کمربند تحریمی ناتو حول روسیه و هشدار مسکو

رامین پرتو

روز پنجشنبه در حاشیه اجلاس رهبران گروه هفت که در رم (پایتخت ایتالیا) برگزار شد، جو بایدن رئیس جمهور آمریکا و ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین توافقنامه امنیتی ۱۰ ساله امضا کردند. رویترز در این راستا اعلام کرد که توافق مذکور را باید در نوع خود بی‌نظیر و یا حداقل کم‌نظیر دانست؛ چراکه این توافق در حالی امضا می‌شود که تمام تحلیلگران اعتقاد دارند وضعیت کنونی در پرونده اوکراین از حیث سیاسی و میدانی در یک ابهام بزرگ و البته چند ضلعی قرار دارد. این شرایط به نوعی گویای آن است که روسیه در وضعیت فعلی صرفاً سعی دارد که جنگ را در شرق و شمال شرقی اوکراین زنده نگه دارد و در مقاطع موردنظرش آن را تشدید کند یا اینکه جبهه درگیری را وارد یک فاز جدید کند که این امر واکنش طرف غربی را هم بدون شک به دنبال خواهد داشت. بر این اساس جو بایدن در یک کنفرانس مطبوعاتی، پس از امضای این توافقنامه با اشاره به تلاش‌های جمعی رهبران گروه هفت گفت که «پوتین قادر نخواهد بود ما را از هم جدا کند و تا زمان پیروزی، در کنار اوکراین خواهیم بود». رئیس جمهور آمریکا درباره مفاد این توافقنامه تاکید کرد که هدف آن «تقویت قابلیت‌های دفاعی معتبر اوکراین در بلندمدت است اما به هیچ وجه ایالات متحده نیروهای خود را برای نبرد با مسکو به اوکراین نخواهد فرستاد و ما صرفاً از کی‌یف حمایت تسلیحاتی انجام می‌دهیم». این توافق همچنین به وزارت دفاع آمریکا اجازه می‌دهد که برای نوسازی و مدرن‌سازی ارتش اوکراین، به نیروهای این کشور آموزش دهد و با برگزاری برنامه‌های مشترک نظامی و امنیت سایبری نظامی، به اوکراین کمک کند. ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین هم پس از امضای این توافقنامه با تاریخی خواندن روز امضای این توافق، آن را قوی‌ترین توافقنامه بین اوکراین و ایالات متحده از زمان استقلال کی‌یف عنوان کرد و خواستار افزایش حمایت‌ کشورهای اروپایی از اوکراین شد. آنچه در این راستا نباید از قلم بیتد این است که امضای این توافقنامه امنیتی میان بایدن و زلنسکی در حالی صورت گرفت که مذاکره‌کنندگان گروه هفت در مورد چگونگی ارائه ۵۰ میلیارد دلار وام به اوکراین با پشتوانه دارایی‌های مسدود شده روسیه به عنوان وثیقه، به توافق رسیده‌اند و تنها ساعتی پس از امضای این توافقنامه، سران هفت کشور صنعتی جهان (جی 7) در نهایت بسته کمک ۵۰ میلیاردی به اوکراین را امضا کردند. در این میان ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در واکنش به این اقدام رهبران گروه هفت گفت که تلاش غرب برای مصادره و استفاده درآمد از دارایی‌های مسدود شده روسیه جنایتکارانه است و به واکنش مسکو منجر خواهد شد که برای اتحادیه اروپا بسیار دردناک خواهد بود. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا نیز پیشتر گفته بود که این توافقنامه امنیتی، نیروهای آمریکایی را مستقیماً به دفاع از اوکراین در برابر حمله روسیه متعهد نمی‌کند، بلکه بایدن در این خصوص خط قرمزی ترسیم کرده است؛ چون از درگیری مستقیم بین قدرت‌های دارای سلاح هسته‌ای بیم دارد. با تمام این تفاسیر باید توجه کرد از آنجایی که این توافق یک معاهده نیست و توسط کنگره تصویب نخواهد شد، هر رئیس‌جمهوری ایالات متحده غیر از بایدن می‌تواند از این توافق خارج شود! 

روسیه اقدام آمریکا در انعقاد قرارداد امنیتی 10 ساله با اوکراین، را درواقع سفت کردن کمربند رهبر ناتو علیه مسکو می‌داند و اروپایی‌ها را هم در این راستا مقصر می‌داند چراکه بخش مهمی از کمپین تحریمی و حتی تبلیغاتی- نظامی علیه روسیه را راهبری می‌کنند

سدبندی مسکو در مقابل پیشروی ناتو  

مسکو در حال سدبندی و ارائه هشدارهای نهایی به طرف غربی در خصوص ادامه و گسترش حمایت‌ها از کی‌یف است که بدون شک بحث گسترش ناتو و جلوگیری از آن در رأس سخنان و تصمیمات آنها قرار خواهد داشت

اینکه توافق امنیتی 10 ساله آمریکا و اوکراین آن هم در شرایط فعلی چه خروجی و پیامدهایی دارد، موضوعی است که هم از ناحیه غرب و هم از منظر روسیه و شرکای آن مانند چین و کره‌شمالی می‌تواند پیام‌های مهمی در بطن خود داشته باشد. مسکو در این راستا به وضوح درک می‌کند که این اقدام آمریکا در انعقاد یک قرارداد امنیتی 10 ساله با اوکراین، به نوعی سخن از سفت کردن کمربند رهبران ناتو علیه مسکو است. از سوی دیگر کرملین اروپایی‌ها را هم در این راستا مقصر می‌داند و معتقد است که آنها بخش مهمی از کمپین تحریمی و حتی تبلیغاتی- نظامی علیه روسیه را راهبری می‌کنند که همین موضوعات در نهایت نشان از یک اتحاد علیه مسکو را به زعم پوتین به تصویر می‌کشد. به موازات این روند حالا رئیس‌جمهوری روسیه اوضاع را به نفع خود و دولتش نمی‌بیند و سعی می‌کند تا به هر ترتیب که شده خط و نشان‌های خود را علیه غرب اعم از اروپا و آمریکا علنی‌تر کند. او روز گذشته (جمعه) در دیدار با مقامات ارشد وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که روسیه یک پیشنهاد صلح دیگر برای حل‌وفصل مناقشه اوکراین ارائه می‌کند و اگر این بار هم غرب و کی‌یف با آن موافقت نکنند، مسئولیت خون‌هایی که ریخته خواهد شد، به گردن خودشان است. پوتین همچنین اذعان کرد که «ما یک پیشنهاد جامع و واقعی دیگر برای صلح مطرح می‌کنیم و اگر کی‌یف و کشورهای غربی آن را هم مانند پیشنهادهای قبلی نپذیرند، در این صورت مشکل خودشان است و بار اخلاقی و سیاسی ادامه‌ دادن این جنگ به گردن آن‌ها خواهد بود». پوتین در بخشی از سخنانش گفت که روسیه از آغاز جنگ اوکراین پیشنهادهایی برای برقراری آتش‌بس و حل‌وفصل مسالمت‌آمیز این مناقشه مطرح کرده، اما غرب تمام این تلاش‌ها را رد کرده است. رئیس‌جمهور روسیه گفت: این کشور برای حل مسالمت‌آمیز و پایان کامل این جنگ نیاز دارد که اوکراین به یک کشور غیرهسته‌ای و بی‌طرف بدل و همچنین تحریم‌هایی که کشورهای غربی علیه روسیه وضع کرده‌اند، لغو شود. پوتین در این خصوص اعلام کرد: «اگر اوکراین تمام نیروهای خود را از چهار منطقه‌ای که روسیه از ۲۰۲۲ تا امروز تحت کنترل خود درآورده خارج کند و همچنین متعهد شود که عضو ناتو نخواهد شد، روسیه بلافاصله به سربازانش دستور عقب‌نشینی خواهد داد و مذاکره را آغاز خواهد کرد». این سخنان پوتین به خوبی نشان می‌دهد که مسکو در حال سدبندی و ارائه هشدارهای نهایی به طرف غربی در خصوص ادامه و گسترش حمایت‌ها از کی‌یف است که بدون شک بحث گسترش ناتو و جلوگیری از آن در رأس سخنان و تصمیمات آنها قرار خواهد داشت. حال باید دید که آیا روسیه همانگونه که پوتین اعلام کرده به زودی دست به حملات گسترده علیه مواضع اوکراین خواهد زد یا صرفاً مقابله به مثل میدانی- سیاسی را افزایش خواهد داد!