برقراری انضباط در مرزهای جنوبی آمریکا

فرشاد گلزاری

از قدیم‌الایام تاکنون، جغرافیای آمریکای جنوبی که برخی به اشتباه به آن آمریکای لاتین می‌گویند، یکی از محیط‌هایی بوده که ساختار سیاسی و امنیتی ایالات متحده به شدت بر آن متمرکز بوده است. اگر بگوییم که واشنگتن این منطقه را حساس‌ترین حلقه امنیتی و همچنین مهمترین حیاط خلوتش قلمداد می‌کند، گزافه نگفته‌ایم؛ چراکه کشورهای حاضر در آمریکای جنوبی مانند مکزیک، گواتمالا، السالوادور، نیکاراگوئه، کاستاریکا و حتی پاناما، از جمله کشورهایی هستند که حلقه وصلِ قاره آمریکا به آمریکای لاتین به حساب می‌آیند. شاید چسبندگی این منطقه و حضور کشورهایی مانند کلمبیا، ونزوئلا، اکوادور، پرو، برزیل، بولیوی، پاراگوئه، شیلی، اوروگوئه و در نهایت آرژانتین در امتداد آمریکای جنوبی برای خیلی‌ها جذابیتی جز سفرهای توریستی نداشته باشد، اما ایالات متحده اساساً نگاهی کاملاً متفاوت به این دو منطقه دارد. از منظر سازمان سیا و وزارت خارجه آمریکا؛ آمریکای لاتین، سرزمین بزرگ کارتل‌های مواد مخدر و جرایم سازمان‌یافته است که همین پتانسیل باعث شده تا این منطقه بزرگترین نقطه جهان برای استقرار باندهای تبهکاری و پولشویی دنیا شود. از سوی دیگر حضور کشورهای آمریکای جنوبی در کنار دولت‌های آمریکای لاتین و جولان فقر و بیکاری در این جغرافیا باعث شده تا جوانان و نوجوانان کشورهایی مانند مکزیک، گواتمالا، السالوادور، نیکاراگوئه، کاستاریکا و حتی پاناما برای امرار معاش خود و تامین مالی خانوده‌شان به کارتل‌ها و باندهای سازمان یافته آمریکای لاتین بپیوندند.

اینکه دیده می‌شود معاون بایدن با دغدغه مبارزه با مهاجرت‌های غیرقانونی وارد گواتمالا می‌شود و همزمان نماینده ملل متحد در امور این کشور با محوریت حقوق‌بشر اعلام حضور می‌کند، نشان می‌دهد که یک سناریوی هماهنگ شده در حال اجرا است

در اینجا هم شاید مشکلی وجود نداشته باشد، اما از منظر واشنگتن، مشکل آنجایی شروع می‌شود که اعضای این باندها و حتی شهروندان عادی کشورهای مستقر در پشتِ مرزهای جنوبی ایالات متحده عزم مهاجرت غیرقانونی به آمریکا را می‌کنند. واقعیت این است که تمام روسای جمهوری که یکی پس از دیگر وارد کاخ سفید شدند، به شیوه و روش خود به دنبال حل و فصل بحران مهاجرت و تهدیدهای امنیتی و انسانی ناشی از آن بوده‌اند، اما این مشکل و چالشِ ملی آمریکایی‌ها هنوز به قوت خود باقیست و حل نشده است.

به یاد داریم در زمانی که باراک اوباما به ریاست جمهوری رسید، او مسامحه با پناهجویان را در دستور کار قرار داد و حتی تا جایی پیش رفت که در سال 2016 میلادی در سفر تاریخی‌اش به هاوانا و دیدار با رائول کاسترو، رئیس جمهوری وقت کوبا، به 55 سال اختلاف میان واشنگتن و هاوانا پایان داد و پرچم‌های دو طرف در خاک یکدیگر به اهتزاز درآمدند. این نشانه‌ای بود که نشان می‌داد اوباما می‌خواهد تنش میان آمریکا با همسایگان جنوبی‌اش را مدیریت کند و تاحدودی کاهش دهد اما با رفتن او از کاخ سفید، این پروسه مسکوت ماند. همگان به یاد دارند که با آمدن دونالد ترامپ، او یک خط‌مشی محافظه‌کارانه را در دستور کار خود قرار داد. ترامپ در رقابت‌های انتخاباتی‌اش به صورت مستقیم اعلام کرد که برای جلوگیری از ورود مهاجران غیرقانونی و همچنین اعضای باندهای جرایم سازمان یافته که در پوشش مهاجران وارد خاک آمریکا می‌شوند، نه تنها سیاست‌های سختگیرانه‌ای را تدوین و اجرا می‌کند، بلکه قول داد تا دیواری در مرز مشترک با مکزیک بنا کند تا مانع ورود آنچه او «بیگانگان» می‌خواند شود.

اگرچه سیاست‌های او طرفداران بسیار زیادی از طیف افراطی‌های آمریکا و ناسیونالیسم‌های سفید پوست را به خود جلب کرد، اما انتشار صحنه‌هایی از جداسازی کودکان از والدین‌شان و قرار دادن آنها در قفس‌های فلزی، چنان موجی از انتقاد توسط دموکرات‌ها به پا کرد که عملاً مساله تامین بودجه ساخت دیوار مکزیک، به جنگ میان کاخ‌سفید و مجلس نمایندگان آمریکا به رهبری نانسی پلوسی تبدیل شد. حال با آمدن جو بایدن، به نظر می‌رسد تیم امنیتی و سیاسی او درصدد هستند تا مجدداً سیاست‌های اوباما را در قبال آمریکای جنوبی و آمریکای لاتین را از سر بگیرند.

اینکه سفرهای هریس و بلینکن به آمریکای جنوبی و مرکزی تا چه حد مثبت خواهد بود، مشخص نیست؛ اما مساله اینجاست که این دو برای برقراری انضباط در مرزهای جنوبی از سوی بایدن آستین‌های خود را بالا زده‌اند

هریس به دنبال حل مشکل    

با گذشت بیش از چهار ماه از روی کارآمدن دولت جدید آمریکا، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه این کشور هفته گذشته (سه‌شنبه) برای نخستین بار راهی آمریکای لاتین شد. خبرگزاری افه اعلام کرد که بلینکن در این اقامت دو روزه به مقصد کاستاریکا با مقام‌های کشورهای آمریکای مرکزی و مکزیک پیرامون مسائلی از جمله مهاجرت و بهبود همکاری‌ها، دیدار و گفت‌وگو کرده است.

از سوی دیگر روزنامه ال پائیس اسپانیا هم گزارش کرد که کامالا هریس، معاون رئیس جمهوری آمریکا روز یکشنبه در نخستین سفر خارجی خود با هدف رسیدگی به مسئله بحران مهاجرتی، عازم گواتمالا و مکزیک شد.

کامالا هریس این سفر دو روزه را به عنوان بخشی از تلاش‌های خود برای هدایت گفت‌وگوهای دیپلماتیک برای مقابله با علل اصلی بحران در مرزهای جنوبی آغاز کرده است. معاون رئیس جمهوری آمریکا اولین سفر خارجی خود را پس از تاخیر چند ساعته در پرواز خود به دلیل نقص فنی هواپیما آغاز و واشنگتن را با مأموریت حل بحران مهاجرتی و مبارزه علیه فساد که هیچ یک از مستاجران کاخ سفید از سال‌ها پیش تاکنون موفق به اجرای آن نشده‌اند، به مقصد گواتمالا ترک کرد. اما مقام دوم فعلی آمریکا که در هندوراس و السالوادور به دلیل وضعیت داخلی این کشورها، مخاطب باثباتی برای تبادل نظر رویکرد و برنامه خود نمی‌یابد، گواتمالا را به عنوان دومین کشور هدف خود برگزیده است. با وجود اتهامات فساد مالی وارده از سوی دادگاه نیویورک به خوان اورلاندو هرناندز، رئیس جمهوری هندوراس  و نجیب بوکل، رئیس جمهوری السالوادور که از سوی واشنگتن به گرایش روزافزون به روابط با چین به عنوان رقیب آمریکا متهم است، هریس ناگزیر شد که اولین سفر خارجی خود را در روز گذشته (دوشنبه) از گواتمالا آغاز کند. نکته جالب این است که همزمان با سفر کامالا هریس به گواتمالا، جردن رودز، نماینده حقوق بشر سازمان ملل در گواتمالا هشدار داد که این کشور آمریکای جنوبی در زمینه حقوق بشر عقب‌گرد سریع و محسوس داشته و در مبارزه با فساد، به ویژه در پی خروج کمیسیون بین‌المللی مقابله با معافیت از مجازات در گواتمالا، با مشکلات اساسی روبرو شده است. اینکه دیده می‌شود معاون بایدن با دغدغه مبارزه با مهاجرت‌های غیرقانونی وارد گواتمالا می‌شود و از سوی دیگر نماینده ملل متحد در امور این کشور با محوریت حقوق بشر از سوی دیگر وارد این کشور می‌شود، به خوبی نشان می‌دهد که یک سناریوی هماهنگ شده در حال اجرا از سوی تیم مستقر در کاخ‌سفید است. اینکه سفرهای هریس و بلینکن به آمریکای جنوبی و مرکزی تا چه حد مثبت خواهد بود، مشخص نیست؛ اما مساله اینجاست که این دو برای برقراری انضباط در مرزهای جنوبی از سوی بایدن آستین‌های خود را بالا زده‌اند.