کمک داور ویدئویی؛ تلاشی برای به روز شدن فوتبال ایران
VAR ناجی می‌شود؟
آریا طاری
فشارها علیه داوری در لیگ برتر هرگز به اندازه روزهای گذشته نبوده‌اند. به نظر می‌رسد همه تیم‌ها از نحوه قضاوت بازی‌ها ناراضی هستند و این موضوع بیشتر از آن‌که ناشی از ضعف داوران باشد، نتیجه تماشای مداوم مسابقه‌های فوتبال اروپایی است. در اروپا و این اواخر حتی در غرب آسیا، تکنولوژی کمک داور ویدئویی شکل و شمایل قضاوت بازی‌های فوتبال را کاملا عوض کرده و حالا دیگر روبه‌رو شدن با فوتبالی که از این تکنولوژی برخوردار نیست برای هواداران باشگاه‌های مختلف ایرانی دشوار به نظر می‌رسد.
علیرضا فغانی، با اختلاف بسیار زیاد بهترین داور فوتبال ایران است. برای سال‌ها هیچ داوری از ایران شانس قضاوت در جام جهانی را نداشت اما فغانی از چند سال قبل مورد توجه فیفا قرار گرفت و پس از قضاوت در فینال المپیک و فینال جام جهانی باشگاهها توانست مجوز سوت زدن در جام جهانی 2018 را به دست بیاورد. او با داوری دیدار آلمان و مکزیک، چشم‌ها را خیره کرد و با چند تصمیم دشوار اما کاملا درشت در این تورنمنت، تبدیل به یکی از پدیده‌های داوری تمام دنیا شد. در حالی که بسیاری از گروه‌های داوری در حال ترک روسیه بودند، فغانی و دستیارها تا روز آخر در این کشور باقی ماندند و در نهایت دیدار رده‌بندی جام جهانی را نیز سوت زدند. با چنین رزومه فوق‌العاده‌ای طبیعتا نباید شک و تردیدی در مورد توانایی‌های این داور وجود داشته باشد اما قضاوت‌های او در لیگ برتر، هرگز هم‌سنگ داوری‌های بین‌المللی‌اش نیستند. علیرضا فغانی به عنوان تنها داوری که در جایگاه یک ستاره و یک چهره شاخص قرار گرفته، همه دیدارهای حساس لیگ برتر را سوت می‌زند. او در همین فصل دربی پایتخت را قضاوت کرده اما به گواه کارشناس برنامه تلویزیونی 90، یک خطای پنالتی روی علی علیپور نگرفته است. این داور در جریان دیدار سپاهان و پرسپولیس نیز خطای گادوین منشا روی بازیکن حریف را ندید و درست در همان صحنه به خاطر برخورد توپ به دست بازیکن سپاهان، برای قرمزها پنالتی گرفت. وقتی علیرضا فغانی با کارنامه‌ای پرافتخار در داوری مرتکب چنین اشتباه‌های پیش پا افتاده‌ای می‌شود، وضعیت سایر داوران ایرانی نیز قابل پیش‌بینی به نظر می‌رسد. آنها به شدت تحت فشار هستند و همین موضوع، اجازه نمی‌دهد که در آرامش سوت بزنند. حساسیت بخشی از مسابقه‌های لیگ برتر، به شکل کاذبی افزایش پیدا کرده و عادت انتقاد دوطرفه از داورها نیز اوضاع را به مراتب پیچیده‌تر می‌کند. یکی از دلایل بزرگ بیشتر شدن فشار روی داورها در فوتبال ایران، مقایسه سطح داوری لیگ برتر با تورنمنت‌های خارجی است. در واقع کمک داور ویدئویی جریان داوری در دنیای فوتبال را تغییر داده و مشخص کرده که سوت‌های اشتباه تا چه اندازه می‌توانند مسیر یک مسابقه را عوض کنند. این تکنولوژی عدالت را تا حدود زیادی به فوتبال برگردانده و حالا همه آنهایی که در ایران فوتبال تماشا می‌کنند نیز در جست‌وجوی همین عدالت هستند. به نظر می‌رسد جوی که این روزها علیه داوری در ایران شکل گرفته، بیشتر از آن‌که نتیجه ضعف فنی داورهای حاضر در لیگ برتر باشد، به یک تقاضای عمومی برای استفاده از فناوری وی.ای.آر در لیگ برتر برمی‌گردد.
در ورزش والیبال مقاومت بسیار زیادی در مورد استفاده از ویدئوچک وجود داشت اما به محض اولین استفاده از تکنولوژی در لیگ جهانی، همه متوجه شدند که داورها در جریان بازی اشتباه‌های زیادی انجام می‌دهند. اشتباه‌هایی که می‌توانند به سادگی اصلاح شوند و سهم واقعی هر تیم از امتیازها را بدهند. در فوتبال نیز کمک داور ویدئویی مخالفان گسترده‌ای از تمام دنیا داشت اما تجربه جام جهانی 2018 روسیه ثابت کرد تکنولوژی نه‌تنها به فوتبال ضربه نمی‌زند، بلکه حتی کمک می‌کند که دریچه‌های جدیدی روی این ورزش باز شود. پس از چند تجربه ناموفق در جام جهانی باشگاهها، میزبان جام جهانی روسیه به خوبی از وی.ای.آر برای کمک به فوتبال استفاده کرد و حالا علاوه بر بسیاری از لیگ‌های معتبر دنیای فوتبال، یوفا نیز حاضر شده از این فناوری در مراحل حذفی لیگ قهرمانان اروپا بهره ببرد. با این وجود نباید از یاد برد که همه بحران‌های داوری با کمک داور ویدئویی حل نمی‌شوند. در واقع در همین یک سال گذشته، اعتراض‌های زیادی به نحوه استفاده از وی.ای.آر توسط داوران در نقاط مختلف دنیا مطرح شده و ممکن است در فوتبال ایران نیز چنین شرایطی شکل بگیرد. حتی در صورت اضافه شدن این تکنولوژی، یک دوران گذار باید برای داوری ایران سپری شود. علاوه بر این هزینه‌های گزاف استفاده از کمک داور ویدئویی، شاید استفاده از آن را برای داوران حاضر در همه استادیوم‌های ایرانی دشوار و حتی غیرممکن کند. شاید هنوز بعضی از داورها نیز مخالف چنین تصمیمی باشند اما حقیقت آن است که وار اساسا نه برای مخالفت با داورها و کمرنگ کردن نقش آنها، بلکه برای محافظت از آنها ساخته شده است. داورها با یک جفت چشم، کار بسیار سختی برای دیدن همه صحنه‌ها دارند و در چند صدم ثانیه، باید یک تصمیم کلیدی بگیرند. کمک داور ویدئویی اما چشم‌های بیشتر و زمان گسترده‌تری را در اختیار آنها قرار می‌دهد.
دیدگاه تان را بنویسید