بهره‌برداری «شی» از شکاف اروپایی؟!

رامین پرتو

«من چین را می‌بینم که به جایگاه ابرقدرتی می‌رسد. آنچه چین در ۴۰ سال گذشته انجام داده در تاریخ بشریت بی‌نظیر است. در ۳۰ سال گذشته، سهم چین از تولید ناخالص داخلی جهان، از ۶ درصد به تقریبا ۲۰ درصد رسیده است، در حالی که ما اروپایی‌ها از ۲۱ درصد به ۱۴ درصد و ایالات متحده از ۲۰ درصد به ۱۵ درصد رسیده‌ است». این عبارت بخشی از سخنان جوزف بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنرانی خود واقع در دانشگاه آکسفورد که اخیراً به روی خروجی رسانه‌ها قرار گرفته است. او بر این اعتقاد است که چین در حال تبدیل شدن به یک رقیب برای اروپا و ایالات متحده است؛ نه تنها در تولید کالاهای ارزان، بلکه به عنوان یک قدرت نظامی، در خط مقدم توسعه فناوری و ساخت فناوری‌هایی که آینده ما را شکل خواهند داد جهش چشمگیری داشته است. به زعم بورل چین «دوستی بدون محدودیت» را آغاز کرده است اما در این راه نباید از روسیه چشم‌پوشی کنیم. بدون تردید این سخنان در گذشته هم به صورت دیگری مطرح شده و عملاً هر ازچندگاهی مقامات اروپا و آمریکا به هدف یا بدون هدف قدرت چین را نمایان می‌کنند و بر این عقیده هستند که چینی‌ها آرام آرام در حال بلعیدن جهان و به خصوص حوزه نفوذ غرب، از آفریقا گرفته تا خاورمیانه هستند. بر همین اساس این تحلیل بورل شاید چندان از حیث ماهیت مهم نباشد اما بدون شک از منظر زمانی اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چراکه رئیس جمهوری چین راهی فرانسه شده و این به معنای آن است که پکن بدون هیچ تردیدی و همانطور که بورل می‌گوید به دنبال آن است تا بتواند سهم خود را از بازار غرب بیش از گذشته افزایش دهد. 

تحلیلگران اروپایی معتقدند شرکت‌ها و دولت‌های اروپایی مدت‌ها است که از محدودیت دسترسی به بازار چین و رقابت ناعادلانه با چینی‌ها شکایت دارند اما گویی اروپا راهی جز مراجعه و یا حداقل همسان‌سازی اقتصادی و سیاسی با پکن ندارد

در این راستا و بر اساس اعلام رسانه‌های چینی، شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین پس از پنج سال وارد خاک اروپا می‌شود و قرار است در ابتدای امر به فرانسه و سپس به مجارستان و صربستان سفر کند. رویترز در این خصوص نوشته است که رئیس‌جمهور چین در حالی به پاریس می‌رود که امانوئل ماکرون، همتای فرانسوی‌اش، او را برای کاهش عدم تعادل تجاری تحت فشار قرار داده و تلاش می‌کند او را متقاعد کند که از نفوذ خود بر روسیه درباره جنگ اوکراین استفاده کند تا این درگیری به پایان خود نزدیک شود. رویترز اعلام کرده که سفر رئیس‌جمهور چین در زمان افزایش تنش‌های تجاری بین اروپا و چین انجام می‌شود و در چنین شرایطی احتمالاً این اهداف ماکرون به راحتی محقق نخواهد شد. این در حالیست که فرانسه از تحقیقات اتحادیه اروپا در مورد صادرات خودروهای الکتریکی چین حمایت می‌کند و پکن در ژانویه تحقیقاتی را در مورد واردات براندی که عمدتاً در فرانسه تولید می‌شود آغاز کرد که تحلیلگران این را اقدامی تلافی‌جویانه در میان مجموعه رو به رشد تحقیقات اتحادیه اروپا تلقی می‌کنند. یکی از مشاوران کاخ الیزه پیش از سفر شی جین‌پینگ اعلام کرده که ما باید به فشار بر مقامات چینی ادامه دهیم تا تضمین‌های بیشتری در مورد مسائل تجاری به ما بدهند که البته در این سفر به این موضوعات رسیدگی خواهد شد. 

حزب کمونیست خلق چین دکترین کلان این کشور را بر پایه توسعه و رشد اقتصادی بنا کرده و در این راه به دنبال آن است تا نفوذ خود را در بازارهای غرب مشتمل بر اروپا و آمریکا گسترش دهد و گویی حالا فضای اروپا را برای این اقدام مناسب‌تر دیده است

گسترش نفوذ در بازارهای اروپا و آمریکا 

واقعیت این است که حزب کمونیست خلق چین دکترین کلان این کشور را بر پایه توسعه و رشد اقتصادی بنا کرده و در این راه به دنبال آن است تا نفوذ خود را در بازارهای غرب مشتمل بر اروپا و آمریکا گسترش دهد. در این مسیر آنها بر خلاف تصور عوام از تشدید تنش با ایالات متحده در فاز نظامی و اقتصادی دوری می‌کنند و به نوعی می‌خواهند در سایه آرامش‌های نسبی که خود آنها را پدید می‌آوردند به توسعه امورات خود ادامه دهند اما اینکه چرا چین در وضعیت کنونی به دنبال گشترش نفوذش در اروپا می‌گردد چندین دلیل مهم دارد. به اعتقاد تحلیل‌گران، با توجه به اینکه اقتصاد چین هم اکنون با مشکلاتی دست و پنچه نرم می‌کند و آمریکا نیز در حال بستن درهای خود به روی شرکت‌های چینی است، اتحادیه اروپا می‌تواند تا حدی پکن را برای توجه به خواسته‌های خود تحت فشار قرار دهد. این موضوع را چینی‌ها هم به خوبی می‌دانند و باید آنرا یک نیاز دو جهته دانست. اروپا در شرایط فعلی که جنگ اوکراین هر روز با ابهام‌های بیشتری روبرو می‌شود مشکلات بیشتری را در زمینه اقتصاد و انرژی به دلیل مرتبط بودن آن با روسیه تحمل می‌کند و در این مسیر کشورهای قاره سبز یک دو دستگی را تجربه می‌کنند. در این شرایط بخشی از کشورهای اروپایی زمانی که نام روسیه می‌آید چندان برافروخته نمی‌شوند و حتی مسکو را دوست خود خطاب می‌کنند اما برخی دیگر از دولت های اروپایی به نوعی دیگر رفتار می‌کنند و پا به پای آمریکا علیه مسکو از اوکراین حمایت می‌کنند. در این مسیر، چین به نوعی سعی دارد از این شکاف استفاده کند و می‌بینیم که در ابتدا رئیس جمهوری این کشور به چین سفر می‌کند تا در آنجا شصتمین سالگرد روابط دیپلماتیک بین فرانسه و جمهوری خلق چین را در کنار ماکرون جشن بگیرد و به درخواست‌های آنها گوش فرا دهد. شی همچنین به دو کشور اروپای شرقی یعنی صربستان و مجارستان هم سفر خواهد کرد و این دو کشور از جمله متحدان اروپای شرقی چین به حساب می‌آیند که پکن از سال‌های گذشته تاکنون در این دو اقدام ه سرمایه‌گذاری اقتصادی و فرهنگی کرده است. در این میان متیو دوشاتل، پژوهشگر ارشد مؤسسه مونتین، معتقد است که هدف شی از این سفر، خنثی‌سازی برنامه امنیت اقتصادی اتحادیه اروپا، از جمله تهدیدهای تعرفه‌ای پیش‌بینی شده در آن است که رئیس جمهوری چین قصد دارد با بهره‌برداری از اختلافات داخلی میان کشورهای اروپایی آنرا محقق کند. او معتقد است که شرکت‌ها و دولت‌های اروپایی مدت‌ها است که از محدودیت دسترسی به بازار چین و رقابت ناعادلانه با چینی‌ها شکایت دارند اما حالا به این پی می‌بریم که گویی اروپا راهی جز مراجعه و یا حداقل همسان‌سازی اقتصادی و سیاسی با پکن ندارد. بر همین اساس باید منتظر ماند و دید که چه توافق‌هایی قرار است میان چین با این سه کشور اروپایی به خصوص فرانسه منعقد شود و در مقابل، ایالات متحده چه واکنشی در این خصوص خواهد داشت؟