نخستین دور مذاکرات ایران- آمریکا در مسقط مثبت ارزیابی شد؛
شنبه بعد؛ عراقچی-ویتکاف در راند دوم
میرا قربانی فر
شنبه موعود برای ایرانیان بالاخره رسید و بعد از خبر جنجالی که ترامپ درباره مذاکره میان ایران و آمریکا داده بود بالاخره گفتگوها آغاز شد. گفته می شود در دور اول مذاکرات به صورت غیرمستقیم و استقرار تیم های مذاکره کننده در دو سالن و با میانجی گری عمان برگزار شده اما نکته اینجاست که دو طرف گفت و گو در لحظه خروج از سالن برای دقایقی با یکدیگر رو به رو شده اند و به این ترتیب استیو ویتکاف و سیدعباس عراقچی رو در رو با هم سخن گفته اند. اتفاقی احتمالا برنامه ریزی شده که حال می تواند دو طرف را راضی کند، مذاکرات برای ایرانیان غیرمستقیم بوده و طرف آمریکایی نیز رو در رو با نماینده ایران گفت و گو کرده است.
وزارت خارجه ایران دیدار مستقیم را تایید کرد
در چنین فضای پرتنشی و پس از حدود نیم قرن دوری و دشمنی به نظر می رسد کار مذاکره کنندگان دو کشور از همیشه سخت تر خواهد بود.
کما این که بر اساس بیانیه وزارت امور خارجه ایران، عباس عراقچی و استیو ویتکاف، نمایندگان ایران و آمریکا، در این نشست دیدگاه‌های خود را به‌صورت غیرمستقیم و از طریق وزیر خارجه عمان با یکدیگر تبادل کردند. بر اساس این بیانیه، گفت‌وگوها در فضایی «سازنده و محترمانه» انجام شده و دو طرف توافق کرده‌اند مذاکرات در هفته آینده ادامه یابد و هم چنین طرف عمانی می گوید تاریخ بعدی به زودی تعیین خواهد شد. وزارت خارجه ایران نیز در بخشی از بیانیه خود تاکید داشته که نخستین دور از مذاکرات بیش از دو ساعت و نیم به طول انجامید. پس از پایان جلسه، رؤسای هیأت‌های ایران و آمریکا هنگام ترک محل برگزاری نشست، در حضور وزیر خارجه عمان دقایقی گفت‌وگو کردند و در نتیجه عباس عراقچی و استیو ویتکاف به صورت مستقیم با یکدیگر ملاقات کرده‌اند.
عمانی ها میزبانانی که میز را حساب کردند
وزیر خارجه عمان نیز درباره شنبه بزرگ مذاکره نوشته که« باعث افتخار من است که اعلام کنم امروز در مسقط میزبان وزیر امور خارجه ایران، سید عباس عراقچی، و نماینده ویژه ریاست‌جمهوری ایالات متحده، استیو ویتکاف بودیم و میانجی‌گری برای آغاز روندی از گفت‌وگو و مذاکرات را بر عهده گرفتیم؛ با هدف مشترک دستیابی به توافقی منصفانه و الزام‌آور.
مایلم از دو همکار خود بابت مشارکت در این گفت‌وگوها که در فضایی دوستانه و مساعد برای نزدیک شدن دیدگاه‌ها و در نهایت دستیابی به صلح، امنیت و ثبات در سطح منطقه‌ای و جهانی برگزار شد، تشکر کنم. ما به همکاری خود ادامه خواهیم داد و تلاش‌های بیشتری خواهیم کرد تا به این هدف مهم دست یابیم.»
وزیر خارجه عمان اکنون خود را در قلب خبری مهم می بینید، نیم قرن تخاصم و سوءتفاهم حالا در نقطه ای قرار گرفته که شاید بتوانی دوربرگردانی برای روابط دو کشور ایران و آمریکا از مسیر مسقط تصور کرد.
در همین حال به نظر می رسد که عمانی‌ها همه تلاش خود را کردند تا اجازه ندهند اخبار به راحتی درج پیدا کند و این در حالی است که بسیاری از رسانه‌های غربی به نقل از منابع عمانی برخی اخبار جعلی را منتشر می‌کنند. در همین حال کاربران شبکه های اجتماعی نیز بیکار نبودند و با طنز و انتظار این دور مذاکرات را رصد می کردند و در این بین یکی از طنزها این بود که در قرار اول میان هیات مذاکره کننده آمریکایی و ایرانی به نظر می رسد میز قرار را مسقط حساب خواهد کرد.
بازار داغ شایعات و تکذیب‌ها
درباره روند مذاکرات
در این بین بازار شایعات نیز بسیار داغ بود؛ چنان چه یک بار گفته شد همه گروه های مذاکره کننده در یک اتاق حاضر هستند و کمی بعدتر گفته شد نه در ابتدا نمایندگان کشورها در دو اتاق بوده اند و بعدتر به یک اتاق منتقل شده اند؛ اما در نهایت همه این شایعات تکذیب شد.
اولین خبر درباره ورود ویتکاف از وزارت خارجه عمان به حومه شهر مسقط را آسوشیتدپرس داد و اعلام کرد که این کاروان وارد یک مجموعه در حوالی پایتخت عمان شده و چند دقیقه بعد از انتشار خبر، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در شبکه اجتماعی X (توئیتر سابق) نوشت «مذاکرات غیرمستقیم آغاز شده است.» بقایی در ادامه نیز افزود که «این مذاکرات در مکان تعیین‌شده از سوی میزبان عمانی برگزار می‌شود؛ نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده در سالن‌هایی جداگانه نشسته‌اند و از طریق وزیر خارجه عمان، دیدگاه‌ها و مواضع خود را به یکدیگر منتقل می‌کنند.»
حدود یک ساعت بعد، بقایی در تلویزیون دولتی ایران حاضر شد و تأیید کرد که مذاکرات در این مدت جریان داشته و گفت: «هدف جمهوری اسلامی ایران بسیار روشن است ما فقط یک هدف داریم و آن حفظ منافع ملی ایران است. ما فرصتی واقعی و صادقانه به دیپلماسی داده‌ایم تا از طریق گفت‌وگو، در موضوع هسته‌ای پیش برویم و از همه مهم‌تر برای ما، رسیدن به رفع تحریم‌هاست.» او افزود: «ببینید، این فقط آغاز راه است. بنابراین طبیعی است که در این مرحله، هر دو طرف مواضع پایه‌ای خود را از طریق میانجی عمانی ارائه کنند. به همین دلیل، انتظار نداریم که این دور از مذاکرات طولانی باشد.»
مذاکراتی برای آغاز مذاکرات
آسوشیتدپرس در ادامه نیز خبر داد که کاروان همراه فرستاد آمریکا پس از بیش از دو ساعت مذاکره محل برگزاری نشست را ترک کرده و حدود ساعت ۱۷ و ۲۰ دقیقه به‌وقت تهران از محل برگزاری مذاکرات خارج شده اند.
وزارت خارجه ایران نیز تایید کرد که نخستین دور از مذاکرات بیش از دو ساعت و نیم به طول انجامیده و پس از پایان جلسه، رؤسای هیأت‌های ایران و آمریکا هنگام ترک محل برگزاری نشست، در حضور وزیر خارجه عمان دقایقی گفت‌وگو کردند و عباس عراقچی و استیو ویتکاف به صورت مستقیم با یکدیگر ملاقات کرده‌اند.
ملاقات دیروز در شرایطی رخ می داد که پیشتر خبرگزاری رویترز به نقل از یک منبع عمانی گزارش داده بود که هدف این دور از مذاکرات بر محورهایی چون «کاهش تنش‌های منطقه‌ای، تبادل زندانیان و رسیدن به توافق‌های محدود برای کاهش تحریم‌ها در ازای کنترل برنامه هسته‌ای ایران» متمرکز خواهد بود.
در مقابل اما سخنگوی وزارت خارجه ایران در گفتگویی با تلویزیون جمهوری اسلامی، این گزارش را «بی‌مبنا و حاشیه‌سازی» خواند و تاکید کرد که این مذاکرات صرفا بر موضوع هسته‌ای متمرکز خواهد بود. رویترز همچنین در گزارش دیگری به نقل از یک مقام ایرانی گزارش داد که در مسقط طرفین تنها بر روی مسئله هسته‌ای مذاکره خواهند کرد.
وزارت خارجه ایران تایید کرد که نخستین دور از مذاکرات بیش از دو ساعت و نیم به طول انجامیده و پس از پایان جلسه، رؤسای هیأت‌های ایران و آمریکا هنگام ترک محل برگزاری، در حضور وزیر خارجه عمان دقایقی گفت‌وگو کردند و عباس عراقچی و استیو ویتکاف به صورت مستقیم با یکدیگر ملاقات کرده‌اند
در هر حال اما به نظر می رسد آن چه دیروز در مسقط در جریان بود، آغاز مسیری طولانی باشد تا شاید طرفین بتوانند به فصل های مشترکی در ارتباطات میان خود دست یابند. در حقیقت گفت و گوهای دیروز را شاید بتوان مذاکره ای برای شروع مذاکرات دانست.
نمایندگان دو کشور چه گفتند؟
در این بین اما سید عباس عراقچی پس از پایان دو و نیم ساعت جلسه به سرعت در میان خبرنگاران حاضر شد.
عراقچی در توضیح دیدار رو در رو گفت که «هنگام خروج از محل گفت‌وگوها دو هیئت با هم برخورد داشتند و چند دقیقه با یکدیگر گفت‌وگو کردند و این امر پذیرفته شده‌ای است. ما در برخورد با دیپلمات‌های آمریکایی، نزاکت دیپلماتیک را رعایت می‌کنیم و این گفت‌وگو نیز در حد سلام و علیک بود.»
اما نکته شاید مهم تر تعیین زمان دور دوم این گفت و گوها بود. وزیر امور خارجه گفت: «دور اول گفتگوهای غیر مستقیم میان ایران و آمریکا جلسه سازنده‌ای بود و در محیط آرام و محترمانه انجام شد و شنبه آینده دور دوم برگزار می‌شود.» سید عباس عراقچی هم چنین با اشاره به برگزاری دور اول گفتگوهای غیرمستقیم با هیئت مذاکره کننده آمریکایی گفت: «حدود دو ساعت و نیم گفتگوهای غیر مستقیم را به همت و زحمت وزیرخارجه عمان داشتیم. میان دو هیئت در حال رفت و آمد بودند و حدود ۴ بار این رفت و آمد انجام شد.»
عراقچی هم چنین خبر داد که «امروز به مبنای مذاکراتی نزدیک شدیم. دور دوم مذاکرات هم در عمان برگزار می‌شود. امروز فضای جلسه طوری بود که ادامه و استمرار را تضمین می‌کرد. اگر در جلسۀ آینده بتوانیم مبنا را قطعی کنیم فکر می‌کنم که بخش زیادی را رفتیم و می‌توانیم براساس گفت‌وگوهای واقعی را شروع کنیم.»
در واقع وزیر خارجه ایران تاکید داشت آن چه رخ داده تنها شروع بوده است و بعد از جلسه آینده است که تازه گفت و گوهای واقعی برای دو طرف آغاز خواهد شد.
البته این سخنان عراقچی چندان دور از انتظار نبود، چنان که ویتکاف نیز پیش از این گفته بود که نشست اولیه با هدف اعتمادسازی برگزار می‌شود، نه تعیین شرایط دقیق توافق و تاکید کرد که «این جلسه به بحث بر سر اهمیت رسیدن به توافق است، نه اینکه مفاد دقیق توافق چیست.»
وزیر خارجه ایران تاکید داشت آن چه رخ داده تنها شروع بوده و بعد از جلسه آینده است که گفت و گوهای واقعی برای دو طرف آغاز خواهد شد. این سخنان عراقچی چندان دور از انتظار نبود، چنان که ویتکاف نیز پیش از این گفته بود که نشست اولیه با هدف اعتمادسازی برگزار می‌شود
ویتکاف و تلاش برای بهبود اوضاع
اما در مقابل سرعت عمل وزیر خارجه ایران در اطلاع رسانی، استیو ویتکاف این بار احتمالا ترجیح داد سریع تر با کاخ سفید تماس بگیرد. او اما پیش از حضور در مسقط به ابراز نظر پرداخته بود.
نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه که هدایت هیات آمریکایی در مذاکرات روز شنبه با ایران را بر عهده داشت، روز جمعه و یک روز پیش از مذاکرات در گفتگو با وال‌استریت ژورنال با تاکید بر این که موضع آمریکا برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران است، گفت که با این حال، واشنگتن برای مصالحه با تهران در این مذاکرات آماده است.
استیو ویتکاف هم چنین گفته بود که خط قرمز دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران، جلوگیری از توانایی تهران برای تولید سلاح هسته‌ای است.
این سخنان در شرایطی مطرح می شود که بنا بر گزارش وال‌استریت ژورنال، هر توافقی که اجازه دهد برنامه هسته‌ای ایران جمهوری اسلامی به شکلی ادامه یابد، به‌نوعی عقب‌نشینی برای دولت آمریکا محسوب می‌شود و خواست اسرائیل را که بر تخریب تاسیسات هسته‌ای ایران تحت نظارت آمریکا تأکید دارد، برآورده نخواهد کرد.
ویتکاف هم چنین روز جمعه خطاب به مقامات جمهوری اسلامی ایران گفته بود:«به نظرم، موضع ما در حال حاضر برچیدن برنامه شما است. اما این بدان معنا نیست که به هرحال در حاشیه مذاکرات، راه‌هایی برای مصالحه بین دو کشور پیدا نکنیم.»
دو طرف دیروز عصر و با پایان نخستین جلسه به سرعت راهی کشورهای خود شدند تا خود را برای راند دومی در شنبه بعد و روز 30 فرودین آماده کنند. راندی که قرار است پیش درآمد مذاکرات حقیقی باشد. در همین حال اما این بار تنها طرف ایرانی نیست که تندروهای داخلی را برابر خود می بیند.
دونالد ترامپ و نماینده اش نیز مسیر ناهمواری را در پیش دارند. کما این که به نظر می رسد حتی بخشی از دولت وی نیز چندان با او همراه نیست. ریچارد نفیو، معمار تحریم های ایران نیز دیروز به گفتگوی عراقچی و ویتکاف اشاره کرده و گفته که این ارزشمند است، اما نباید بیش از حد هیجان‌زده شد. بله، ادامه مذاکرات نشانه
مثبتی است.
هم چنین دنیل دی پاتریس، تحلیلگر موسسه آمریکایی «دیفنس پرایوریتیز» نیز دیروز گفت که «من هیچ ایده‌ای ندارم که مذاکرات آمریکا و ایران به کجا خواهد رفت یا اینکه آیا در نهایت موفق خواهند بود یا نه. ظاهراً امروز پیشرفت کافی حاصل شد تا مذاکرات هفته آینده ادامه یابد.اما این را به یاد داشته باشید: سروصدای ستیزه جویان ضدایران هر روز بلندتر و بلندتر خواهند شد همانطور که این روند پیش می‌رود. اگر حس کنند پیشرفتی وجود دارد، خبر می زنند که ترامپ در حال ارتکاب چه اشتباه بزرگ است.»
همین اظهارات نشان می دهد که ترامپ در اوج جنگ اقتصادی خود اکنون در مساله ایران با احتمالا دولت و منتقدان و حتی هم حزبی هایی نه چندان همراه و البته یک اروپای فعلا گیج مواجه خواهد بود.
دیدگاه تان را بنویسید