همفکری غول‌ها در مورد تجارت جهانی و اوکراین

فرشاد گلزاری

اعضای گروه 20 یا همان G20 روز گذشته (سه‌شنبه) برای بیست و هفتمین بار در شهر بالی کشور مالزی دور یکدیگر جمع شدند تا مشکلات جاری در نظام بین‌الملل را نقد و بررسی کنند.

اما گروه 20 چه پتانسیلی در خود دارد که می‌تواند مشکلات جهانِ کنونی را سر و سامان دهد؟ برای پاسخ باید گفت که گروه ۲۰ شامل کشورهایی است که بیش از ۸۰ درصد تولید ناخالص داخلی جهان، ۷۵ درصد تجارت بین‌المللی و ۶۰ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد. این آمار و ارقام به خوبی نشان می‌دهد که 20 کشورِ حاضر در این بلوک سیاسی- اقتصادی سهم بسزایی در پیشبرد اهداف کلان نظام بین‌الملل دارند و به همین دلیل است که عموماً نشست‌های گروه 20 و توافق‌هایی که در پس آن انجام می‌شود، در کانون توجه دنیا قرار می‌گیرد.

آنچه در نشست امسال گروه 20 مورد توجه قرار گرفت دیدار غیرعلنی سران کشورهای عضو این گروه بود که به نوعی باید آن را ستون فقرات تحولات اخیر دنیا دانست. به باور بسیاری از تحلیلگران و کسانی که سالیان سال است به صورت اختصاصی رفتار سران عضو گروه 20 را زیر نظر دارند، آنچه در حاشیه نشست امسال رخ داد بدون شک حتی از متن اصلی اجلاس هم مهمتر بوده است.

یکی از این حواشی مهم، غیبت تاریخی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه و حضور وی بصورت ویدئو کنفرانس در نشست گروه ۲۰ است که  اولین گردهمایی رهبران بزرگترین اقتصادهای جهان از زمان آغاز جنگ اوکراین به شمار می‌آید.

پیش‌تر شماری از کشورهای غربی و اوکراین از اندونزی به عنوان رئیس دوره‌ای این اجلاس، خواستار حذف روسیه از نشست شده بودند که با مخالفت شدید جوکو ویدودو، رئیس‌جمهور اندونزی رو رو شدند.

ویدودو همچنین پیش‌تر گفته بود که از ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین نیز برای شرکت در این نشست دعوت کرده و زلنسکی گفته است در صورت حضور پوتین در آن شرکت نخواهد کرد. اکنون با غیبت پوتین در این اجلاس، زلنسکی رئیس جمهوری اوکراین در جمع سران گروه ۲۰ در بالی اندونزی به صورت برخط سخنرانی کرد.

در این رابطه وینسنت پیکت، سفیر اتحادیه اروپا در اندونزی در رابطه با رئیس‌جمهوری اوکراین گفت که او در نشست بالی خواستار «احیای صلح و احترام به منشور سازمان ملل متحد، اصل تمامیت ارضی در اوکراین شد. این در حالیست که زلنسکی اواخر روز دوشنبه اعلام کرد که از اظهارات ایالات متحده و چین در نشست گروه ۲۰ درباره غیرقابل قبول بودن تهدید به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای استقبال می‌کند.

نکته مهم اما بازی زلنسکی با اعداد و ارقام بود. او در ویدیویی، به «گروه ۲۰» به عنوان «گروه ۱۹» اشاره کرد؛ گویی که روسیه بخشی از این گروه نیست. زلنسکی گفت که این مجموعه‌ای از کشورهای بسیار وزین و پربار است و امروز همان زمانی است که باید در مورد پایان جنگی که روسیه به کی‌یف تحمیل کرده، بحث و مذاکره نهایی صورت بگیرد.

اقتصادی که از هم گسیخته شده است!

در این میان دیدار روسای جمهور آمریکا و چین هم با یکدیگر هم از مهمترین موضوعات حاشیه نشست گروه 20 به حساب آمد. هر دو تن در مورد پرونده تایوان و کره‌شمالی با یکدیگر به بحث و گفت‌وگو پرداختند اما آنچه در این میان برای پکن و واشنگتن مهم به نظر آمد، بحث همکاری در مورد تبادلات تجاری و اقتصادی است.

واقعیت غیرقابل انکار این است که جنگ اوکراین در حالی آغاز شد که هنوز بحران برآمده از کرونا خصوصاً بخش اقتصادی آن فروکش نکرده بود. تبعات اقتصادی کرونا به حدی تجارت بین‌الملل را با مشکلات عجیب و غریب روبرو کرد که هیچکس نمی‌توانست بگوید که جهان در چه زمانی قرار است به حالت اول خود برگردد.

حالا این بحران در کنار چالشی به نام اوکراین قرار گرفته که نه تنها باعث شده هزینه گزافی برای اروپا و آمریکا به لحاظ هزینه‌های نظامی ارسال تسلیحات به وجود بیاید بلکه مساله انرژی و حواشی اقتصادی آنهم به حدی به صورت افسارگسیخته تورم را بر جهان تحمیل کرد که حالا این موضوع به محور گفت‌وگوی سران عضو گروه بیست تبدیل شده است. در این میان رویترز در گزارش خود اعلام کرده که نشست امسال گروه بیست دقیقاً ذیل سایه دو ابر بحران به نام‌های اوکراین و چالش‌های اقتصادی برگزار شده که واقعیت‌های جدیدی را در برابر دنیا قرار داده است.

اقتصاد بین‌الملل تا حدی درگیر آسیب‌ها شده که در پیش‌نویس بیانیه نشست گروه 20‌ آمده است که «اکثر اعضای گروه ۲۰ جنگ در اوکراین را قویاً محکوم و تاکید کردند که این جنگ، رنج و درد انسانی زیادی را ایجاد و بی‌ثباتی موجود در اقتصاد جهانی را تشدید می‌کند». بر همین اساس باید دید غول‌های اقصادی در این نشست دو روزه چگونه می‌خواهند بر این دو بحران فائق آیند.