تنش دو همسایه پس از کشته شدن افسران گارد مرزی عراق در حمله پهپادی ترکیه
شبیخون علیه مناسباتی که به مو بند است!
فرشاد گلزاری
در حمله روز سه‌شنبه پهپادهای ترکیه به استان اربیل مجموعاً ۲۰ تن از نیروهای گارد مرزی عراق، نیروهای حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) و غیرنظامیان عراقی کشته شدند. بر اساس اخبار مخابره شده از سوی منابع عراقی، عصر روز سه‌شنبه نشستی در منطقه برادوست در بخش سیدکان از توابع شهرستان سوران در شمال استان اربیل برگزار شد که به نظرِ کارشناسان امنیتی ارتش ترکیه، این نشست متعلق به سران پ.ک.ک بوده است و به همین دلیل پهپادهای نیروی هوایی ترکیه، با شلیک موشک به محل جلسه، به زعم خود چندین تن از سران پ.ک.ک را مورد هدف قرار دادند! منابع عراقی ابتدا فکر می‌کردند که در این حمله صرفاً چندین تن از اعضای پ.ک.ک کشته شدند اما زمانی که خبر اصلی از اربیل به بغداد مخابره شد، مشخص شد که در این حمله پنج تن از نیروهای گارد مرزی عراق، ۱۰ تن از عناصر پ.ک.ک و پنج غیرنظامی از جمله یک چوپانِ کُرد کشته شده‌اند. ساعاتی بعد منابع امنیتی عراق اعلام کردند که در بین کشته‌ها، «سرتیپ محمد رشید»، فرمانده لشکر دوم و «سرتیپ زبیر حالی»، فرمانده هنگ سوم گارد مرزی عراق به همراه رانندة خودروی او، قرار دارند و همین موضوع به یک جنجال جدی میان بغداد و آنکارا تبدیل شد. اینکه از لفظ «جنجال» استفاده می‌کنیم به این دلیل است که مشاجرة لفظی و پاس‌کاری‌های سیاسی میان دو کشور از سال‌ها قبل بر سر مساله حضور پ.ک.ک در شمال عراق وجود داشته است و ترکیه بارها این موضوع را طی سال‌های اخیر، به بهانه‌ای برای تجاوز غیرقانونی به خاک عراق تبدیل کرده است. این مشاجره حدود دو ماه پیش و درست در زمانی که ترکیه حملات هوایی و توپخانه‌ای خود را به مناطق مرزی داخل اقلیم کردستان عراق افزایش داد به یک «تنش» جدی تبدیل شد؛ چراکه آنکارا مجدداً ادعای ضربه به امنیت ملی‌اش از ناحیه پ.ک.ک را مطرح کرد و در همین راستا بود که علاوه بر عملیات نیروی هوایی ترکیه، شاهد ورود کماندوهای نیروی زمینی این کشور به خاک عراق بودیم که درنتیجة آن ده‌ها غیر نظامی کشته شدند. حالا این تنش با حمله پهپادی روز سه‌شنبه به یک جدال تمام عیار میان دو کشور تبدیل شده است. دلیل تشدید این تنش و تغییر شکل آن به یک سطح بالاتر، صرفاً نقض حاکمیت عراق و تجاوز به حریم هوایی و زمینی این کشور توسط ترکیه نیست، بلکه موضوع اصلی این است که در حمله دو روز پیش دو تن از ارشدترین ژنرال‌های مرزبانی عراق کشته شده‌اند و این موضوع برای بغداد به مثابه اعلام جنگ است. اینکه مقامات ترکیه تا به این لحظه سکوت کرده‌اند و هیچ موضعی در مورد این عملیات پهپادهای ارتش خود نگرفته‌اند، می‌تواند گواهی باشد بر اینکه آنکارا در این مورد دچار یک خطای محاسباتی شده است. عده‌ای از کارشناسان نظامی و امور امنیتی که سال‌هاست بر توان دفاعی، تسلیحات و تجهیزات ارتش ترکیه پژوهش‌های مفصل انجام داده‌اند، بر این عقیده هستند که خطای ارتش ترکیه در این حملة پهپادی، اساساً غیرممکن و ساده‌لوحانه است؛ چراکه تمام این تسلیحات و تجهیزات، به دلیل حضور ترکیه در ناتو (سازمان پیمان آتلانتیک شمالی) به عنوان دومین عضو موثر آن، از ساختار تسلیحات غربی تبعیت می‌کند و جزء بهترین و به روزترین تسلیحات دنیا قرار دارند. اما آنچه که در این بین به نظر می‌رسد باعث به وجود آمدن این فاجعه شده باشد، خطای مخبرین و منابع اطلاعاتی ترکیه است. آنکارا از سال‌ها پیش با گماشتن منابع و مخبرین اطلاعاتی در نواحی شمال و شمال غرب عراق و سوریه سعی داشته تا بتواند به صورت کنترل از راه دور، شبکه اطلاعاتی خود که از بومیان این مناطق بوده را به نفع امنیت ملی خود و علیه پ.ک.ک هدایت و راهبری کند. طبیعی است که ماموریت اصلی این شبکه، رصد، جمع‌آوری و ارسال اطلاعاتی است که به نوعی می‌تواند بیانگر هرگونه تحرک مشکوک عناصر و سران حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) علیه منافع ملی ترکیه باشد؛ اما سوال اصلی اینجاست که آیا دولت فعلی ترکیه به رهبری اردوغان، تبعات این تاخت و تازهای گاه و بیگاه خود علیه همسایه‌اش یعنی «عراق» را می‌داند؟
عده‌ای از کارشناسان نظامی که سال‌ها بر توان دفاعی و تسلیحات ارتش ترکیه پژوهش‌های مفصل انجام داده‌اند، بر این عقیده‌اند که خطای ارتش ترکیه در این حمله اساساً غیرممکن است؛ چراکه تمام این تسلیحات به دلیل حضور ترکیه در ناتو جزء بهترین و به روزترین تسلیحات دنیا به شمار‌می‌آید
بغداد چه رفتاری با آنکارا خواهد کرد؟
کاملاً واضح است که دولت فعلی عراق به رهبری «مصطفی الکاظمی» که خود رئیس دستگاه اطلاعاتی عراق بوده، نگرانی‌های ترکیه در مورد امنیت ملی این کشور را درک می‌کند، اما مشکل آنجاست که اردوغان و تیمش اصولاً از سه سال گذشته تاکنون با تکیه بر دشمن خواندن کردهای عراق و سوریه، دست به اقداماتی زده‌اند که ثبات و امنیت منطقه را برهم زده است. نمونه بارز این ادعا را می‌توان سلسله عملیات‌های ارتش ترکیه در خاکِ سوریه با عنوان «شاخه زیتون» یا «سپر فرات» دانست که باز هم ترکیه به بهانه خطر جریان‌هایی مانند پ.ی.د و ی.پ.گ برای امنیت ملی‌اش، تانک‌ها و سوار نظام خود را بدون اطلاعِ دمشق وارد خاک سوریه کرد. حالا همین سناریو از دو ماه پیش توسط آنکارا برای عراق اجرا شده است ولی این بار نه تنها ساختار نظامی، بلکه ساختار سیاسی (اعم از جریان‌ها و طیف‌های حاضر در پارلمان، بعلاوه مقامات دولتی بغداد) حاکم بر عراق هم ترکیه را با شدیدترین لحن، تهدید کردند. به عنوان مثال یحیی رسول، سخنگوی فرمانده کل نیروهای مسلح عراق اعلام کرده است که بغداد حمله پهپادی ترکیه به تعدادی از نیروهای این کشور را محکوم می‌کند؛ چراکه این تجاوز به کشته شدن رئیس تیپ دوم در منطقه اول فرماندهی گارد مرزی و رئیس گردان سوم و زخمی شدن رئیس گردان اول به همراه افسر اطلاعات و دو تن از همراهانشان منجر شد. در این میان ستاد کل نیروهای مسلح عراق اعلام کرده که به منظور حفظ حسن همجواری و روابط میان دو کشور، نیروهای ترکیه باید درباره این جنایت توضیح داده و عاملان باید مجازات شوند؛ اما نکته اینجاست که تبعات حملات مذکور به اینجا ختم نشد. این اقدام ترکیه باعث لغو سفر خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه به بغداد شد که قرار بود سیزدهم اوت (۲۳ مردادماه) انجام شود و از سوی دیگر فاتح یلدیز، سفیر ترکیه در این کشور توسط وزارت خارجه عراق احضار شده است.
اینکه سخنگوی وزارت خارجة عراق از احتمال تعلیق همکاری اقتصادی 16 میلیارد دلاری بغداد و ترکیه خبر می‌دهد و اعلام می‌کند که ممکن است شرکت‌های ترکیه‌ای را مجبور به تَرکِ خاک این کشور کند، نشان می‌دهد که تنش میان دو طرف بسیار جدی‌تر از دفعات گذشته است
در پارلمان عراق هم احزاب سیاسی این کشور با انتشار بیا‌نیه‌های مشترک و انفرادی نه تنها خواستار کاهش سطح روابط با ترکیه شده‌اند، بلکه حسن کریم الکعبی، معاون اول رئیس پارلمان عراق، خواستار دخالت فوری شورای امنیت سازمان ملل برای متوقف کردن تجاوزهای ترکیه به خاک این کشور شده است. شاید عده‌ای بگویند که این مدل از رفتارهای دیپلماتیک بغداد، نشان‌دهنده ناتوانی آنها در برابر ترکیه است، اما واقعیت این است که برای ترکیه مهمتر از پ.ک.ک، مبادلات تجاری با عراق است. به همین جهت اینکه روز گذشته (چهارشنبه) احمد الصحاف، سخنگوی وزارت خارجة عراق خبر از احتمال تعلیق همکاری اقتصادی 16 میلیارد دلاری بغداد و ترکیه می‌دهد و اعلام می‌کند که ممکن است شرکت‌های ترکیه‌ای را مجبور به تَرکِ خاک این کشور کند، نشان می‌دهد که تنش میان دو طرف بسیار جدی‌تر از دفعات گذشته است؛ چراکه بغداد حالا به دنبال «خون‌بها» است!
دیدگاه تان را بنویسید