا سعی می‌کند تا با این اقدامات نظامی اولاً مذاکرات آتش‌بس در دوحه را به حاشیه ببرد و دوماً با ایجاد یک بحران میدانی و نظامی دیگر برای خود زمان بخرد. این دقیقاً همان مین‌گذاری تل‌آویو در مسیر مذاکرات دوحه است!