کارشناس روابط بین‌الملل تشریح کرد؛
احساس خطر ایران، عربستان و اسرائیل از ترکیه
به نظر می‌رسد اقدامات ترکیه در منطقه، یک مسیر تهاجمی را علیه تهران در پیش گرفته است. از سقوط بشار اسد تا اقدام تازه ترکیه درباره افزایش مالیات بر ترانزیت ایران. قبل‌تر نیز مساله سدسازی‌های اخیر در شمال غربی کشور و الی آخر... اردوغان در مقابل ایران به دنبال چیست؟
رحمان قهرمان‌پور، کارشناس روابط بین‌الملل در تشریح و توضیح این رفتار ترکیه به خبرآنلاین گفت: اقداماتی که از ترکیه انجام داده، همه در راستای هم نیستند و ارتباطی هم به یکدیگر ندارند. اقدام ترکیه در سوریه با افزایش مالیات بر ترانزیت ایران قابل مقایسه نیست یا سدسازی قدیمی است. ولی اگر بخواهیم یک مفهوم مشترک به معنای یک نخ تسبیح درباره این اقدامات پیدا کنیم، آن مفهوم؛ تلاش ترکیه برای حفظ و ارتقای جایگاه خودش برای یک قدرت نو ظهور بین‌المللی است.
وی با بیان اینکه اردوغان تلاش می‌کند قدرت کشورش را در مناطق پیرامونی افزایش دهد، افزود: این مساله باعث می‌شود که همسایگان این کشور و قدرت های منطقه ای احساس خطر کنند. در این مورد تنها ایران نیست که از جانب ترکیه احساس نگرانی می‌کند بلکه حتی مصر، عربستان و اسرائیل هم نگران تغییر موازنه قوا در منطقه به نفع ترکیه هستند.
موانع اصلاح روابط ایران و ترکیه
قهرمان‌پور درباره اینکه ایران چه راهبردی را باید در مقابل ترکیه تدبیر کند، بیان کرد: تاریخ و سوابق دو کشور نشان می‌دهد که این دو بازیگر مهم منطقه به رغم اختلافات و بحران‌هایی که در روابطشان داشتند، همیشه تلاش کرده‌اند که تنش‌ها را میان خودشان مدیریت کنند تا منجر به درگیری جدی نشود. الگویی که در ۴۰ سال اخیر در روابط دو کشور دیده‌ایم؛ چه در زمانی که دولت ترکیه در دهه ۱۹۸۱ که یک دولت نظامی سکولار بود و با ماهیت جمهوری اسلامی ایران اختلاف داشت، چه در زمانی که اردوغان با حزب عدالت و توسعه در قدرت بوده است.
وی ادامه داد: همیشه دو کشور بر اساس اصل همجواری، سعی کرده‌اند که تنش‌ها از حدی فراتر نرود. ولی متاسفانه نتوانستند فرمولی برای گسترش روابط و تقویت آن بر اساس روابط استراتژیک پیدا کنند. بر اساس همین اصل همجواری استراتژیک مراعات هم را داشتند. همین اصل، یعنی نزدیکی جغرافیایی، خود به نوعی عامل اختلاف میان دو کشور هم بوده است.
مضاف براینکه در سال‌های اخیر یک نگاه به گذشته و رفتار تمدنی در سیاست خارجی ترکیه و ایران دیده می‌شود که تاکید بر گذشته دارد. این مدل رفتار هم در ایران و هم ترکیه شیوع داشته است. علاوه بر جغرافیا، مسائل تاریخی هم مانعی در گسترش روابط دو کشور شده است. لذا ایران باید همچنان به کنترل تنش ادامه دهد. در جاهایی که می تواند با ترکیه همکاری کند و در جاهایی که اختلاف دارد سعی کند اختلاف را بر اساس اصل تنش مدیریت پیش ببرد.
وی در واکنش به اینکه برخی از تحلیلگران خاورمیانه در داخل کشورمان معتقد هستند که روسیه و ترکیه در پشت پرده، ایران را دور زده‌اند؛ به طوری که آخرین نشست سه جانبه برای حل بحران سوریه در دوحه دو کشور به توافق رسیدند و فردای نشست سه جانبه بشار اسد سقوط کرد و به مسکو رفت، گفت: به نظرم با یک نتیجه‌گیری قطعی درباره اینکه چرا بشاراسد سقوط کرد؟ فاصله داریم! طبیعتا اگر اراده مسکو بر این بود که حکومت بشاراسد حفظ شود، ترکیه نمی‌توانست از گروه‌های معارض پشتیبانی کند. در این صحنه ترکیه تنها نبوده است؛ آمریکا، امارات و قطر نیز
نقش داشتند.
بنابراین نمی‌توان درباره توافق اینگونه صحبت و تحلیل کرد. این طور نبوده است که این توافق بین مسکو و آنکارا علیه تهران بوده است! انچه معلوم و مشهود است؛ هر سه بازیگر حاضر در نشست سوریه در دوحه، از میزان پیش‌روی نیروهای معارض و بی‌انگیزه بودن ضعف نظامیان ارتش سوریه، غافلگیر شده‌اند که مهمترین عنصر در وضعیت سوریه همین مسئله بود.
وضعیت ایران محاصره‌گونه نیست
این تحلیلگر امور بین‌الملل درباره اینکه ایران از شمال خطر نفوذ ترکیه را دارد، از شرق فشار طالبان و در شرق نیز عراق در حال جدا شدن از ایران است، گفت: من وضعیت ایران را محاصره‌گونه نمی‌بینم. تهدیدات برای کشورمان وجود دارد. اما همه از یک جنس نیستند. نمی‌توان با یک نظریه توطئه گفت که پشت همه این تهدیدها آمریکا، عربستان یا ترکیه است.
وی ادامه داد: منطقه خاورمیانه از نظر امنیتی آسیب‌پذیر است و متاسفانه فاقد سازمان‌های منطقه‌ای قوی و کارآمد برای مدیریت تعارضات و تنش‌ها است. لذا این تعارضات، اول؛ جنس یکسان و واحدی ندارند، دوم؛ در زمان واحدی شکل نگرفتند و سوم؛ نشان‌دهنده این است که منطقه همچنان آسیب‌پذیر است.
قهرمان‌پور تاکید کرد: در این وضعیت ایران باید تصمیم‌های مهم را بگیرد و سیاست منطقه‌ای خود را در شرایط نوین بازنگری کند. برخی از این تنش‌ها مشکلات دوجانبه ما با همسایگان است و برخی از مشکلات نیز ناشی از حضور قدرت‌های خارجی در خلیج فارس است. مساله منطقه صرفا از طریق تنش‌زدایی با کشورهای همسایه شاید ممکن نباشد بلکه لازم است ایران با قدرت های بزرگ حاضر در منطقه خاورمیانه هم تصمیم‌های جدیدی اتخاذ کند.
دیدگاه تان را بنویسید