تدارک برای کودتا در ونزوئلا

سجاد موسوی راضی

روزنامه نیویورک تایمز گزارش داد که بر اساس گفته‌های مقامهای آمریکایی و فرماندهان پیشین ارتش ونزوئلا، دولت دونالد ترامپ طی یکسال گذشته ملاقاتهای محرمانهای با سران شورشی در ارتش ونزوئلا داشته است تا در مورد برنامه آنها برای سرنگونی نیکولاس مادورو گفتگو کند.

با در نظر گرفتن پیشینه طولانی آمریکا در مداخلات پنهانی در سراسر آمریکای لاتین، ایجاد یک کانال ارتباطی مخفی با طراحان کودتا در ونزوئلا قمار بزرگی برای واشنگتن به حساب می‌آمد.

همچنان بسیاری از افراد آمریکا را به خاطر حمایت از شورشیان، کودتاها و طرح‌های پیشین در کشورهایی مانند کوبا، نیکاراگوئه، برزیل و شیلی و همچنین برای اینکه آمریکا چشمان خود را بروی سوء‌استفاده‌هایی که رژیم‌های نظامی در خلال جنگ سرد مرتکب شدند بست، این کشور را سرزنش می‌کنند.

کاخ سفید که از پاسخ به پرسش‌های جزئی درباره این گفتگوها خودداری کرد، با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: «تعامل با تمامی ونزوئلایی‌هایی که شوق خود نسبت به دموکراسی را نشان داده‌اند به منظور ایجاد تحولی مثبت برای کشوری که در دوران مادورو در رنج بوده است، بسیار با اهمیت است»

اما یکی از فرماندهان ارتش ونزوئلا که در این گفتگوهای مخفی شرکت کرده است، به سختی می‌تواند به ایجاد دموکراسی کمک کند چراکه خود در فهرست مقامات فاسد ونزوئلاست که از سوی آمریکا تحریم شده اند.

وی و سایر اعضای تیم امنیتی ونزوئلا از سوی واشنگتن متهم به انجام جرایم جدی شامل شکنجه منتقدین، زندانی کردن صدها منتقد سیاسی، زخمی کردن هزاران شهروند، قاچاق مواد و همکاری با نیروهای ارتش انقلابی کلمبیا (FARC) که از سوی آمریکا یک سازمان تروریستی تلقی می شود، هستند. در نهایت مقام‌های آمریکا تصمیم گرفتند که به طراحان کودتا کمک نکنند و به همین دلیل برنامه کودتا معلق شد. اما اشتیاق دولت ترامپ برای ملاقات چندین باره با افسران متجاوزی که قصد سرنگونی یک رئیس جمهوری را دارند می تواند از نظر سیاسی برای آمریکا نتیجه عکس داشته باشد.

بیشتر رهبران آمریکای لاتین معتقدند که آقای مادورو، رئیس جمهوری ونزوئلا، یک رهبر مستبد است که اقتصاد این کشور را از بین برده و کشورش را به سمت کمبود شدید منابع غذایی و دارو سوق داده است. فروپاشی اقتصادی ونزوئلا موجب کوچ اجباری بسیاری از ونزوئلایی‌ها شده است، کوچی که فشار مضاعفی را بر مرزهای کشورهای همسایه ونزوئلا وارد می کند.

حتی با وجود این، آقای مادورو سلطه طولانی مدت خود بر ونزوئلا را اینگونه توجیه می‌کند که امپریالیست‌های آمریکا فعالانه در تلاش برای براندازی وی هستند. اکنون این گفتگوهای مخفی می‌تواند بهانه کافی برای مادورو جهت مقابله با نقطه نظرات یکسو شده منطقه‌ای را فراهم کند.

ماری کارمن آپونته، یکی از دیپلمات‌های ارشد در حوزه امور آمریکای لاتین در دولت اوباما، عنوان کرد: «این موضوع مثل بمب می ترکد»

دولت مادورو هم اکنون توانسته است چندین حمله کوچک را خنثی کند که شامل حمله سال گذشته از یک هلیکوپتر، و انفجار پهباد طی سخنرانی ماه گذشته می‌شود. این اقدام‌ها موجب شد که این جو ایجاد شود که رئیس جمهوری ونزوئلا آسیب‌ناپذیر است.

مقام‌های آمریکایی عنوان می‌کنند که افسران ارتش ونزوئلا در زمان دولت اوباما نیز خواستار ارتباط مستقیم با آمریکا شده بودند که این درخواست آنان رد شده بود. اما دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، در ماه آگوست سال گذشته اعلام کرد که آمریکا برای ونزوئلا «یک گزینه نظامی» پیش رو دارد. این اظهارات موجی از مخالفت‌ها از سوی متحدان آمریکا در منطقه به همراه داشت اما افسران شورشی ارتش ونزوئلا را بر آن داشت تا یکبار دیگر به سمت واشنگتن بیایند. طی جلسات مخفیانه‌ای که در خارج از ونزوئلا برگزار شد و از پائیز سال گذشته آغاز شده بود، افسران شورشی به دولت آمریکا گفتند که چند صد عضو نیروهای مسلح کشور را که از استبداد مادورو خسته شده بودند، با طرح خود آشنا کرده‌اند.

افسران با توجه به نیاز به برقراری ارتباط ایمن برای اجرای این عملیات از آمریکا درخواست کردند که بی سیم‌های رمزنگاری شده در اختیار آنها قرار دهد. برنامه آنها این بود که تا زمان برگزاری انتخابات در ونزوئلا، دولت موقتی بر سرکار بگذارند.

مقام‌های آمریکایی تجهیزات خواسته شده را در اختیار افسران نگذاشتند و پس از آنکه در عملیاتی سرکوبگرانه تعدادی از طراحان کودتا دستگیر شدند، عملیات کودتا رها شد.

سال‌هاست که رابطه میان آمریکا و ونزوئلا وخیم است. این دو کشور از سال 2010 میلادی تا کنون سفرای خود را به کشور مقابل نفرستاده اند. پس از به روی کار آمدن ترامپ تحریم مقام‌های ارشد دولت ونزوئلا شامل خود آقای مادورو، معاونش و سایر مقام‌های بلند مرتبه این کشور افزایش یافت.

جزئیات ملاقات‌های مخفی و سیاست گفتگوهای میان طرفین از طریق مصاحبه با 11 تن از مقام‌های کنونی و پیشین آمریکا به علاوه یک تن از فرماندهان پیشین ارتش ونزوئلا استخراج شده است. فرمانده سابق ارتش ونزوئلا می گوید که سه گروه نافذ در داخل ارتش ونزوئلا برای سرنگونی دولت مادورو طرح ریزی می‌کرده‌اند.

یکی از این گروه‌ها از طریق مراجعه به سفارت آمریکا در یکی از پایتخت‌های اروپایی، ارتباط با واشنگتن را آغاز کرد. اقدامی که واشنگتن را شگفت‌زده و در عین حال نگران کرد. واشنگتن نگران بود که این درخواست تله‌ای باشد برای ضبط مخفیانه گفتگوهای یک مقام آمریکایی برای طرح‌ریزی نقشه سرنگونی دولت ونزوئلا.

اما پس از آنکه شرایط انسانی سال گذشته در ونزوئلا رو به وخامت گذاشت، مقام های آمریکایی به این نتیجه رسیدند که دریافت تصویری روشن‌تر از طرح کودتا و مردان پشت پرده براندازی مادورو به خطر آن می‌ارزد.

یکی از مقام‌های دولتی آمریکا که اجازه صحبت راجع به این گفتگوهای مخفی را نداشت، عنوان کرد: «پس از بحث بسیار به این نتیجه رسیدیم که باید به آنچه آنها برای بیان دارند گوش دهیم»

دولت آمریکا تصمیم گرفت که جوان کروز، یکی از ماموران کارکشته سازمان اطلاعات مرکزی این کشور را که به تازگی از عنوان سیاست‌گذار آمریکا لاتین در کاخ سفید فارغ شده بود به این ماموریت اعزام کند اما وکلای کاخ سفید عنوان کردند که فرستادن یک مامور تازه کار محتاطانه‌تر است.

به فرستاده آمریکا دستور داده شد که در این جلسات صرفا شنونده باشد و وارد هیچ مذاکره‌ای با طرف‌های مقابل نشود.

پس از نخستین دیدار که در پائیز 2017 برگزار شد، فرستاده آمریکا گزارش داد که به نظر می‌رسد که طرف‌های مقابل برنامه دقیقی برای این کار ندارند و تمایل دارند که آمریکایی‌ها به آنها ایده و راهنمایی بدهند.

در همین حال، فرمانده سابق ارتش ونزوئلا اعلام کرد که افسران شورشی هیچگاه خواهان دخالت نظامی آمریکا نشدند: «من هیچگاه موافقت نکردم و آنها هم هیچگاه پیشنهاد انجام عملیات مشترک را ندادند»

وی ادعا کرد که همراه با سایرین تصمیم گرفتند که تابستان گذشته طرح خود را عملیاتی کنند. دولت ونزوئلا تابستان گذشته قوه مقننه را منحل کرد و با تشکیل شورای ملی جدید، وفاداران به مادورو را بر سر کار گذاشت. افسران شورشی اما به دلیل ترس از کشتار زیاد از اجرای برنامه در آن زمان

چشم پوشی کردند.

این مقام سابق ونزوئلا اظهار کرد که سپس تصمیم گرفتیم در ماه مارس کودتا را اجرا کنیم اما این برنامه لو رفت. یکبار دیگرمخالفان در تاریخ 20 می 2018 (30 اردیبهشت 1397) تصمیم به سرنگونی گرفتند، یعنی روزی که مادور دوباره به ریاست جمهوری کشور برگزیده شد، اما این بار نیز برنامه آنها لو رفت و برنامه کنسل شد.

مشخص نیست که طراحان کودتا چه تعدادی از این برنامه‌ها را برای طرف‌های آمریکایی خود بازگو کرده‌اند. همچنین اینکه هیچ نشانه‌ای دال بر اینکه آقای مادورو از گفتگوی مخالفان با آمریکایی‌ها خبر داشته وجود ندارد.

فرمانده سابق ارتش ونزوئلا بر این باور است که طراحان کودتا معتقد بودند برای اینکه کودتا نتیجه بخش باشد باید آقای مادورو و سایر سران دولت به طور همزمان بازداشت می‌شدند. برای اجرای این نیز باید به شکلی ایمن با یکدیگر ارتباط می‌داشتند. این موضوع در دیدار دوم با آمریکایی‌ها که سال گذشته برگزار شد مطرح گشت.

مقام های آمریکایی نیز این درخواست را رد کردند.

فرمانده سابق ارتش ونزوئلا می گوید: «ناامید شدیم، کار ناکام ماند. من را منتظر گذاشتند»

به گفته مقام‌های آمریکایی و فرمانده سابق ارتش ونزوئلا، دو طرف یکبار دیگر در اوایل سال 2018 با یکدیگر ملاقات کردند اما هیچ قولی از سوی آمریکایی‌ها برای تدارک تجهیزات یا نشانه واضحی مبنی بر قبول برنامه کودتاگران به طرف ونزوئلایی داده نشد.

کاخ سفید در بیانیه خود آورده است: «شرایط ونزوئلا تهدیدی برای امنیت منطقه است. دولت ترامپ به تلاش خود برای ائتلاف همفکران و روشنفکران و همتایان خود از اروپا تا آسیا تا آمریکا ادامه می‌دهد تا اینکه بر دولت مادورو برای ایجاد دموکراسی در ونزوئلا فشار وارد کند»