جنگ دوستانه!

چند ماه بعد از برگزاری جام جهانی ۲۰۱۸، اولین دیدارها از «لیگ ملت‌های اروپا» برگزار شده اما این لیگ، هنوز در همه دنیا ناشناخته به نظر می‌رسد. لیگ ملت‌ها قرار است در قاره اروپا، عملا جایگزین دیدارهای دوستانه سالانه میان کشورهای مختلف باشد اما همه چیز در مورد آن، به همین نکته خلاصه نمی‌شود. این لیگ، ویژگی‌های خاص دیگری نیز دارد که می‌توانند کمک بزرگی برای پیشرفت فوتبال در سراسر اروپا باشند. اولین تاثیر لیگ ملت‌ها، اهمیت ‌‌بخشیدن به دیدارهای دوستانه‌ای است که معمولا پیش از این چندان جدی گرفته نمی‌شدند. بر اساس برنامه‌ریزی‌ها، قرار شد ۵۵ کشور عضو یوفا در چهار سطح تقسیم‌بندی شوند و هر سطح، یک «لیگ» را تشکیل بدهد. ۱۲ تیم در سطح اول، ۱۲ تیم در سطح دوم، ۱۵ تیم در سطح سوم و ۱۶ تیم نیز در سطح چهارم قرار گرفتند بعید نیست به زودی در همه قاره‌ها، لیگ ملت‌ها شروع به کار کند. این لیگ البته منتقدان خاص خودش را نیز دارد. منتقدانی که معتقد هستند تلاش یوفا برای تجاری‌سازی دیدارهای فوتبال به این رشته ورزشی لطمه خواهد زد

آریا رهنورد

پیشنهاد برگزاری لیگ ملت‌ها اولین بار پنج سال قبل از سوی رییس فدراسیون فوتبال نروژ ارائه شد. بر اساس این پیشنهاد قرار بود هر 55 کشور عضو اتحادیه فوتبال اروپا یوفا، در سطوح چندگانه یک تورنمنت ملی به رقابت بپردازند. مشابه این لیگ، پیش‌تر در ورزش والیبال برگزار شده بود و حالا یوفا به دنبال آن بود تا از این ایده، برای تشکیل دادن یک تورنمنت تازه استفاده کند. بازی‌های لیگ ملت‌ها قرار بود در فیفادی‌ها برگزار شود و جام جهانی و جام ملت‌ها را نیز تحت‌تاثیر قرار ندهد. این طرح به لحاظ مالی برای کشورهای کوچک‌تر فوق‌العاده به نظر می‌رسید و علاوه بر آن، فرصت خوبی برای بازی با تیم‌های بزرگ در اختیار آنها قرار می‌داد. پیشنهاد نروژی‌ها برای برگزاری چنین لیگی، با استقبال خوبی از سوی یوفا روبه‌رو شد و در سال 2014، اولین برنامه‌ریزی‌ها برای لیگ اروپا از سوی یک گروه تحقیقاتی در یوفا کلید خورد.

لیگ ملت‌ها متولد می‌شود

اتحادیه فوتبال اروپا سرانجام از نقشه‌هایش برای برگزاری لیگ ملت‌ها رونمایی کرد و قرار شد سال 2018، اولین دوره این لیگ برگزار شود. بر اساس برنامه‌ریزی‌ها، قرار شد 55 کشور عضو یوفا در چهار سطح تقسیم‌بندی شوند و هر سطح، یک «لیگ» را تشکیل بدهد. 12 تیم در سطح اول، 12 تیم در سطح دوم، 15 تیم در سطح سوم و 16 تیم نیز در سطح چهارم قرار گرفتند. در هر سطح، چهار گروه تشکیل شد. طبق برنامه‌ریزی تیم‌های هر گروه به صورت رفت و برگشت به مصاف هم می‌روند. در سطح اول رقابت‌ها، صدرنشین‌های هر گروه به مرحله نیمه‌نهایی لیگ ملت‌ها می‌روند. در واقع چهار تیمی که در گروه‌های این لیگ صدرنشین شده‌اند، دیدارهای نیمه‌نهایی را به صورت رفت و برگشت برگزار می‌کنند تا سرنوشت دو تیم فینالیست رقابت‌ها مشخص شود. علاوه بر این، صعود و سقوط نیز میان لیگ‌ها وجود خواهد داشت. هر تیم سرگروه در این رقابت‌ها، به «سطح یا لیگ بالاتر» صعود می‌کند و هر تیمی که در گروهش قعرنشین شده باشد، لیگ ملت‌های سال بعد را در یک سطح پایین‌تر کلید خواهد زد.

لیگ ملت‌ها در نقش مقدماتی

لیگ ملت‌ها قرار است به عنوان فرصتی برای صعود به جام ملت‌های اروپا نیز در نظر گرفته شود. در واقع چهار سهمیه حضور در جام ملت‌ها، از طریق همین رقابت‌ها تعیین خواهد شد. بر این اساس صدرنشین‌های هر گروه در هر سطح، با هم مسابقه می‌دهند تا از هر لیگ، یک تیم مجوز حضور در جام ملت‌ها را به دست بیاورد. اگر تیم‌های صعودکننده از قبل مجوز حضور در جام ملت‌ها را به دست آورده باشند، تیم‌های بازنده پلی آف در سطوح مختلف نیز می‌توانند به این تورنمنت صعود کنند. قرار است در آینده از لیگ ملت‌های اروپا، به عنوان یکی از مراحل مقدماتی جام جهانی در قاره سبز نیز استفاده شود اما هنوز در این مورد، تصمیم قطعی گرفته نشده است.

مثبت و منفی

«حذف دیدارهای دوستانه بی‌اهمیت» اولین دلیل جدی یوفا برای برگزاری لیگ ملت‌ها به شمار می‌رود. با برگزاری این رقابت‌ها، حتی به دیدارهای تدارکاتی نیز اهمیت بخشیده می‌شود و به لحاظ تجاری نیز توجه بسیار زیادی به مسابقات دوستانه خواهد شد. رییس یوفا عقیده دارد که تیم‌های ملی باید در سال‌های بدون تورنمنت نیز، در جدال‌های «رقابتی» حاضر شوند و دیدارهای ملی در هر سطحی، نباید فاقد «حساسیت» باشند. البته حتی با برگزاری لیگ ملت‌ها نیز، کشورهای مختلف هنوز در تقویم سالانه زمانی برای برگزاری دیدارهای تدارکاتی خواهند داشت اما بعید نیست به زودی در همه قاره‌ها، چنین لیگی شروع به کار کند. این لیگ البته منتقدان خاص خودش را نیز دارد. منتقدانی که معتقد هستند تلاش یوفا برای تجاری‌سازی دیدارهای فوتبال به این رشته ورزشی لطمه خواهند زد. بیشترین میزان از انتقادها به این موضوع برمی‌گردد که کشورهای ضعیف‌تر، توانایی قهرمانی در لیگ ملت‌ها را ندارند. در واقع مرحله نیمه‌نهایی، فقط با حضور چهار صدرنشین از میان 12 تیم سطح اول برگزار می‌شود و 43 تیم دیگر از هیچ شانسی برای قهرمانی این رقابت‌ها برخوردار نیستند. با توجه به اینکه قهرمان لیگ ملت‌ها هر دو سال یک بار معرفی می‌شود، یک تیم برای رسیدن از سطح چهارم به سطح اول و رسیدن به عنوان قهرمانی باید هشت سال رقابت کند. در واقع این لیگ برای تیم‌های بزرگ، هیجان‌انگیزتر است اما به هر حال تیم‌های کوچک نیز به سهم خودشان از آن سود می‌برند.

سطح‌بندی

امتیازهای به دست آورده توسط هر کشور در اتحادیه فوتبال اروپا، ملاک سیدبدنی تیم‌ها در لیگ ملت‌ها به شمار می‌رود. آلمان با تصاحب بیشترین امتیاز، صدرنشین جدول یوفا محسوب می‌شود و به عنوان اولین تیم در اولین سطح از رقابت‌ها قرار گرفته است. پرتغال، بلژیک، اسپانیا، فرانسه، انگلستان، ایتالیا و هلند، دیگر تیم‌های شناخته‌شده این سطح هستند. حضور سوییس، لهستان و البته کرواسی نیز در این سطح قابل درک به نظر می‌رسد اما ایسلند به صورت غیرمنتظره‌ای در لیگ اول قرار گرفته و بین 12 تیم برتر اروپا رقابت خواهد کرد. روسیه که میزبان جام جهانی بود و در این تورنمنت نمایش‌های درخشانی داشت، در سطح دوم قرار دارد. یونان و اسکاتلند در میان تیم‌های سطح سوم دیده می‌شوند و سن مارینو و جبل‌الطارق به عنوان ضعیف‌ترین تیم‌ها، بخشی از سطح چهارم هستند. در سطح اول، چهار گروه سه تیمی قرار دارند. گنجاندن فرانسه، آلمان و هلند در یک گروه و همچنین قرار گرفتن اسپانیا، انگلیس و کرواسی در گروه دیگر، جذابیت‌های قابل توجهی به این رقابت‌ها بخشیده است. در سطح دوم نیز چهار گروه سه تیمی دیده می‌شوند. در سطح سوم، سه گروه چهار تیمی و یک گروه سه تیمی قرار گرفته و در سطح چهارم نیز چهار گروه چهار تیمی مسابقه می‌دهند. در مجموع به جز درآمدهای برگزاری هر بازی، یوفا نیز 75 میلیون یورو جایزه برای تیم‌های این جام درنظر گرفته است. جالب اینجاست که بنا بر ملاحظات سیاسی، تیم‌های روسیه و اوکراین و همچنین ارمنستان و آذربایجان نمی‌توانند در یک گروه مشترک از این رقابت‌ها قرار بگیرند. لیگ ملت‌ها، یک تجربه جدید برای یوفا محسوب می‌شود. جام قهرمانی باشکوه، آهنگ رسمی و توپ اختصاصی این لیگ، نشان می‌دهد که اتحادیه فوتبال اروپا این رقابت‌ها را کاملا جدی گرفته است. تیم‌های ملی نیز با همه توان‌شان در لیگ ملت‌ها حاضر شده‌اند و انتظار می‌رود این مسابقات تماشاگران زیادی را نیز به

ورزشگاه‌های مختلف بکشاند.