تنش‌ سیاسی در برلین با محوریت مهاجرپذیری، اقتصاد و اوکراین

رامین پرتو

از زمان کناره‌گیری آنگلا مرکل، صدراعظم قدرتمند آلمان که 16 سال این کشور را در عرصه بین‌المللی و داخلی رهبری کرد، بسیاری از مصائب سیاسی، امنیتی و اقتصادی برلین را محاصره کرد. به زعم طیف گسترده‌ای از تحلیلگران و ناظران بین‌المللی، کنار رفتن مرکل از قدرت چنان تاوانی برای آلمان‌ها داشت که همین حالا آثار آن را می‌توان به وضوح مشاهده کرد. این چالش‌ها اگرچه می‌تواند ماهیت سیاسی داشته باشد اما بدون شک موجب شده تا اقتصاد قدرتمندترین کشور اتحادیه اروپا با ضربات و تهدید‌های جدی روبرو شود. برخی از منتقدان مرکل که عموماً از جریان راست‌افراطی هستند، او را به دلیل پذیرش میلیون‌ها مهاجر سوری، عراقی، افغانی و آفریقایی همواره مورد نقد قرار داده و اعتقاد دارند که او با این اقدام ضربه جدی امنیتی به آلمان وارد کرده که حادثه اخیر در بازار کریسمس شهر ماگدبورگ که باعث کشته شدن 11 نفر و زخمی شدن 60 تا 80 نفر شد، از آخرین نمونه‌های آن است. 

با این تفسیر اگر به وضعیت فعلی آلمان نگاه کنیم، می‌بینیم که وضعیت سیاسی در این کشور به هیچ وجه خوب نیست. اولاف شولتس، صدراعظم آلمان پس از کناره‌گیری کریستین لیندنر، وزیر دارایی از حزب دموکرات آزاد، با فروپاشی ائتلاف سه‌گانه در مورخ ۶ نوامبر (۱۶ آبان ماه ۱۴۰۳) مواجه و از تاریخ ۱۶ دسامبر (۲۶ آذر) با فقدان اعتماد مجلس روبرو شد و از آن تاریخ تاکنون، دولت در اقلیت را رهبری کرده است. همانموقع نشریه آمریکایی پولیتیکو ضمن پیش‌بینی انحلال دولت آلمان، نوشته بود: «اگر شولتس در رأی‌گیری برای اعطای اعتماد شکست بخورد، فرانک والتر اشتاین مایر، رئیس جمهور آلمان پیشنهاد انحلال پارلمان را خواهد داد. حالا همین اتفاق روز گذشته (جمعه) رخ داد؛ به گونه‌ای که رئیس‌جمهوری آلمان به دلیل ناتوانی دولت، به انحلال پارلمان این کشور به منظور برگزاری انتخابات زودهنگام در 23 فوریه دستور داد.  پس از جنگ جهانی دوم و بنابر قانون اساسی آلمان، پارلمان این کشور (بوندس‌تاگ) مجاز نیست تا خود را منحل کند و تصمیم‌گیری در این زمینه برعهده شخص رئیس جمهوری آلمان است. با این تفاسیر، شولتس و دولت اقلیت او که شامل حزب چپ میانه «سوسیال دموکرات» و «سبزها» می‌شود، تا زمان برگزاری انتخابات در قدرت باقی خواهند ماند. اما نمی‌توانند تا روی کار آمدن پارلمان جدید، قانونی را در قوه مقننه خود به تصویب برسانند. 

برلین بیشترین میزان از تسلیحات صادر شده به اوکراین برای استفاده از آنها علیه روسیه را در اختیار ناتو و کی‌یف قرار داده و بر همین اساس بحران سیاسی کنونی که اقتصاد یکی از اصلی‌ترین محرک‌های آن به حساب می‌آید، ریشه در پرونده اوکراین دارد

بحران اقتصادی: برنده کیست؟ 

در این راستا و با توجه به اینکه انتخابات زودهنگام آلمان قرار است به زودی برگزار شود، بسیاری از رسانه‌ها و اندیشکده‌های سیاسی- اقتصادی در حال گمانه‌زنی در مورد پیروز انتخابات زودهنگام آلمان هستند. نشریه انگلیسی اکونومیست پیش‌بینی کرد که حزب «دموکرات مسیحی» در انتخابات زودهنگام آلمان پیروز انتخابات خواهد شد. این نشریه انگلیسی در گزارشی از چرخش دولت آلمان به سمت راست خبر داد و پیش‌بینی کرد که فریدریش مرز، رهبر حزب محافظه‌‌کار دموکرات مسیحی آلمان صدراعظم بعدی آلمان شود. اکونومیست مقابله با مهاجران غیرقانونی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، تسهیل تزریق سرمایه به شرکت‌های آلمانی و تقویت رفاه عمومی را از جمله برنامه‌های «مرز» عنوان کرد و افزود: «اقتصاد آلمان در شش سال گذشته رشد اندکی داشته و صنایع بزرگ آلمان با مشکلاتی مثل قیمت بالای انرژی، مالیات‌های سنگین، دیوان سالاری و کمبود نیروی کار مواجه هستند و صنایع خودروسازی این کشور نیز نتواسته‌اند با رشد سریع خودروهای برقی چینی رقابت کنند».

این هفته‌نامه انگلیسی، حل مساله «ترمز بدهی» را از دیگر چالش‌های پیش‌روی دولت جدید آلمان معرفی کرد و نوشت: «مرز» و شرکایش در دولت ممکن است محدودیت های ایجاد شده در حوزه ارائه وام های دولتی را کاهش دهند تا سرمایه‌گذاری در حوزه زیرساخت‌ها و حوزه دفاعی افزایش یابد. اکونومیست، صلح روسیه با اوکراین و مشارکت برلین در بازسازی این کشور و ارائه ضمانت‌های امنیتی به کی‌یف را از دیگر چالش‌های دولت جدید ارزیابی کرد و نوشت: «حتی در صورت حمایت از اوکراین، دولت جدید آلمان از پذیرش تامین مالی پروژه‌های مشترک دفاعی اتحادیه اروپا اجتناب خواهد کرد». این رسانه انگلیسی، ائتلاف با سبزها یا سوسیال دموکرات‌ها را دو گزینه پیش‌روی «مرز»، در صورت پیروزی دانست و نوشت: اگرچه بیشتر محافظه‌کاران از سبزها متنفرند اما «مِرز در شرایط پیچیده سیاسی و اقتصادی داخلی و بین‌المللی، به پشتیبانی هر دو برای تشکیل دولت نیاز خواهد داشت». 

گفته می‌شود که احتمالاً فریدریش مرز، رهبر حزب محافظه‌‌کار دموکرات مسیحی آلمان صدراعظم بعدی آلمان خواهد شد. مقابله با مهاجران غیرقانونی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، تسهیل تزریق سرمایه به شرکت‌های آلمانی و تقویت رفاه عمومی از جمله برنامه‌های او اعلام شده است

رویترز هم تقریباً همین موضع را به گونه‌ای دیگر اتخاذ کرده است. این خبرگزاری در گزارشی، حل بحران اقتصادی آلمان را محور اصلی تبلیغات انتخاباتی احزاب این کشور در آستانه انتخابات زودهنگام فوریه اعلام کرد و گفت که «احزاب اصلی آلمان، از طرح‌های خود برای نجات بزرگترین اقتصاد اروپا از رکود اقتصادی رونمایی کرده‌اند». رویترز حل بحران عمیق اقتصادی را آزمون امروز آلمان ارزیابی کرد و نوشت: امسال نیز مثل سال گذشته، اقتصاد آلمان کوچک‌تر شده و غول‌های صنعتی این کشور مانند فولکس واگن با تهدید وجودی از سوی رقبای خارجی روبرو هستند و نگرش‌های سیاسی نسبت به مهاجران بدتر شده است. براساس این گزارش، تحقیق موسسه بررسی فضای کسب و کار آلمان (ایفو) نشان داد که امید به آینده صاحبان کسب‌وکار در این کشور، در ماه دسامبر، نسبت به ماه‌های قبل، بدتر شده است. فردریش مرز، رهبر مخالفان در پارلمان آلمان که انتظار می رود پیروز انتخابات آینده شود در یک نشست حزبی، وضعیت کنونی اقتصاد این کشور را نتیجه اقدامات «اولاف شولتس» صدر اعظم فعلی این کشور ارزیابی کرد و افزود: از سال ها پیش، شولتس اعتماد سرمایه گذاران را از دست داد و آنها آلمان را ترک کردند.

با شروع برنامه‌های تبلیغاتی احزاب آلمان، ائتلاف «اتحادیه دموکرات مسیحی» به رهبری مرز وعده داد که با تقویت رشد اقتصادی و کاهش برخی یارانه‌های رفاهی، مالیات بر درآمد و شرکت‌ها و همچنین قیمت برق را برای تقویت اقتصاد کاهش خواهد داد. 

در مقابل، «رابرت هابک» وزیر کنونی اقتصاد آلمان از حزب سبزها با اشاره به برنامه های بلندپروازانه مرز، وی را متهم به ندیدن واقعیت‌های اقتصاد آلمان کرد. وزیر کنونی اقتصاد آلمان که گزینه پیشنهادی ائتلاف حاکم برای جانشینی شولتس است، اعلام کرده که بازسازی اقتصاد آلمان، میلیاردها یورو نیاز دارد و دهه‌های متمادی زمان می‌برد. شولتس که به تعبیر رویترز، نامحبوب‌ترین رهبر آلمان در دوران مدرن است، در حال مبارزه برای به دست آوردن مجدد ابتکار عمل است و تشویق سرمایه‌گذاری خصوصی و نوسازی زیرساخت‌ها را با یک صندوق ۱۰۰ میلیارد یورویی، خارج از بودجه پیشنهاد کرده است. رویترز به نقل از کارشناسان مدعی شد که آنچه، امروز احزاب آلمان به عنوان برنامه اقتصادی مطرح کردند بیشتر یک فهرست آرزو بود و بیشتر آنها در چارچوب شرایط اقتصادی کنونی این کشور، قابلیت اجرایی ندارند. 

سیاست خارجی و بحران نامزدها

بدون شک و با توجه به وضعیت کنونی در آلمان، اقتصاد و معیشت محور اصلی برنامه نامزدهای انتخاباتی این کشور خواهد بود اما باید توجه شود که تضعیف اقتصاد این کشور ریشه در سیاست خارجی برلین و به خصوص پرونده اوکراین و غزه دارد. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، آمریکا و آلمان حامیان اصلی تامین تسلیحات اسرائیل در جنگ غزه هستند و در این راستا برلین بیشترین میزان از تسلیحات صادر شده به اوکراین برای استفاده از آنها علیه روسیه را در اختیار ناتو و کی‌یف قرار داده است. بر همین اساس بحران سیاسی کنونی که اقتصاد یکی از اصلی‌ترین محرک‌های آن به حساب می‌آید، ریشه در پرونده اوکراین دارد.