ادامه حمایت آمریکا از جنگ یمن
ردپایی که پاک نمی‌شود
سیدمحمد میرزامحمدزاده
وقتی یک جنگنده اف-15 از پایگاه هوایی پادشاه خلید در جنوب عربستان برای بمباران یمن از زمین بر می‌خیزد، این تنها هواپیما یا صرفاً بمب‌های داخل آن نیست که ساخت آمریکا هستند؛ بلکه مکانیک‌های آمریکایی نیز این جنگنده‌ها را سرویس و هواپیماهای خراب را تعمیر می‌کنند؛ تکنسین‌های آمریکایی نرم‌افزارهای هدف‌گیری و سایرفناوری‌های محرمانه را به روز می‌کنند؛ فناوری‌هایی که خود سعودی‌ها حق لمس کردن آن‌ها را ندارند؛ حتی احتمالاً خلبان‌ها نیز از سوی نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا آموزش دیده‌اند و حتی در اتاق‌های عملیات پرواز در ریاض، پایتخت عربستان، فرماندهان سعودی در کنار مقامات نظامی آمریکایی می‌نشینند، کسانی که مشاوره‌های اطلاعاتی و تاکتیکی را عموماً با هدف جلوگیری از کشته‌شدن شهروندان یمنی از سوی سعودی‌ها ارائه می‌کنند.
بر اساس اطلاعات یک گروه رصد، در حالی که حملات ائتلاف به رهبری سعودی، بیش از چهارهزار و 600 شهروند یمنی را به خاک و خون کشیده است، ردپای آمریکایی‌ها در همه جای جنگ یمن به چشم می‌خورد. در واشنگتن این آمار تلفات منجر به افزایش مباحث بر سر اشتباهات آمریکا در اتحاد با عربستان سعودی، تحت حکومت شاهزاده محمد بن‌سلمان شده است؛ کسی که روی حمایت‌های آمریکا برای نگه‌داشتن جنگنده‌های خود در آسمان، حساب ویژه‌ای باز کرده است.
عربستان سعودی در سال 2015، در اتحاد با امارات متحده عربی و یک جناح کوچک از یمن، با هدف شکست حوثی‌های به اصطلاح متحد ایران، در شمال یمن وارد این جنگ شد. بعد از سه سال آن‌ها پیشرفت بسیار کوچکی داشتند. حداقل 60 هزار یمنی در این جنگ کشته شدند و کشور بر لبه قحطی ترسناکی قرار گرفته است.
بر اساس اطلاعات یک گروه رصد، در جایی که حملات ائتلاف به رهبری سعودی، بیش از چهارهزار و 600 شهروند یمنی را به خاک و خون کشیده است، ردپای آمریکایی‌ها در همه جای جنگ یمن به چشم می‌خورد
از دید مقامات آمریکا، جنگ به بن‌بست رسیده، به یک باتلاق اخلاقی و استراتژیک تبدیل شده است. این بن‌بست، تصورات پشت چند دهه سیاست فروش سلاح‌های قدرتمند به متحد ثروتمند را زیر سوال برده است؛ متحدی که تا همین اواخر به ندرت از چنین سلاح‌هایی استفاده می‌کرد. این موضوع، سوالات در مورد اینکه چنین اقدامی جنایت جنگی به شمار می‌رود را بر انگیخته است.
از سوی دیگر تلفات غیرنظامیان کابوس بزرگ‌تری را پیش روی آمریکاییان گذاشته است: با وجود ادامه بی‌رحمانه‌ترین اقدامات ائتلاف، چطور می‌توان همچنان حامی سعودی‌ها و متحدانش ماند.
10 مقام کنونی و اسبق آمریکایی در مصاحبه‌هایی، واکنش آمریکا به گزارش‌های مداوم کشتار غیرنظامیان در حملات هوایی ائتلاف را مبهم و فریبنده خواندند.
پنتاگون و وزارت امور خارجه آمریکا از استفاده بمب‌های آمریکایی در منفورترین حملات هوایی که مراسمات عروسی و عزا و مساجد را هدف قرار می‌دهند، اظهار بی‌اطلاعی کردند. هرچند که یک مقام ارشد وزارت امور خارجه ایالات متحده مدعی شده که این کشور به اسناد یک‌به‌یک حملات هوایی به یمن از اولین روز‌های جنگ دسترسی داشته است که شامل هواپیماها و مهمات استفاده شده نیز می‌شود.
بن‌بست جنگ یمن، تصورات پشت چند دهه سیاست فروش سلاح به متحد ثروتمند را زیر سوال برده است؛ متحدی که به‌ندرت از چنین سلاح‌هایی استفاده می‌کرد. این موضوع پرسش‌هایی را در مورد اینکه چنین اقدامی جنایت جنگی به شمار می‌رود برانگیخته است
تام مالینوفسکی، معاون اسبق وزیر امور خارجه و یکی از اعضای آتی کنگره آمریکا می‌گوید: در پایان ما به این نتیجه می‌‌رسیم که آن‌ها تمایلی به شنیدن ندارند، مختصات اهدافی که نباید به آن‌ها حمله شود، ارائه شده است؛ اما آن‌ها به حمله به آن مختصات ادامه می‌دهند.
همچنان که بمب‌ها بر سر مردم یمن می‌ریزد، ایالات متحده به آموزش نیروی هوایی سلطنتی سعودی ادامه می‌دهد. در سال 2017، ارتش ایالات متحده ازبرنامه 750 میلیون دلاری خود خبر داد که بر آموزش حملات هوایی شامل آموزش جلوگیری از تلفات غیرنظامیان تأکید کرد. در همان سال، کنگره مجوز فروش 510 میلیون دلار مهمات نقطه‌زن را به عربستان سعودی داد که البته از سوی دولت اوباما به منظور جلوگیری از تلفات غیرنظامیان، تعلیق شد.
در حالی که 35 افسر آمریکا در عربستان سعودی برای مشاوره یا یاری جنگ ائتلاف علیه یمن حضور دارند، در مجموع 100 نیروی ارتش آمریکا برای مشاوره و همکاری در مأموریت هستند.
چندین دهه است که آمریکا بر اساس یک قانون نانوشته، فروش میلیاردها دلار سلاح را به عربستان سعودی ادامه می‌دهد: این سلاح‌ها به ندرت استفاده می‌شوند
در پاییز امسال، مخالفت‌ها علیه حمایت آمریکا از جنگ یمن به اوج خود رسید؛ چرا که قتل جمال خاشقجی در کنار افزایش نگرانی‌ها از افزایش مرگ غیرنظامیان در یمن خشم کنگره را بر انگیخت.
در مقابل این عصبانیت، دولت ترامپ صرفاً سوخت‌رسانی هوایی به هواپیمایی ائتلاف در آسمان یمن را از ماه نوامبر (آبان – آذر) قطع کرد، اما به حمایت خود از جنگ ادامه داد. این ماه سنا به پایان کامل حمایت نظامی آمریکا در یمن رأی داد که گوش‌مالی شدیدی برای دولت ترامپ بود، اما این لایحه با بی‌توجهی کاخ سفید مواجه شد.
تعداد کشته‌شدگان غیرنظامی همچنان رو به افزایش است. ACLEDP (پروژه داده‌های محل و اطلاعات مناقشات مسلح)، ماه نوامبر سال جاری میلادی را، خشونت‌آمیزترین ماه در یمن از زمان بررسی حملات از ژانویه سال 2016 (دی – بهمن 94) اعلام کرد. در این ماه سه هزار و 58 مرگ ثبت شد که شامل 80 غیر نظامی در حملات هوایی می‌شد.
چندین دهه است که آمریکا بر اساس یک قانون نانوشته، فروش میلیاردها دلار سلاح را به عربستان سعودی ادامه می‌دهد: این سلاح‌ها به ندرت استفاده می‌شوند.
سعودی‌ها بعد از آمریکا و رژیم صهیونیستی، سومین ناوگان اف – 15 جهان را در اختیار دارد؛ در حالی که خلبان‌های این کشور هیچ‌وقت عملیاتی به چشم ندیده بودند. آن‌ها فقط در سال 1984، دو جنگنده ایرانی را بر فراز خلیج‌فارس سرنگون کردند، دو هواپیمای عراقی را در جریان جنگ خلیج در سال 1991 سرنگون کرد و چند عملیات بمباران را در مرز با یمن در سال 2009 انجام دادند.
اندرو میلر، مقام اسبق وزارت امور خارجه که حالا در پروژه دموکراسی خاورمیانه فعالیت می‌کند، می‌گوید: این باور وجود داشت که این کشورها در نهایت از این سلاح‌ها استفاده نمی‌کنند و ما فقط به آن‌ها وزنه‌های بلااستفاده می‌فروشیم. و بعد سر و کله شاهزاده محمد بن‌سلمان پیدا شد.
به گفته دو مقام اسبق ارشد آمریکایی، در مارس سال 2015 (اسفند – فروردین 93- 94) زمانی که شاهزاده و سپس وزیر دفاع سعودی جنگنده‌ها را به یمن فرستادند، مقامات پنتاگون از اینکه صرفاً یک اعلان 48 ساعته پیش از اولین حملات به شورشیان حوثی دریافت کرده بودند، شگفت‌زده شدند. بعد از آن مقامات آمریکایی از سوی سعودی‌ها مجاب شدند که این ائتلاف ظرف چند هفته به اتمام می‌رسد.
اما پس از آنکه هفته‌ها به سال‌ها رسیدند و چشم‌انداز پیروزی کدر شد، آمریکایی‌ها خود را در حالی یافتند که از ائتلاف نظامی دفاع می‌کردند که خواستار افزایش کشتار غیرنظامیان بود، کشتاری که عمدتاً به وسیله حملات هوایی سعودی و اماراتی اتفاق می‌افتاد.
به گفته مقامات ارتش، مقامات آمریکایی که به اتاق جنگ در ریاض برای راهبری جنگ اعزام شده‌اند، اظهار کرده‌اند که خلبان‌های سعودی به دلیل عدم تجربه کافی برای دوری جستن از آتش دشمن، از ارتفاعات بالا عبور می‌کنند؛ این تاکتیک ریسک را برای هواپیما و خلبان کم می‌کند، اما با کاهش دقت بمباران، خطر را به غیرنظامیان انتقال می‌دهد.
از طرفی برنامه‌ریزان ائتلاف در شناسایی اهداف اشتباه می‌کنند و خلبانان اهداف را در زمان اشتباه هدف قرار می‌دهند؛ برای مثال اتومبیلی را به جای آنکه منتظر رسیدن آن به فضای باز شوند، در دل بازار شلوغ هدف موشک خود می‌گذارند. همچنین ائتلاف به لیست مکان‌هایی که از سوی مرکز فرماندهی ایالات متحده و سازمان ملل متحد به عنوان نقاط حمله ممنوع اعلام شده است، توجه ندارد و بیمارستان‌ها، مدارس و دیگر مکان‌هایی که مملو از جمعیت غیرنظامیان است را هدف قرار می‌دهد.
ائتلاف سلسله مراتب خود را نیز رعایت نمی‌کند و به طور مثال در یک حمله به مراسم عزا که 155 نفر کشته شدند، یک افسر پایین رده، دستور مافوق خود را نادیده گرفت و دستور این حمله را صادر کرد.
آمریکایی‌ها پیشنهادهایی از جمله نظارت بر حملات و برخورد با متخلفین را مطرح کردند که سعودی‌ها از آن‌ها امتناع کردند، بعد قوانین سخت‌تری وضع شد که به واسطه آن‌ها تیلرسون، وزیر امور خارجه وقت آمریکا توانست مجوز 510 میلیون دلار سلاح دیگر را از کنگره بگیرد؛ اما باز هم در وضعیت تغییر محسوسی حاصل نشد. با این حال رهبران آمریکایی همچنان از نیاز به کمک به ائتلاف سعودی سخن می‌گویند.
در ماه مارس وقتی بن‌سلمان به دیدار ترامپ در واشنگتن رفته بود، ترامپ تصویری از ادوات نظامی در دست داشت که روی آن‌ها برچسب قیمت خورده بود. او در حالی که به تصویر اشاره می‌کرد به بن‌سلمان گفت: سه میلیارد دلار؛ 533 میلیون دلار؛ 525 میلیون دلار؛ هزینه این بادام‌زمینی‌ها برای شماست؛ و بن‌سلمان خندید.
یکی از مقامات آمریکایی که خواست نامش فاش نشود گفت: تصور می‌کنم که سعودی‌ها سیستمی طراحی کرده‌اند که اطلاعات جنگنده‌ها و مهمات استفاده شده به ما نرسد. در همین حال لری لوئیس مشاور وزارت خارجه در مورد آسیب‌های غیرنظامیان که از سال 2015 تا 2017 با ائتلاف کار کرده است، می‌گوید که این اطلاعات از همان مراحل اول برای آمریکا در دسترس بوده است. او تأکید می‌کند که اصلاً در استفاده از سلاح‌ها و مهمات آمریکایی در جنگ با اطلاع آمریکایی‌ها جای شک و شبهه‌ای وجود ندارد.
برخی دیگر از مقامات آمریکایی وجود چنین بانک اطلاعاتی را رد نمی‌کنند، اما عنوان می‌کنند که این اطلاعات صرفاً برای مشاوره در مورد تلفات غیرنظامیان و اشتراک اطلاعات در مورد تهدید‌های حوثی‌ها و سوخت‌گیری هواپیماها مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیل اوربان سخنگوی فرماندهی مرکزی می‌گوید: اینکه چطور می‌شد از چنین اطلاعاتی استفاده کرد را زیر سوال نمی‌برم یا اینکه بگویم این اطلاعات برای عملکردهای دیگری گردآوری شده‌اند؛ اما مأموریت مشاوران دعوت شده ریاض چیزی نبود که مد نظر دیگران است؛ شراکت اینگونه نمی‌شود و اصلاً اگر هم مشاوره‌ای در این رابطه انجام شود، بی‌نتیجه خواهد بود.
اما از دید کارشناسان حقوقی این اطلاعات بسیار حیاتی هستند. در وزارت خارجه آمریکا بسیاری از اوضاع پیش آمده نگران هستند؛ بخش حقوق بشر سازمان ملل چهار ماه پیش، برخی از حملات هوایی را جنایت جنگی خوانده است.
به گفته یک وکیل آمریکایی با چنین اوضاعی، درصورت عدم رعایت قوانین منازعات مسلح از سوی مشتریان، ممکن است موانعی برای آمریکا ایجاد شود.
در ماه جولای (خرداد – تیر) شاه سلمان دستور داد که هرگونه مجازات نظامی و انظباطی علیه سربازان ارتش حذف شود تا خیال نیروها از بابت جرایم احتمالی جنایی راحت باشد.
منتقدین عنوان می‌کنند که اگر آمریکا نمی‌تواند فروش سلاح را به سعودی‌ها متوقف کند، حداقل در کمک به حملات هوایی دست از یاری بردارد. اما با آمدن پاتریک شاناهان، وزیر جدید دفاع، که خود از بدنه شرکت بوئینگ است، شرکتی که قرارداد 480 میلیون دلاری برای ارائه خدمات به جنگنده‌های اف-15 سعودی دارد، چنین انتظاری پوچ و بی‌معنا است.
دانیل بیمان، استاد دانشکده امور خارجه دانشگاه جورج‌تاون آمریکا می‌گوید: سیاست حمایت از عربستان از سوی آمریکا در جنگ علیه یمن، به نفع خود سعودی‌ها نیز نیست؛ دولت سعود امتیازات کمی از جنگ علیه یمن گرفته است و در شکست حوثی‌ها بی‌نتیجه بوده است و این بیشتر به نفع رقبای عربستان از جمله ایران است. آمریکا باید از قدرت خود برای ارتقای صلح و ثبات در یمن استفاده و باید از متحدانش علیه خودشان دفاع کند.
دیدگاه تان را بنویسید