ضرباهنگ تحلیل‌ها از هدف مسکو برای پیشنهاد میانجیگری میان ایران و آمریکا:
روس‌ها میانجی بی‌طرف نیستند
کرملین روز سه‌شنبه پیشنهاد میانجیگری میان ایران و ایالات متحده را مطرح کرد و دمیتری پسکوف، سخنگوی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، اعلام کرد مسکو آماده است تا به کاهش تنش‌ها میان تهران و واشنگتن کمک کند. این پیشنهاد پس از دیدار وزرای خارجه روسیه و آمریکا در ریاض در اواخر فوریه مطرح شد.
به گزارش خبرآنلاین، سی‌پی ۲۴، مستقر در کانادا، به نقل از یک منبع آگاه گزارش داد: «روسیه این پیشنهاد را مطرح کرده و کرملین متعهد شده هر کاری برای حل مسالمت‌آمیز تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای ایران انجام دهد.» این پیشنهاد در شرایطی مطرح شده که تنش‌ها میان تهران و واشنگتن بر سر غنی‌سازی شدت گرفته است.
میدل ایست مانیتور، نیز به نقل از یک مقام روس تأیید کرد: «ما می‌توانیم پیام‌ها را منتقل کنیم و بستری برای مذاکرات فراهم کنیم.» پیش از این، باید گفت که این اقدام تلاشی برای پر کردن خلأ دیپلماتیک پس از بن‌بست مذاکرات وین است، و پس از آن، این می‌تواند نشان‌دهنده جاه‌طلبی مسکو برای نقش‌آفرینی در خاورمیانه باشد. این در حالی است که گمانه زنی ها حاکی از آن است که روسیه قصد دارد از این فرصت برای تقویت جایگاه خود استفاده کند. تغییری که نشان دهنده معادلات پس از تنش‌های اوکراین است.
منافع روسیه از میانجیگری بین ایران و آمریکا
روسیه از این میانجیگری منافع چندجانبه‌ای را دنبال می‌کند. کارشناسان سیاسی می گویند موفقیت در این نقش می‌تواند جایگاه دیپلماتیک روسیه را تقویت کند وکاهش تنش‌ها به تجارت ۵ میلیارد دلاری ایران و روسیه کمک می‌کند. چه آنکه این تلاش نشان‌دهنده انگیزه اقتصادی مسکو است و پس از آن، این می‌تواند فشار تحریم‌های غرب بر روسیه را کاهش دهد.
تحلیلگر یاهو نیوز نیز به نقل از برایان هیوز، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا، تاکید می کند: «ما با متحدان و دشمنان از موضع قدرت مذاکره می‌کنیم.» این رسانه به نقل از یک منبع افزود: «روسیه از این میانجیگری برای دور زدن تحریم‌ها سود می‌برد.» پیش از این، این به تلاش مسکو برای خروج از انزوا اشاره دارد، و پس از آن، موفقیت می‌تواند اهرمی در مذاکرات اوکراین باشد. ناظران سیاسی می گویند روسیه به دنبال نفوذ بیشتر در خاورمیانه است. موضوعی که نشان‌دهنده استراتژی بلندمدت پوتین است، و پس از آن، این می‌تواند به تعادل‌بخشی در روابط با غرب کمک کند.
خطوط کلی طرح روسیه برای حل منازعه ایران و آمریکا
طرح روسیه هنوز به‌صورت رسمی منتشر نشده، اما خطوط کلی آن مشخص است. نیوز پراودا، مستقر در اوکراین، گزارش داد که یک منبع کرملین گفت: «ما پیشنهاد کاهش تحریم‌ها در ازای توقف غنی‌سازی را مطرح کردیم.» این رسانه افزود: «این شامل تضمین‌هایی برای عدم حمله به ایران است.»
یوروپین نیوز پراودا، مستقر در اوکراین نیز گزارش داد: «روسیه می‌خواهد نفوذ خود بر برنامه هسته‌ای ایران را حفظ کند» تا به همکاری در پروژه بوشهر ادامه دهد و این می‌تواند به‌عنوان اهرم فشار بر غرب عمل کند.
روسیه آماده ایفای نقش سازنده در مذاکرات دیپلماتیک است
در همین راستا دیروز، جمعه، نماینده ارشد روسیه در آژانس در مصاحبه با بی بی سی، درباره پیشنهاد روسیه برای میانجیگری بین تهران و واشنگتن گفت که روسیه همیشه آماده ایفای نقش سازنده در مذاکرات دیپلماتیک بوده است.
میخائیل اولیانوف، تأیید کرد که در گفت‌وگوهای اخیر در ریاض، این موضوع مطرح شده و کانالی برای ارتباط دوجانبه ایجاد شده است، اما در حال حاضر «برنامه قطعی» برای آغاز مذاکرات میان ایران و آمریکا وجود ندارد.
او در مورد احتمال آغاز مذاکرات هسته‌ای جدید با ایران گفت که در بهترین حالت، روند مذاکرات چند ماه طول خواهد کشید و تأکید کرد که زمان زیادی از دست رفته است: سه سال پیش می‌توانستیم برجام را احیا کنیم، اما این فرصت از بین رفت.
اولیانوف همچنین گفت که مذاکرات جدید نباید شامل مسائل موشکی و منطقه‌ای ایران باشد، زیرا اضافه کردن این موارد روند مذاکرات را پیچیده و بی‌نتیجه خواهد کرد.
در بخش دیگری از این مصاحبه، او گفت که تل‌آویو نباید مستقیماً در این گفت‌وگوها دخالت کند. اولیانوف گفت اگر اسرائیل در مذاکرات شرکت کند، بعید نیست، برنامه هسته‌ای خودش نیز به موضوع بحث تبدیل شود.
اولیانوف هشدارهای اخیر کشورهای غربی درباره احتمال ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت را تهدیدی بسیار جدی توصیف کرد. او با انتقاد از سیاست‌های آمریکا و اروپا گفت: به نظر می‌رسد همکاران غربی فکر می‌کنند اوضاع در خاورمیانه بیش از حد آرام است و می‌خواهند به این آتش هیزم بیندازند. او همچنین تأکید کرد که روسیه تحولات اخیر را متفاوت از چند ماه پیش نمی‌بیند و افزایش هشدارهای مدیرکل آژانس را ناشی از «فشارهای سیاسی» دانست.
نماینده روسیه در پاسخ به نگرانی‌ها درباره غنی‌سازی ۶۰ درصدی ایران گفت: تا وقتی غنی‌سازی تحت نظارت آژانس انجام شود، هیچ خطر تسلیحاتی از نظر روسیه وجود ندارد.
او البته اذعان کرد که ایران تنها کشوری است که بدون داشتن سلاح هسته‌ای به این سطح از غنی‌سازی رسیده اما روسیه این اقدام را تهدید جدی نمی‌داند. با این حال، تأکید کرد که مسکو ترجیح می‌دهد ایران غنی‌سازی را به سطح ۹۰ درصد نرساند.
میخائیل اولیانوف، نماینده ارشد روسیه در آژانس در مصاحبه با بی‌بی سی: در گفت‌وگوهای اخیر در ریاض، موضوع میانجیگری روسیه میان ایران و آمریکا مطرح و کانالی برای ارتباط دوجانبه ایجاد شده است، اما در حال حاضر «برنامه قطعی» برای آغاز مذاکرات میان ایران و آمریکا وجود ندارد. ضمن اینکه روسیه همیشه آماده ایفای نقش سازنده در مذاکرات دیپلماتیک است
تحلیل میانجیگری مسکو بین تهران و واشنگتن
کارشناسان می‌گویند که این میانجیگری با فرصت‌ها و موانعی روبه‌روست. نیوزویک در تحلیل این وضعیت نوشته: «روسیه می‌تواند پیام‌رسان باشد، اما بی‌طرفی‌اش مورد تردید است.» این رسانه به نقل از یک تحلیلگر افزود: «موفقیت به اعتماد واشنگتن بستگی دارد.» ناظران سیاسی معتقدند که این نقش به نفع جایگاه جهانی روسیه است. چه آنکه «پوتین معتقد است این مشکل باید با دیپلماسی حل شود.» پیش از این، این تلاشی برای بهبود وجهه پس از اوکراین است، و پس از آن، شکست می‌تواند اعتبار مسکو را تضعیف کند. تحلیلگران می‌گویند پیشنهاد میانجیگری روسیه برای تقویت نفوذش در خاورمیانه و کاهش فشار تحریم‌ها مطرح شده است. کنار گذاشتن اروپا به دلیل تنش‌های اوکراین و طرح کاهش تحریم‌ها در ازای توقف غنی‌سازی، تلاشی برای تعادل‌بخشی است. اما با بیش از ۴۰۰ سانتریفیوژ فعال ایران و تحریم‌های جدید آمریکا، موفقیت این میانجیگری به اعتماد متقابل و پذیرش طرح پیشنهادی بستگی دارد. طرحی که آنچه از خطوط کلی آن می‌دانیم، احتمالا تضمین عدم حمله نظامی به ایران بخشی از آن را تشکیل می دهد.
یک ذی‌نفع نمی‌تواند میانجی بی‌طرف باشد
سفیر سابق ایران در روسیه نیز در رابطه با احتمال میانجیگری روس‌ها میان ایران و آمریکا، گفت: شکی نیست که روس‌ها تمایل به میانجگری میان ایران و آمریکا دارند، اما اینکه واقعاً آن‌ها قادر به انجام یک میانجیگری مناسب خواهند بود، جای تردید دارد. به هر حال، روس‌ها خود در مسائل بین ایران و آمریکا و همچنین ایران و اروپا در منطقه نقش دارند و ذی‌نفع هستند و نمی‌توانند یک میانجی بی‌طرف باشند. بنابراین، من بر این باورم که این امر اساساً امکان‌پذیر نیست، همان‌طور که در گذشته نیز نبوده است.
سفیر سابق ایران در روسیه: شکی نیست که روس‌ها تمایل به میانجگری میان ایران و آمریکا دارند، اما روس‌ها خود در مسائل بین ایران و آمریکا و همچنین ایران و اروپا در منطقه نقش دارند و ذی‌نفع هستند و نمی‌توانند یک میانجی بی‌طرف باشند. بنابراین، این امر اساساً امکان‌پذیر نیست، همان‌طور که در گذشته نیز نبوده است
نعمت‌الله ایزدی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، با بیان اینکه روسیه در وقایع بین ما و منطقه خود یک طرف قضیه است؛ تصریح کرد: معمولاً کشورها یا افرادی می‌توانند در کار میانجیگری موفق باشند که بی‌طرف باشند. در حالی که روسیه در وقایع بین ما و منطقه خود یک طرف قضیه است و منافع خاصی در خاورمیانه دارد. روسیه به مدت چهل سال روابط خود را با ایران، بدون در نظر گرفتن آمریکا، تعریف کرده است. بنابراین، اگر قرار باشد که این اتفاقات بیفتد، روس‌ها احتمالاً نخستین کشورهایی خواهند بود که از این روابط متاثر می‌شوند. من نمی‌خواهم بگویم که آن‌ها منفعت می‌برند یا ضرر می‌کنند، اما به نظر می‌رسد که این امر امکان‌پذیر نیست.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در خصوص تاثیراتی که نزدیکی روابط روسیه و آمریکا بر سیاست خارجی کشورمان خواهد داشت و نقش منازعات روسیه و اروپا بر روابط ایران و اتحادیه اروپا، تصریح کرد: به نظر من، بهترین اقدام برای ایران این است که خود تصمیم‌گیری کند و اگر قصد استفاده از واسطه‌ها را دارد، واسطه‌های بی‌طرف را انتخاب کند. به عنوان مثال، عمان پیش از این، این کار را انجام می‌داد. عمان از روابط ایران و آمریکا منفعت خاصی به معنای اینکه خودش یک طرف قضیه باشد نمی‌برد، مگر منفعت مثبت، اینکه بخواهد منطقه آرام باشد و از جنگ در آن جلوگیری کند. این‌ها عواملی هستند که می‌توانند عمان را ترغیب کنند تا چنین کاری انجام دهد.
ایزدی با بیان اینکه روابط آمریکا و روسیه در حال حاضر تحت تأثیر تحولات اوکراین و جنگ قرار دارد، اظهار کرد: این مسائل تأثیر مستقیمی بر تصمیم‌گیری‌های آن‌ها خواهد داشت. اگر بنا باشد که آن‌ها واسطه‌گری کنند. در مورد اروپا نیز همین‌طور است. ایران دارای ظرفیت‌هایی در روابط خارجی خود است که منطقی است آن‌ها را بین کشورهایی که می‌توانند از این ظرفیت‌ها استفاده کنند، تقسیم کند. اگر این توازن برقرار شود، به طور طبیعی روسیه هم سهم خود را خواهد داشت. اما اگر یکی از این طرف‌ها، به عنوان مثال آمریکا و اروپا، غایب باشند، طبیعتاً روسیه به دنبال سهم بیشتری خواهد بود. این امر باعث می‌شود که روس‌ها در میانجگری از حالت بی‌طرفی خارج شوند.
وی خاطرنشان کرد: باید متوازن‌سازی روابط عمده‌ترین تغییر در سیاست خارجی ایران باشد. این باید به گونه‌ای برای روسیه تبیین شود که ایران تحت هیچ شرایطی به سمت غرب و اروپا و نهایتاً آمریکا نرود. این امر باعث می‌شود که تمام تخم مرغ‌های سیاست خارجی ما در سبد روسیه و به احتمال زیاد چین قرار گیرد و این حتماً مضراتی به همراه خواهد داشت، زیرا قدرت انتخاب را از ما می‌گیرد. بهترین حالت این است که از ظرفیت‌هایمان به طور متوازن استفاده کنیم. این بدین معنا نیست که روابط خود با روسیه را نادیده بگیریم یا از ظرفیت‌های آن استفاده نکنیم، اما این‌گونه هم نیست که روسیه بتواند تمام نیازهای ما را در سیاست خارجی برطرف کند. این راهبردی است که می‌تواند سیاست خارجی ما را متوازن کند.
دیدگاه تان را بنویسید