بازی اردوغان با کارت اروپا در دو محور!

فرشاد گلزاری

پرونده اوکراین همچنان در دو فاز از بطن خود تحولات جدیدی را به دنیا مخابره می‌کند که بدون شک باید این تحولات را دور جدیدی از وقایع در مقیاس بین‌المللی دانست. فاز اول یا سطح اول این تحولات به داخلِ اوکراین مربوط می‌شود. گزارش‌هایی که از سوی نشریات اقتصادی و رسانه‌های مطرح منتشر شده به وضوح نشان می‌دهد که وضعیت اقتصادی در اوکراین به شدت بحرانی است و عملاً این کشور در این محور قفل شده است. منابعی که در اوکراین به صورت محلی و بومی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مشغول به کار هستند، طی هفته‌های اخیر اعلام کرده‌اند که مشکلاتی اعم از کمبود برخی مواد غذایی و بهداشتی بعلاوه عدم پرداخت حقوق کارکنان به دلیل تحمیل جنگ به این کشور از سوی روسیه باعث شده تا اوضاع معیشتی به هم بریزد و این در حالیست که هیچکس نمی‌تواند تضمین دهد جنگ در اوکراین قرار است چه زمانی به پایان برسد. در این میان اما محور دوم هم، مهم است. این محور عموماً به مسائل خارجی مربوط است و به نوعی نشان می‌دهد که در خارج از اوکراین هم چنان وضعیت مناسب نیست. به عنوان مثال نشریه پولیتیکو با اشاره به اجلاس اخیر ناتو در اسپانیا اعلام کرده که رهبران جهان در اجلاس سالانه ناتو در نمایش  قدرت بی‌سابقه علیه جنگ روسیه در اوکراین، درباره گسترش نفوذ و حضور ناتو و تقویت این ائتلاف توافق کردند اما نمایش همبستگی دموکراتیک، به ویژه  با توجه به تشدید فشارهای سیاسی و اقتصادی در داخل خاک آنها،  نگرانی‌های فزاینده‌ای را درباره اینکه  تا چه زمانی غرب  (به ویژه آمریکا) به ارسال ده‌ها میلیارد تسلیحات و کمک‌های بشردوستانه به این کشور ادامه خواهد داد، به بار آورده است. این نشریه در جایی از گزارش مطول خود نوشته است که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس، در خلال کنفرانس‌های مطبوعاتی روز پنج‌شنبه در اسپانیا، در میان لبخندها و بیانیه‌های قاطعانه، خود را درگیر سؤالات داخلی دیدند و هر دو نفر، جنگ روسیه با اوکراین را در فشار اقتصادی که رای‌دهندگانشان احساس می‌کنند، مقصر دانستند. با نگاهی به این عبارات و تحلیل‌ها می‌توان دریافت که اوضاع در اقتصاد بین‌الملل به شدت با مشکل روبرو است و به همین دلیل نگرانی‌ها هم در داخل اوکراین به جهت تشدید بحران معیشتی و مالی و هم در خارج این کشور، یعنی در اردوگاه غرب در خصوص ادامه حمایت‌های میلیارد دلاری از کی‌یف در حال افزایش است. این همان واقعیت جنگ است که بارها و بارها صاحب‌نظران و اندیشمندان غربی در مورد آن سخن گفته‌اند؛ چراکه جنگ را اقتصاد مدیریت می‌کند و سربازان درگیر این جنگ را هم بودجه‌هایی حمایت می‌کنند که باید برای ادامه و اداره جنگ به خزانه دولت‌ها ریخته شود. در این میان اما کشورهای دیگری هم هستند که از این فرصت به نفع خود استفاده می‌کنند تا بتوانند منافع خُرد و کلانشان را در این میانه تامین کنند که بدون‌شک ترکیه در صدر جدول سوءاستفاده‌کنندگان از این بحران قرار دارد.

اردوغان جمعه حین بازگشت از اجلاس ناتو به خبرنگاران اعلام کرد که در نتیجه تلاش‌های کشورش در اجلاس مادرید؛ جریان‌های پ‌.ک‌.ک، پ.‌ی.‌د و ی‌.پ.‌گ و جریان فتو برای اولین بار به عنوان گروه‌های تروریستی در سوابق ناتو ثبت شدند

معادله اردوغان با چاشنی تهدید کُردی!

اردوغان به دنبال آن است تا با توافق اخیرش با ناتو این پیام را به کُردها مخابره کند که از این پس در شمال عراق یا سوریه و حتی در خاک ترکیه به عنوان «هدف تروریستی» که ناتو هم آن را تایید کرده مورد پیگرد قرار خواهید گرفت

از زمان شروع بحران اوکراین بارها دیده شده که مقامات ترکیه اعلام کرده‌اند که به دنبال میانجیگری برای پایان دادن به بحران مذکور هستند اما واقعیت این است که هیچگاه این اتفاق رخ نداد و فقط چند حرکت سیاسی از آنکارا شاهد بودیم. آنچه در این میان باید مورد توجه قرار بگیرد، بحث استفاده اردوغان و تیمش از مولفه عضویت ترکیه در ناتو است. اگر از زمان شروع بحران اوکراین تاکنون به رفتار سیاسی- امنیتی ترکیه توجه کنیم به خوبی می‌بینیم که این کشور همانند پرونده‌هایی مانند لیبی و قره‌باغ و سوریه به دنبال تامین منافع مالی خود است اما حالا اردوغان با اروپا و ناتو علیه جریان‌های کردی منطقه وارد معامله شده است. در حاشیه نشست سالانه ناتو که در اسپانیا برگزار شد، یک دیدار چهارجانبه با حضور دبیرکل ناتو، اردوغان، رئیس جمهوری فنلاند و نخست‌وزیر سوئد برگزار شد که به نوعی خروجی آن دقیقاً همان چیزی بود که از قبل گمانه‌زنی می‌شد. ماحصل این دیدار و مذاکره چهارجانبه، امضای یک توافق میان هر چهار طرف بود که همین موضوع باعث می‌شود راه برای پیوستن سوئد و فنلاند به ناتو هموار شود. ترکیه که منتقد سیاست‌های هر دو کشور اروپایی و سایر دولت‌های عضو اتحادیه اروپا بود، سعی کرد تا امتیازاتی از سوئد و فنلاند و به خصوص آمریکا دریافت کند و در مقابل از سر راه پروژه پیوستن دو کشور مذکور به ناتو کنار برود. آنچه در این میان به اردوغان تضمین داده شده، بحث مقابله و سرکوب کردهای سوری توسط کشورهای اروپایی و به خصوص سوئد و فنلاند است. اردوغان جمعه حین بازگشت از اجلاس ناتو به خبرنگاران اعلام کرد که در نتیجه تلاش‌های کشورش در اجلاس مادرید، جریان‌های پ‌.ک‌.ک، پ.‌ی.‌د و ی‌.پ.‌گ و جریان فتو برای اولین بار به عنوان گروه‌های تروریستی در سوابق ناتو ثبت شدند. با امضای یادداشت تفاهم، ترکیه دیگر با عضویت این دو کشور منطقه نوردیک در ناتو مخالفت نمی‌کند، در عوض فنلاند و سوئد هم به نگرانی‌های ترکیه در رابطه با تروریسم پاسخ می‌دهند اما در این میان اردوغان اعلام کرد که آنکارا از نزدیک رصد می‌کند که آیا وعده‌های داده شده به ترکیه در دوره آینده محقق می‌شود یا خیر. این سخنان اردوغان و خوشحالی او از اینکه قرار است اروپا سران کُردها را به آنکارا تحویل دهند حال به یک مانور سیاسی دو منظوره تبدیل شده است. اردوغان در وهله اول به دنبال آن است تا با این توافق و اخذ تضمین از اعضای ناتو و اتحادیه اروپا این پیام را به کُردها مخابره کند که از این پس در شمال عراق یا سوریه و حتی در خاک ترکیه به عنوان «هدف تروریستی» که ناتو هم آن را تایید کرده مورد پیگرد قرار خواهید گرفت؛ به عبارت دیگر اردوغان از این پس دستور کشتار کُردها را به هر نحوی به ارتش خود در سوریه و عراق می‌دهد و توجیه آن هم توافقی است که اخیراً با سوئد و فنلاند و ناتو به امضا رسانده است. از سوی دیگر هم باید توجه داشت که اردوغان سعی می‌کند از این پرونده به عنوان یک اهرم سیاست داخلی با رنگ و بوی امنیتی استفاده کند و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری به مردمش بگوید که از این پس تهدیدی به نام کُردها وجود نخواهد داشت و این مساله را دستاورد سیاسی- امنیتی خود به عوام معرفی کند. این دقیقاً همان بازی دوگانه اردوغان با کارت اروپا است که باید منتظر تبعات آن باشیم.