مردم و احزاب سیاسی علیه عادی‌سازی روابط با اسرائیل دست به اعتراض زدند؛
مخالفت سودانی‌ها با پیوستن به قطار توافق ابراهیم
فرشاد گلزاری
سپتامبر سال 2020 میلادی بود که متن پیمان ابراهیم در حیاط جنوبی کاخ‌سفید به امضای طرفین رسید. در آن روز دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده میزبان عبداللطیف بن راشد الزایانی، وزیر امور خارجه بحرین؛ عبدالله بن‌زاید آل نهیان، وزیر خارجه امارات و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، بود و طرفین پس از امضای اسناد این توافق، مقابل دوربین رسانه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی مطرح دنیا ایستادند و سپس نتانیاهو اعلام کرد که توافق با کشورهای عربی در آینده هم ادامه خواهد داشت. از آن روز بیش از دو سال گذشته و نتانیاهو مدتی به کنار گود سیاست ایستاد و حالا پس از پیروزی در انتخابات اخیر کنست و تشکیل کابینه جدیدش، دوباره وارد میدان شده است. در اثنای ورود دوباره نتانیاهو به صحنه سیاست و انتساب او به عنوان نخست‌وزیر اسرائیل، برخی تحلیلگران بر این عقیده بودند که او در ابتدا سیاست‌های راست‌گرایانه خود و تیمش را پیش خواهد برد و در این مسیر به هر نحوی که شده سعی می‌کند طیف سیاسی- مذهبی موجود در تل‌آیو را از خود راضی نگه دارد.
المانیتور نوشت که عادی‌سازی کامل روابط میان سودان و اسرائیل سریع نیست، بلکه زمان‌بر بوده، به تحولات در فلسطین و مناطق دیگر مرتبط خواهد بود و بدون شک باید آن را شکننده و متزلزل ارزیابی کرد
آنچه در میان سطور منتشر شده از سوی ناظران بین‌المللی به چشم می‌خورد این بود که نتانیاهو در عرصه سیاست خارجی هم مانورهای جدیدی خلق خواهد کرد که برخی از آنها منطقه‌ای و برخی دیگر فرامنطقه‌ای خواهد بود که در کل یک امر عادی به حساب می‌آید. آنچه از منظر کارشناسان مهم تلقی می‌شد، بخش‌هایی از سیاست خارجی کابینه نتانیاهو بود که فارغ از بحث مربوط به فلسطین و شهرک‌سازی‌ها، موضوع عادی‌سازی روابط با کشورهای عربی در صدر آن قرار دارد. بنا به نظر نخبگان امور سیاست خارجی و تحلیلگران حوزه بین‌الملل که سال‌های سال رفتار سیاسی نتانیاهو را رصد و راهبردهای او را در این مسیر تحلیل کرده‌اند، او به عنوان بانی و مجری پیمان ابراهیم حالا و پس از به روی کار آمدن مجدد، به دنبال آن است تا به هر ترتیب که شده این طرح را تا سر حد توان پیش ببرد. امارات عربی متحده و بحرین در اوایل ماه سپتامبر 2020 میلادی توافق ابراهیم را با اسرائیل به امضا رساندند و در همان هنگام بسیاری از مفسران معتقد بودند که این موضوع ادامه دارد. چندی بعد مراکش و پادشاهی بوتان هم به جمع این کشورها پیوستند و گمانه‌زنی‌های متعددی در مورد اینکه کدام کشور به عنوان شریک بعدی تل‌آویو به پیمان ابراهیم می‌پیوندد، بالا گرفت. آن زمان حدس و گمان‌ها به این سمت رفته بود که عمان، قطر و سپس عربستان سعودی از جمله کشورهای بعدی خواهند بود که با اسرائیل روابطشان را عادی می‌کنند اما یک باره خبری منتشر شد که خط بطلانی بر تمام این تحلیل‌ها کشید.
حدود هشت روز پس از امضای توافق ابراهیم در کاخ‌سفید یعنی در ۲۳ سپتامبر سال ۲۰۲۰، کلی کرافت، سفیر پیشین ایالات متحده در سازمان ملل اعلام کرد که کشور جدیدی طی روزهای آینده اسرائیل را به رسمیت می‌شناسد. سپس در ۲۶ سپتامبر سال ۲۰۲۰، عبدالله حمدوک، نخست‌وزیر سودان گفت که نمی‌خواهد حذف کشورش از فهرست تروریستی ایالات متحده را به عادی‌سازی روابط با اسرائیل مطابق درخواست ایالات متحده مرتبط کند و در اینجا بود که خبرهای پشت صحنه سیاست عیان شد. با این وجود درنهایت ۲۳ اکتبر سال ۲۰۲۰ سودان به توافق ابراهیم پیوست و با توافق‌نامه‌ای که توسط ایالات متحده طراحی شد، عادی‌سازی روابط با اسرائیل را مورد تایید قرار داد.
تحلیلگران نتانیاهو را به عنوان بانی و مجری پیمان ابراهیم می‌شناسند و معتقدند که حال پس از به روی کار آمدن مجدد، به دنبال آن است تا به هر ترتیب که شده این طرح را تا سر حد توان پیش ببرد
به‌هم‌ریختگی در تکمیل یک فرآیند
اینکه در حدود سه سال گذشته و از زمان تایید توافق عادی‌سازی روابط با اسرائیل در سودان چه اتفاق‌هایی رخ داده بدون شک در این مجال نمی‌گنجد اما ذکر این نکته شایان توجه است که ایالات متحده در آن دوران موافقت کرده بود سودان را از فهرست حامیان دولتی تروریسم حذف کند، تحریم‌های اقتصادی را لغو کرده و بحث‌های مربوط به بخشش بدهی را پیش ببرد اما در این میان کارشکنی‌هایی رخ داد.
واشنگن در این میان عربستان سعودی و امارات را به عنوان کشورهایی که در خارطوم نفوذ دارند و نظامیان آن را زیر چتر خود قرار داده‌اند، وارد فرآیند عادی‌سازی روابط اسرائیل و سودان کرد و به نوعی هدفش از این اقدام استفاده کردن از منابع مالی این دو به نفع اسرائیل و آرام کردن خارطوم بود. اگرچه این خط سیر سیاسی با مشکلات زیادی در سودان روبرو شد اما اخیراً روزنامه عبری هاآرتص اعلام کرد که پنجشنبه گذشته یک هواپیمای اسرائیلی در فرودگاه خارطوم، پایتخت سودان به زمین نشسته است! فرود هواپیمای اسرائیلی در میان پیش‌بینی‌هایی مبنی بر نزدیک بودن امضای توافق عادی‌سازی میان دو طرف صورت گرفت و همین موضوع باعث شد تا موجی از مخالفت‌ها علیه نظامیان حاکم بر سودان در داخل و خارج از این کشور به وجود بیاید. در این میان سودانی‌ها روز یکشنبه در اعتراض به سفر ایلی کوهن، وزیر خارجه اسرائیل به کشورشان و تصمیم خارطوم به عادی‌سازی روابط تظاهرات کردند اما ساعاتی بعد وزارت امور خارجه سودان اعلام کرد که این کشور با اسرائیل در خصوص عادی‌سازی، توسعه و پیشبرد روابط در زمینه‌های مختلف به توافق رسیده است.
در این بین برخی از احزاب سیاسی سودان طی بیانیه‌ای مخالفت خود را با عادی‌سازی روابط با اسرائیل اعلام کردند و حتی کار به جایی رسید که کمال عمر، دبیرکل سیاسی حزب کنگره مردمی سودان گفت که آنچه امروز اتفاق افتاد نشان می‌دهد البرهان درباره روند سیاسی کنونی جدی نیست و راهبرد مورد نظر خودش را پیش برده است. از سوی دیگر حمد بن جاسم آل ثانی، نخست‌وزیر و وزیر خارجه سابق قطر هم با انتشار سلسله توئیت‌‌ها در حساب کاربری خود نسبت به این توافق موضع گرفت و از مقامات سودان خواست که پاسخ دهند چه سودی از این توافق عاید مردم سودان خواهد شد؟
به موازات این انتقادها، روز گذشته (دوشنبه) سایت المانیتور درباره این رویداد نوشت که عادی‌سازی کامل روابط میان سودان و اسرائیل سریع نیست، بلکه زمان‌بر بوده و به تحولات در فلسطین و مناطق دیگر مرتبط خواهد بود و بدون‌شک باید آن را شکننده و متزلزل ارزیابی کرد. روزنامه عبری زبان یسرائیل هیوم هم اعلام کرد که یک مقام بلندپایه سودانی طی روزهای آتی به تل‌آویو سفر خواهد کرد که البته نامی از او فاش نشده است. حال باید دید که آیا دامنه اعتراضات به این موضوع وسیع‌تر خواهد شد یا خیر؟
دیدگاه تان را بنویسید