تور منطقه‌ای اردوغان برای جذب ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه

فرشاد گلزاری

پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری اخیر ترکیه به نوعی خون جدید در رگ‌های او و حزب عدالت و توسعه پمپاژ کرده و حالا حاکمِ آکسارای به دنبال آن است تا در عرصه داخلی و خارجی خودی نشان دهد. اردوغان در داخل به خوبی دریافته است که واکنش اجتماعی در انتخابات اخیر حکایت از نارضایتی عمومی به خصوص در محور معیشت و اقتصاد دارد و به همین دلیل به دنبال آن است تا این مهم را سر و سامان دهد؛ چراکه این دوره، آخرین دوره ریاست جمهوری وی در ترکیه خواهد بود و برای اینکه در تاریخ کشورش از خود نام نیک به جا بگذارد راه سختی در پیش دارد. 

بر همین اساس دیده می‌شود که او از یک سو بحث بهبود شرایط اقتصادی را با تیم جدیدش دنبال می‌کند و از سوی دیگر برای آنکه سایه ترس را بر سر افکار عمومی نگه دارد و خود را قهرمان ملی معرفی کند، باز هم مساله تقابل با «جنبش فتو» یا همان جریان فتح‌الله گولن و همچنین منازعه با پ.ک.ک را به میان می‌کشد. در محور سیاست خارجی هم اردوغان یک خانه‌تکانی اساسی به راه انداخت و با کنار گذاشتن مولود چاووش اوغلو، هاکان فیدان، رئیس سابق سرویس اطلاعاتی ترکیه (میت) را جایگزین او کرد تا مانور جدیدی در حوزه دیپلماتیک از خود ارائه کند. اما در این میان یک مولفه مشترک میان سیاست داخلی و خارجی ترکیه در شرایط کنونی وجود دارد و آن هم مسائل اقتصادی و معیشتی است. 

اردوغان در زمانی مجدداً بر تخت ریاست جمهوری تکیه زد که ارزش لیر به شدت سقوط کرده بود. دو روز پیش نشریه بیزینس گزارش داد که ارزش پول ترکیه در برابر دلار و یورو در بحبوحه معامله غلات کاهش را آغاز و به پایین‌ترین حد تاریخی خود سقوط کرد؛ به گونه‌ای که بر اساس داده‌های معاملاتی، لیر ترکیه به ازای هر دلار آمریکا ۲۶.۳۱ معامله می‌شود. 

این در حالیست که پیش از این، بانک مرکزی ترکیه نرخ کلیدی بهره را از ۸.۵ درصد به ۱۵ درصد افزایش داد. همچنین بانک مرکزی ترکیه متعهد شد که به سیاست پولی سخت‌تر پایبند باشد و گام‌هایی برای مهار تورم بردارد؛ با این حال، پس از این اقدام، قیمت لیر به‌طور قابل توجهی کاهش یافت و حدود ۲۶ لیر در هر دلار معامله شد. با این تفاسیر حالا اردوغان به دنبال آن است تا سرمایه خارجی جذب کند؛ چراکه می‌داند اگر بخواهد در داخل با مخالفان بر اساس سناریوی مشت آهنین برخورد کند یا تکروی‌های سابق را ادامه دهد، باید بتواند اقتصاد را احیا کند تا حداقل مردم مقابل او قرار نگیرند.

عربستان، قطر و امارات؛  سه معبر جذب سرمایه

بر اساس سناریوی مذکور حالا رئیس‌جمهوری ترکیه به حاشیه خلیج فارس سفر کرده تا سرمایه‌گذاری خارجی به نفع آنکارا را عینیت بخشد. مقصد اول اردوغان، عربستان سعودی بود. خبرگزاری آناتولی ترکیه اعلام کرد که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان عصر روز دوشنبه در شهر جده از رجب طیب اردوغان که در چارچوب سفر به کشورهای حاشیه خلیج فارس شامل عربستان، قطر و امارات متحده عربی به ریاض رفته، استقبال کرد. شبکه سعودی الاخباریه نیز گزارش داد که محمد بن سلمان مراسم استقبال رسمی از اردوغان را در کاخ صلح در جده عربستان برگزار کرد و پس از این استقبال، اردوغان و محمد بن سلمان نشست رسمی و دیداری دوجانبه داشتند که در آن درباره همکاری‌های دو کشور و روابط دوجانبه بحث و  تبادل‌نظر شد.  نکته جالب توجه که به وضوح ماهیت اقتصادی سفر اردوغان را نشان می‌دهد این است که او پس از دیدار با بن‌سلمان در کاخ صلح جده، یک خودروی «توگ» ساخت ترکیه را به ولیعهد سعودی هدیه داد و با این خودروی اهدایی درحالی‌که ولیعهد عربستان راننده آن بود به هتل محل اقامت خود بازگشت! قبل از انتشار این تصویر، پایگاه خبری استار اعلام کرده بود که در جریان سفر اردوغان به این سه کشور حاشیه خلیج فارس، موافقت‌نامه‌های سرمایه‌گذاری مستقیم ۱۰۰ میلیارد دلاری کشورهای حاشیه خلیج فارس در بخش صنعت، کشاورزی، فناوری، حمل‌ ونقل و تجارت ترکیه امضا خواهد شد. برخی رسانه‌های ترکیه هم رقم مذکور را 50 تا 70 میلیارد دلار اعلام کردند.  در این میان باید دانست که قطری‌ها هم برای تقویت شریک استراتژیک خود به ترکیه کمک می‌کنند و این سفر تنها بازنمایی این علاقه متقابل است تا بلوک اِخوانی منطقه را در نزد سایرین قدرتمندتر از گذشته نشان دهند؛ به عبارت دیگر همکاری اقتصادی مشترک قطر و ترکیه پیش از این وجود داشته و دوحه در حد توان خود به آنکارا کمک کرده‌ است. اماراتی‌ها نیز سعی دارند تا روابط خود را با ترکیه متوازن کنند، و البته ابوظبی نگاهی هم به روابط ترکیه و روسیه در بحران اوکراین خواهد داشت و رقابتی میان امارات و ترکیه در قبال سرمایه سرگردان روسیه و نحوه دور زدن تحریم‌ها وجود دارد. به هر ترتیب اردوغان می‌خواهد از این تور منطقه‌ای سرمایه لازم برای طی شدن دوره ریاست جمهوری خود را کسب کند.