بحران اکثریت

فرشاد گلزاری

‌ انتخابات عمومی (پارلمانی) بریتانیا امروز پنجشنبه 12 دسامبر2019 به وقت محلی برگزار می‌شود. همه چیز بر اساس برنامه‌ قبلی برای برگزاری این رویداد سیاسی مهم مهیا است. حزب کارگر و حزب محافظه‌کار به عنوان دو جریان اصلی سیاسی در بریتانیا تا آخرین دقایقِ قانونی، تبلیغات خود را با اشکال و اقسام مختلف پیش بردند و حالا نگاهشان به صندوق‌های آرا است. شاید سوال بسیاری از مخاطبان این باشد که چرا بریتانیا امروز شاهد برگزاری انتخابات است؟ مگر همین چند وقت پیش (پس از استعفای ترزا می و اشک ریختن آن در مقابل خانه شماره 10 خیابان داونینگ) بوریس جانسون به عنوان نخست‌وزیر انتخاب نشد؟ و سوال‌هایی از این دست که برای بسیاری از افکار عمومی قابل تجزیه و تحلیل نیست. اینکه چرا بریتانیا امروز در حال برگزاری انتخابات است، ریشه در پرونده «برگزیت» دارد. واقعیت این است که  بوریس جانسون پس از آنکه نتوانست در موعد مورد نظرش برگزیت را اجرایی و بریتانیا را از اتحادیه اروپا خارج کند، برگزاری انتخابات زودهنگام را به عنوان راه مطمئنی به منظور تحقق برگزیت پیش روی ساکنان جزیره قرار داد. چراکه رهبر حزب محافظه‌کار هنوز نتوانسته خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا را عملی کند و به همین جهت او معتقد است که برای پایان دادن به درجا زدن‌های متعدد، باید انتخابات زودهنگام برگزار شود.

اتحادیه اروپا، موافقِ مخالف

این یک روی سکه بود، ولی باید توجه داشت که روی دیگر سکه برگزیت، اتحادیه اروپا است. مساله‌ای که در مورد انتخابات فعلی بریتانیا باید موردنظر قرار بگیرد و اتفاقا به عنوان یک علامت سوال بزرگ همچنان در این میان به حیات خود ادامه می‌دهد این است که اتحادیه اروپا در انتخابات بریتانیا چه سهمی دارد؟ کاملاً واضح است که بروکسل از برگزاری انتخابات عمومی در بریتانیا استقبال می‌کند چراکه آنچه باعث شد بوریس جانسون شهامت انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات زودهنگام را بیش از پیش کسب کند، چراغ سبز اتحادیه اروپا به او بود. اتحادیه اروپا موافقت کرد برگزیت تا ۳۱ ژانویه ۲۰۲۰ (یازدهم بهمن ۱۳۹۸) به تاخیر بیافتد و همین موضوع دلیلی شد برای اینکه جانسون از موضع قدرت در این مورد تصمیم بگیرد و حتی بر رقبای خود بتازد. اینکه آیا اتحادیه اروپا با برگزیت مخالف است یا موافق، مساله‌ای است که پاسخ آن کاملاً روشن است. بروکسل نه تنها با برگزیت مخالف است بلکه به شدت از تبعات آن هراس دارد. تردید وجود ندارد که اگر برگزیت عملیاتی شود، حیات اسکاتلند و ایرلند با مشکل روبرو می‌شود و همین موضوع می‌تواند به سایر نقاط اروپا سرایت کند؛ به گونه‌ای که کارشناسان و ناظران بین‌المللی معتقدند عملیاتی شدن برگزیت می‌تواند به جدا شدن مجارستان و حتی لهستان از اتحادیه اروپا منجر شود. حتی برخی دیگر پا را فراتر گذاشته‌اند و اعلام می‌کنند که این روند می‌تواند جدایی کاتالونیا از اسپانیا را محقق کند. از این منظر است که اتحادیه اروپا را باید موافقِ مخالف دانست؛ چراکه بروکسل با کلیت پرونده برگزیت مخالف است، اما فکر می‌کند که اگر وقت لازم برای انتخابات بریتانیا را در اختیار بوریس جانسون بگذارد و او بتواند در رقابت مذکور پیروز شود، بدون تردید مساله برگزیت به نتیجه (خروج بدون توافق یا خروج با توافق) خواهد رسید.     

نظرسنجی موسسه «یوگاو» به خوبی نشان می‌دهد که برخلاف پیش‌بینی‌های قبلی، حزب حاکم  به رهبری «بوریس جانسون» با وجود پیروزی در انتخاباتِ امروز موفق به کسب اکثریت قدرتمند نخواهد شد و همین موضوع بحران اکثریت را برای او رقم خواهد زد

احزاب بریتانیا چگونه  فکر می‌کنند؟

وضعیت کنونی به خوبی بازگو کننده این است که تمام هم و غم نخست‌وزیر بریتانیا بحث برگزیت است. او (بوریس جانسون) و نایجل فاراژ (رهبر حزب برگزیت) از کسانی بوده و هستند که تمام قد از برگزیت حمایت می‌کنند و همین تفکر مصیبتی را برای شهروندان بریتانیا به بار آورده و این کشور را به مضحکه بسیاری از اعضای اتحادیه اروپا تبدیل کرده است. طبیعی است که در این میان مردم بریتانیا هم انتقادهایی را به تمام سیاستمداران داشته‌اند و همین موضوع باعث شده تا احزاب بریتانیا (حداقل در شعارهای خود) اینگونه وانمود کنند که در حال امتیاز دادن به نفع مردم هستند. به عنوان مثال در روزهای اخیر محافظه‌کاران بر وعده‌های مهاجرتی خود تاکید بیشتری کرده‌اند و به دنبال آن هستند تا سازوکاری مشابه سیستم امتیازی استرالیا برای انتخاب کارگران مهاجر برای کشورشان برگزینند.

حزب کارگر هم برای تصاحب آرای افراد سالمند، روی وعده‌هایش برای رسیدگی رایگان به سالمندان و معلولان تمرکز کرده است؛ چراکه این حزب به طور طبیعی بین جوانان پایگاه قوی‌تری داشته و از آنجا که جوانان بیشتر مخالف برگزیت هستند، چشم‌انداز کسب رای از طرف آنان برای حزب کارگر روشن‌ و مستحکم‌تر است. از سوی دیگر «نیکولا استرجن»، رهبر حزب ملی اسکاتلند (اSNP) موضوع اصلی این انتخابات را استقلال اسکاتلند معرفی کرده است. این سه حزب که دو حزب از میان آنها (حزب محافظه‌کار و حزب کارگر) به عنوان جریان اصلی و مطرح انتخابات مورد نظر هستند، شعارهایشان با یکدیگر متفاوت‌تر از گذشته است اما باید متوجه باشیم که جرمی کوربین به عنوان رهبر حزب کارگر، همچنان در مورد برگزیت زیر بار انتقادهای فراوان قرار دارد و همین موضوع موجب شده تا فاصله هر دو حزب در نظرسنجی‌ها به صورت منحنی‌های نامتعادل و غیر قابل پیش‌بینی در بیاید.

بوریس و بحران اکثریت!

روز گذشته گزارش نظرسنجی موسسه «یوگاو» منتشر شد که نشان می‌دهد برخلاف پیش‌بینی‌های قبلی، حزب حاکم  به رهبری «بوریس جانسون» با وجود پیروزی در انتخاباتِ امروز موفق به کسب اکثریت قدرتمند نخواهد شد! آری، این دقیقاً همان «بحران اکثریت» است که مجدداً وضعیت بریتانیا را با چالش روبرو می‌کند.

شاید عده‌ای بپرسند که این بحران چگونه شکل خواهد گرفت؟ همه چیز کاملاً روشن است؛ بوریس جانسون به این دلیل درخواست برگزاری مجدد انتخابات را داد که بتواند با انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات رای بیشتری را کسب و درنهایت اکثریت پارلمان را به دست بیاورد. اصل مطلب این است که نخست‌وزیر بریتانیا قصد دارد با کسب اکثریت، بالاترین اجماع را برای اجرایی کردن فرآیند برگزیت کسب کند و «توپِ پُر» به بروکسل برود تا بتواند با حمایت حداکثری قانونی در داخل بریتانیا، این کشور را از جمع کشورهای عضو اتحادیه اروپا خارج کند.

بوریس جانسون پس از آنکه نتوانست در موعد مورد نظرش برگزیت را اجرایی و بریتانیا را از اتحادیه اروپا خارج کند، برگزاری انتخابات زودهنگام را به عنوان راه مطمئنی به منظور تحقق برگزیت پیش روی ساکنان جزیره قرار داد

این در حالیست که علاوه بر نظرسنجی‌ها، اوضاع و احوال سیاسی، موضع‌گیری‌ها و همچنین افکار عمومی به طرح جانسون واکنش نشان داده‌اند و نگران آینده خود هستند. باید توجه داشت که برگزیت در درون خود مصائب بسیار زیادی را به همراه دارد که باعث می‌شود هر کسی که می‌خواهد آن را اجرایی کند با چالش‌های جدی تا مرز سقوط مواجه شود. به خوبی به یاد داریم که «دیوید کمرون و ترزا می» به عنوان نخست‌وزیران اسبق و سابق بریتانیا طعمه برگزیت شدند و قمار روی همین طرح باعث شد تا حیات سیاسی آنها به خطر بیافتد و درنهایت سقوط آنها را شاهد بودیم.

این وضعیت به احتمال زیاد برای بوریس جانسون هم اتفاق خواهد افتاد؛ چراکه جانسون نمی‌تواند اکثریت را در پارلمان کسب کند و تنها با کسب چند رای بیشتر، بالاتر از حزب محافظه‌کار قرار می‌گیرد و بدون شک برای اجرایی کردن برگزیت با بحران حمایت مواجه خواهد شد. این در حالیست که زمان زیادی به موعد مقرر اجرای برجام از سوی اتحادیه اروپا یعنی ۳۱ ژانویه ۲۰۲۰ (یازدهم بهمن ۱۳۹۸) باقی نمانده است و معلوم نیست که این مهلت تمدید خواهد شد یا خیر؟ سوال اصلی پس از پیروزی جانسون این است: او چگونه بحران اکثریت را مدیریت می‌کند؟