ویدئوچک وطنی؛ ترس‌ها و حدس‌ها
اجازه داریم قانع نشویم؟
آریا طاری
پس از پایان نیم‌فصل اول لیگ برتر، فدراسیون فوتبال سرانجام مقابل حجم اعتراض‌ها علیه داوری تسلیم شد و اعلام کرد که در نیم‌فصل دوم از تکنولوژی «کمک‌داور ویدئویی» استفاده خواهد کرد. طبیعتا راه‌اندازی این فناوری به شکل استاندارد، به وقت و هزینه زیادی نیاز دارد اما فوتبال ایران از نسخه خاص خودش رونمایی کرده است. نسخه‌ای که اخیرا با حضور علیرضا فغانی تست شده و شباهت چندانی با نمونه مشابه اروپایی‌اش ندارد. وی.ای.آر در لیگ برتر عملا به «ویدئوچک» تبدیل شده و ممکن است به جای خاموش کردن اعتراض‌ها علیه داوری، شرایط داوری در فوتبال ایران را یک گام به عقب‌تر نیز ببرد.
استفاده از کمک‌داور ویدئویی، فرمول خاصی دارد که ابتدا در کشور آلمان تست شده، سپس به جام باشگاه‌های جهان رفته و در نهایت در جام جهانی، آزمون دشوار اما موفقیت‌آمیزی را پشت سر گذاشته است. کمک گرفتن از این تکنولوژی در ماه‌های اول، با ضعف‌های بزرگی همراه بود و عملا جریان یک مسابقه فوتبال را نابود می‌کرد. این ضعف‌ها اما به مرور زمان برطرف شدند تا «وار» در روسیه به تکامل برسد و خیلی زود به بسیاری از لیگ‌های معتبر و استادیوم‌های بزرگ دنیای فوتبال صادر شود. هواداران فوتبال در ایران نیز خواهان استفاده از تکنولوژی در داوری هستند. کمک‌داور ویدئویی به اندازه‌ای جواب داده و عدالت را به فوتبال برگردانده که دیگر شعارهای ضدیت با آن، کاملا محدود شده‌اند و حتی یوفا نیز بعد از مدت‌ها مقاومت، قرار است در لیگ قهرمانان اروپا از آن استفاده کند. لیگ برتر هجدهم از همان هفته‌های ابتدایی، با اعتراض‌های شدیدی به داوری همراه بوده و مدیران فدراسیون استفاده از وی.ای.آر را راهکاری برای فیصله دادن بحث‌های مربوط به داوری می‌دانند. با این وجود به نظر می‌رسد نسخه موردنظر آنها برای لیگ، تفاوت‌های بسیار بزرگی با نسخه اصلی کمک‌داور ویدئویی داشته باشد. در سال‌های گذشته مسیریاب‌های داخلی و پیام‌رسان‌های داخلی با وجود تبلیغات گسترده، با استقبال عمومی جامعه مواجه نشده‌اند و شاید همین سرنوشت در انتظار وی.ای.آر داخلی نیز باشد. آن‌طور که به نظر می‌رسد در ایران به جای ساختن «اتاق وار» تنها یک باکس در کنار زمین قرار می‌گیرد تا داور نمای آهسته صحنه‌های مشکوک را تماشا کند. اولین مشکل بزرگ این اتفاق، ناهمگونی در کمک گرفتن از آن است. گفته می‌شود تنها چند ورزشگاه بزرگ ایران به چنین سیستمی مجهز می‌شوند و در سایر ورزشگاه‌ها خبری از آن نخواهد بود. این روند تبعیض‌آمیز، داوران ایرانی را نیز سردرگم خواهد کرد. حقیقت آن است که هیچ تورنمنتی در دنیای فوتبال وجود ندارد که بعضی از تیم‌هایش از کمک‌داور ویدئویی استفاده کنند و همزمان بعضی از تیم‌های دیگر آن، چنین امکانی نداشته باشند. آن‌چه کمک‌داور ویدئویی را به تایید عمومی هواداران فوتبال در دنیا رسانده، استفاده از هفت داور روبه‌روی تصاویر مخابره شده از دوربین‌ها برای بررسی سریع تصمیم‌های داوری است. در ایران اما احتمالا چنین اتفاقی رخ نخواهد داد. داوران اروپایی به صورت مستقیم با اتاق وار در ارتباط هستند و تنها در صورتی به بازبینی صحنه در کنار زمین خواهند پرداخت که کمک‌داورهای ویدئویی با قطعیت در مورد اشتباه بودن تصمیم او نظر داده باشند. اگر چنین ارتباطی شکل نگیرد، بازیکن‌ها در هر لحظه از مسابقه با اعتراض به داور از او می‌خواهند که صحنه را بازبینی کند و یک داور ایرانی مجبور می‌شود در طول هر بازی بارها و بارها به مرور صحنه‌ها بپردازد تا عملا جریان بازی، کشته شود و مسابقه جذابیتش را از دست بدهد. حتی اگر قرار به برقراری ارتباط با کمک‌داورهای ویدئویی باشد، در هر استادیوم چند دوربین برای بررسی درست زوایا وجود دارند؟ تا زمانی که دوربین‌ها به اندازه مرور همه صحنه‌های ریز زمین بازی افزایش پیدا نکنند، کمک‌داور ویدئویی عملا تاثیر چندانی نخواهد داشت و ممکن است داورها حتی در مورد صحنه‌ها نیز مرتکب اشتباه شوند. بعید نیست این روند، عملا موجب شود هواداران فوتبال قید وی.ای.آر را بزنند و ترجیح بدهند بازی‌ها را با همان اشتباه‌های داوری گذشته دنبال کنند. داوری فوتبال ایران، دوره خوبی را سپری نمی‌کند. حتی علیرضا فغانی با وجود قضاوت‌های درجه یک بین‌المللی، در لیگ برتر درخشش چندانی نداشته است. پنهان شدن پشت کمک‌داور ویدئویی شاید چیزی به جز نادیده گرفتن صورت مسئله نباشد. داوران ایرانی به آموزش، توجه و رسیدگی بیشتری نیاز دارند. اگر به جای هزینه‌های کمک‌داور ویدئویی، دستمزد آنها کمی افزایش پیدا کند و توجه به آنها کمی بیشتر شود، سطح داوری لیگ نیز بالاتر خواهد رفت.
اجرای شتاب‌زده وی.ای.آر در فوتبال ایران، ممکن است لیگ برتر را به یک مضحکه جهانی تبدیل کند. بعید نیست هر اشتباهی در این سیستم، به سرعت مورد توجه رسانه‌های خارجی قرار بگیرد. وقتی لیگ جزیره به عنوان پرحرارت‌ترین لیگ فوتبال در تمام دنیا هنوز از کمک‌داور ویدئویی استفاده نمی‌کند، چرا فوتبال ایران باید با چنین عجله‌ای به سراغ وار برود؟ این عجله می‌تواند به یک تجربه مرگبار برای داوری لیگ برتر تبدیل شود. بومی‌سازی کمک‌داور ویدئویی، به خودی خود اتفاق بدی نیست اما اگر این بومی‌سازی درست، دقیق و با توجه به همه جزئیات صورت نگیرد، فاجعه‌ای بزرگ‌تر از اشتباه‌های داوری در فوتبال ایران رقم خواهد خورد.
دیدگاه تان را بنویسید