# به_ طالبان_ باج_ ندهید؛ چرا؟!

فرشاد گلزاری

 افغانستان همچنان درگیر منازعات، آتش، انتحار و خون است. هر هفته صدای انفجارهای متعدد در ولایات مختلف به گوش می‌رسد؛ اما هدف این انفجارها عملاً نیروهای دولتی افغانستان و غیرنظامیان هستند. حملات طالبان به حدی افزایش پیدا کرده که شورای امنیت ملی افغانستان روز شنبه 21 تیرماه سال جاری طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که طی عملیات‌های طالبان در سراسر افغانستان، ۲۳ غیرنظامی از جمله زنان و کودکان را در مناطق مختلف کشور کشته شده‌اند. بر اساس این اطلاعیه، در حملات طالبان به ۱۶ ولایت افغانستان، ۴۵ غیرنظامی دیگر زخمی شده‌اند. در بخش دیگری از اطلاعیة شورای امنیت ملی افغانستان آمده است که کشته شدن غیرنظامیان بیشتر بر اثر انفجار مین‌های کنار جاده‌ای و درگیری‌ها اتفاق افتاده است. در این میان و پس از صدور اطلاعیه مذکور، ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان هم خواستار توقف حملات طالبان و جلوگیری از کشته شدن غیرنظامیان شد. در این میان باید متوجه باشید که اساساً افغانستان در یک وضعیت بسیار سخت و خطرناک قرار دارد. بر اساس مستندات موجود که از سوی والی کابل و برخی دیگر از نهادهای نظارتی و بین‌المللی منتشر شده، پایتخت افغانستان شب‌ها در اختیار دولت نیست! این بدان معناست که دولت همچنان در برقراری امنیت کابل ضعف دارد. از سوی دیگر شیوع کرونا و مشکلات اقتصادی که در گذشته هم وجود داشت، موجب تشکیل باندهای آدم‌ربایی و اخاذی در کابل و برخی از ولایات شده است. این باندها در نقاط مختلف حتی با یکدیگر درگیر می‌‌شوند و همدیگر را هدف قرار می‌دهند. از سوی دیگر دولت آمریکا پس از امضای قرارداد صلح با طالبان در دوحه همچنان منتظر آن است تا بتواند همانند گذشته منافع خود را از شطرنج قدرت افغانستان تامین کند اما در این میان چندین مشکل وجود دارد. زمانی که زلمی خلیلزاد در اسفندماه سال 1398 در دوحه قطر، قرارداد صلح با ملابرادر آخوند به طرفیت از طالبان را امضا می‌کرد، هیچکس نپرسید که آیا این قرارداد مشمول نیروهای نظامی و پلیس افغانستان هم می‌شود یا خیر؟ بگذارید کمی روشن‌تر حرف بزنم. یکی از بندهای توافق دوحه این بود که طالبان دیگر نیروهای آمریکا را هدف قرار نمی‌دهد و این موضوع به خوبی اجرایی شده است. آمریکایی‌ها در اینجا برای خودشان حاشیه امن ایجاد کردند و تمام تمرکز عملیات طالبان که مجری آن «شبکه حقانی» است را به اردوی ملی و پلیس افغانستان قرار دادند. به این جهت، چند روز پیش (24 تیرماه) بیانیه‌ای از سوی سخنگوی طالبان (ذبیح‌الله مجاهد) در مورد پایان مرحله اول توافق دوحه منتشر شد که در آن صریحا اعلام شده بود که طالبان به هیچ وجه به نظامیان آمریکایی حمله نکرده و نخواهد کرد. این یعنی، حالا که آمریکایی‌ها با ما (طالبان) صلح کردند، زمانش رسیده که دولت را به زور و بر اساس مطالبات خودمان پای میز مذاکره بیاوریم. وضعیت طالبان و اساساً پرونده افغانستان به سمت و سویی رفته که آمریکایی‌ها، طالبان را به جان دولت حاکم بر ارگ انداخته‌اند. دولتی که ریشه‌های اختلافش میان اشرف غنی و عبدالله عبدالله همچنان مشهود است. باید توجه داشت که طالبان اساساً یک جریان انحصارطلب است که خود را لایق و مدعی حکومت بر کابل در قالبِ «امارت اسلامی افغانستان» می‌داند. این جریان به دنبال آن است تا بتواند در ساختار قدرتِ افغانستان بیشترین سهم را کسب و تا آخرین نفراتش را از زندان‌های دولتی آزاد کند. در این راستا طالبان در حالی درخواست آزادی ۶۰۰ عضو باقی مانده از ۵۰۰۰ عضو زندانی طبق توافقنامه دوحه را مطرح کرده است که حملات انتحاری و راکتی همچنان ادامه دارد. همین چند روز پیش بود که اشرف غنی برای بازدید از ولایت غزنی وارد این منطقه شد و چند دقیقه بعد چهار راکت از سوی طالبان به نزدیکی کاروان وی شلیک شد. این حمله در نهایت پنج زخمی بر جای گذاشت؛ اما مساله این است که طالبان در حال مخابره پیام هشدار به ارگ و شخصِ اشرف غنی است.

جناح‌های سیاسی موجود در افغانستان معتقدند برای اینکه طالبان با دولت افغانستان بر سر میز مذاکره بنشیند، باید امتیازهایی به آنها داده شود و این دقیقاً در تضاد با خواسته‌های مردم افغانستان است که می‌گویند به طالبان باج ندهید

به طالبان باج بدهیم یا خیر؟

مثلثِ معادلات در افغانستان از آمریکا، طالبان و دولت افغانستان تشکیل شده است. طبیعی است که دو ضلع آن یعنی واشنگتن و طالبان با یکدیگر در حال هماهنگی و همکاری است و حالا تمام فشار این همگرایی به دولت مستقر بر کابل اعمال شده است. بسیاری از ناظران معتقدند که طالبان در حال بازی دوگانه در افغانستان بوده و به دنبال آن است که صحنه جنگ را به صحنه درگیری خود با دولت افغانستان تبدیل کند و آمریکا را از این معادلات کنار بگذارد. این تا حد زیادی درست است و دلیل آنهم سهم‌خواهیِ حداکثری است. در این رابطه اخباری منتشر شده که نشان می‌دهد طالبان به زودی وارد مذاکرات با دولت افغانستان می‌شوند. اما دو اتفاق در این میان رخ داده است. نخست اینکه طالبان پسر مؤسس این جنبش (ملا یعقوب، پسر ملاعمر) را مسئول شاخه نظامی خود قرار داده و چندین چهره قدرتمند دیگر را به تیم مذاکره خود افزوده است. این تحولات که یکی از مهم‌ترین تغییرات طی سال‌های اخیر به حساب می‌آید، زیر نظر رهبر فعلی طالبان یعنی «ملا هبت‌الله آخوندزاده» انجام شده است که می‌تواند نشانگر آرایش جدید طالبان در راستای مذاکره با دولت باشد. موضوع دوم این است که دو روز پیش (جمعه) که مساله مذاکرات طالبان با دولت افغانستان مطرح شده است، کاربران افغان در فضای مجازی (خصوصاً توئیتر) از «#به_طالبان_باج_ندهید» حدود 83 هزار مرتبه استفاده کرده‌اند. کاربران تویتر، با انتقاد از عدم تغییر در رویکردهای میدانی طالبان، تأکید کرده‌اند که دولتمردان افغانستان نباید به این گروه باج‌ بدهند. این هشتگ در حالی به یکی از ترندهای روز جمعه تبدیل شد که احتمال دارد مذاکره میان طالبان و دولت به دلیل عدم آزادی حدود 600 زندانی آنها لغو شود. در این مسیر بسیاری از شهروندان معتقدند که آزادسازی این تعداد از زندانیان باز هم می‌تواند جبهه‌های میدانی علیه مردم و نیروهای امنیتی افغانستان را تشدید کند اما اظهاراتی که از سوی دولت افغانستان مطرح می‌شود حاوی پیام دیگری است. اشرف غنی اعلام کرده که این 600 زندانی، ترویست‌های خارجی هستند و به همین دلیل از آزاد کردن آنها خودداری می‌کند.

بسیاری از ناظران معتقدند که طالبان در حال بازی دوگانه در افغانستان بوده و به دنبال آن است که صحنه جنگ را به صحنه درگیری خود با دولت افغانستان تبدیل کند و آمریکا را از این معادلات کنار بگذارد

دولت افغانستان معقتد است که باید زندانی‌های دولتی که در دست طالبان هستند آزاد شوند اما طالبان در این میان تا زمانی که زندانیانش را تحویل نگیرد، اقدام به آزادسازی زندانیان دولت نمی‌کند. به همین دلیل، اختلاف میان طالبان و دولت افغانستان ممکن است باعث اختلال در مذاکرات بین‌الافغان شود و بدون شک روند و شدت عملیات‌های طالبان علیه نیروهای دولتی افزایش پیدا خواهد کرد. به همین دلیل برخی از طیف‌های موجود در حکومت افغانستان و سایر جناح‌های سیاسی معتقدند که برای اینکه طالبان با دولت افغانستان بر سر میز بنشیند، باید امتیازهایی به آنها داده شود. این دقیقاً در تضاد با خواسته‌های مردم افغانستان است که می‌گویند به طالبان باج ندهید.