خیز اردوغان برای تثبیت آذربایجان در قره‌باغ

دیروز، سه‌شنبه، همزمان با نشست ۳+۳ به میزبانی ایران و با حضور وزرای خارجه ارمنستان، جمهوری آذربایجان، ترکیه و روسیه که با هدف دستیابی به توافق صلح بلندمدت در تهران برگزار شد؛ وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرد که این کشور میزبان تمرینات تاکتیکی مشترک باکو- آنکارا در اواخر اکتبر خواهد بود.

به گزارش خبرآنلاین، این وزارتخانه در حساب ایکس خود نوشت که یک گروه از پرسنل و تجهیزات هوانوردی نظامی متعلق به نیروهای مسلح ترکیه در رزمایش تاکتیکی مشترک حضور خواهند داشت. این وزارتخانه همچنین اعلام کرد: تمرینات تاکتیکی مشترک قرار است در روزهای ۲۳ تا ۲۵ اکتبر در چند جهت از جمله شهر باکو، جمهوری خودمختار نخجوان و مناطق آزاد شده انجام شود. در این اطلاعیه آمده است که این پرسنل و تجهیزات وارد جمهوری آذربایجان شده و رزمایش به مناسبت صدمین سالگرد تاسیس جمهوری ترکیه برگزار خواهد شد.

 ۳ هزار نیرو در این رزمایش در باکو،‌ منطقه نخجوان بین ایران و ارمنستان و همچنین مناطق بازپس‌گیری شده قره‌باغ شرکت دارند و برخی تحلیلگران نگران هستند که جمهوری آذربایجان با این رزمایش نظامی جسارت بیشتری یابد و سعی کند قلمروهایی را در داخل ارمنستان هم تصرف کند

روابط نظامی آذربایجان و ترکیه

یکی از مهمترین ابعاد روابط ترکیه و آذربایجان، روابط نظامی دو کشور است. در طول ۳۰ سال، قراردادها و پروتکل‌های زیادی بین این دو کشور به امضا رسیده که به توسعه روابط نظامی آنها کمک کرده است. نقطه آغاز این رابطه نظامی تامین نیازهای آموزشی افسران ارتش آذربایجان بود. در سال‌های بعد، این همکاری گسترش یافت و شامل تمرینات نظامی مشترک و همکاری در بخش دفاعی شد.

چهار موافقتنامه اساسی بین آذربایجان و ترکیه امضا شده است که اساس همکاری نظامی آنها را تشکیل می دهد و جهت روابط را تعیین می‌کند: موافقتنامه همکاری آموزشی- نظامی در سال ۱۹۹۲، موافقتنامه همکاری‌های آموزشی، فنی، علمی و نظامی که در ۱۰ ژوئن ۱۹۹۶ بین طرفین امضا شد. موافقتنامه مشارکت استراتژیک و کمک متقابل در ۱۶ اوت ۲۰۱۰ و اعلامیه شوشا در مورد روابط متفقین بین جمهوری ترکیه و جمهوری آذربایجان در ۱۵ ژوئن ۲۰۲۱.

دیروز همزمان با نشست ۳+۳ به میزبانی ایران و با حضور وزرای خارجه ارمنستان، آذربایجان، ترکیه و روسیه که با هدف دستیابی به توافق صلح بلندمدت در تهران برگزار شد؛ وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرد که این کشور میزبان تمرینات تاکتیکی مشترک باکو- آنکارا در اواخر اکتبر خواهد بود

از میان این موافقت‌نامه‌ها توافقنامه مشارکت استراتژیک و کمک های متقابل که تاریخ ۱۶ اوت ۲۰۱۰ بین جمهوری آذربایجان و ترکیه به امضا رسید اهمیت زیادی داشت. موضوع اول در این قرارداد، همسویی در مورد مسائل نظامی-سیاسی و امنیتی بود و موضوع دوم همکاری نظامی و نظامی-فناوری بود.

در این موافقت‌نامه طرفین توافق کرده‌اند که در صورت مداخله مسلحانه یا حمله توسط دولت یا کشورهای ثالث، طبق ماده ۵۱ منشور ملل متحد به یکدیگر کمک خواهند کرد. بر اساس ماده ۸ این موافقتنامه، مقرر شد تمامی تمهیدات ملی لازم برای توسعه زیرساخت‌های نظامی، آماده‌سازی نیروهای مسلح و تامین تسلیحات و فن‌آوری نظامی لازم به منظور انجام عملیات نظامی مشترک انجام شود. ماده ۹ مربوط به محصولات صنایع دفاعی و تضمین‌های فناورانه برای تسهیل همکاری‌های گسترده در زمینه دفاعی است.

بیانیه شوشا نیز دارای اهمیت ویژه‌ای است. اعلامیه شوشا در مورد اتحاد آذربایجان و ترکیه بعد از جنگ دوم قره باغ در ۱۵ ژوئن ۲۰۲۱ به امضا رسید. بیانیه شوشا برخلاف توافقات قبلی، روابط دو کشور را به سطح اتحاد رساند. این بیانیه به تصویب مجالس دو کشور رسید و به یک توافقنامه دوجانبه بین المللی تبدیل شد. بر اساس این بیانیه ارتش آذربایجان بر اساس مدل نظامی ترکیه بازسازی شد. نیروهای زمینی، واحدهای کماندویی و دانشگاه دفاع ملی (NDU) در نیروهای مسلح آذربایجان تأسیس شد. هدف NDU توسعه سطح فرماندهی در حوزه آموزش نظامی به منظور اجرای اقداماتی برای کمک به انطباق ارتش آذربایجان با استانداردهای نیروهای مسلح ترکیه (TSK) است. همچنین یک مرکز فرماندهی و کنترل برای رهبری نیروهای زمینی تازه، اطمینان از هماهنگی آنها با سایر واحدهای ارتش، ارزیابی صحیح اطلاعات و انتقال آن به زنجیره فرماندهی ایجاد شد.

هدف رزمایش مشترک

رزمایش مشترک ترکیه و آذربایجان بلافاصله بعد از پایان ناآرامی‌ها در قره‌باغ نشان از پیوند محکم این دو کشور در برابر خطرات احتمالی و پایبندی این دو متحد به مفاد توافقات پیشین است. آنکارا و باکو تلاش دارند تا با نمایش قدرت در یک رزمایش مشترک به ارمنستان و متحدان این کشور یادآوری کنند که آذربایجان در بحران قره‌باغ تنها نیست و به این ترتیب اردوغان سعی دارد تا جای پای آذربایجان را در قره‌باغ تثبیت و محکم کند -بخصوص که قرار است بخشی از این رزمایش در منطقه قره باغ برگزار شود- تا از هرگونه اقدام احتمالی ارمنستان پیشگیری کند و به این ترتیب سیطره و حوزه نفوذ خود را در منطقه قفقاز افزایش دهد. بر پایه این گزارش ۳ هزار نیرو در این رزمایش در باکو،‌ منطقه نخجوان بین ایران و ارمنستان و همچنین مناطق بازپس‌گیری شده قره‌باغ شرکت دارند. در این رزمایش با نام «مصطفی کمال آتاتورک ۲۰۲۳»، تسلیحات توپخانه‌ای و نیروهای هوانوردی نیز به کار گرفته می‌شوند.

برخی از تحلیلگران نگران هستند که جمهوری آذربایجان با این رزمایش نظامی جسارت بیشتری یابد و سعی کند قلمروهایی را در داخل ارمنستان هم تصرف کند.