لندن و توافق نجومی در میانه بحران داخلی!

رامین پرتو

از چندی پیش و زمانی که خبر سفر محمدشیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق به انگلیس منتشر شد بسیاری بر این عقیده بودند که این سفر آنهم در شرایط کنونی می‌تواند یک اقدام بسیار مهم و رویارویی دیپلماتیک به شدت ارزشمند برای بغداد قلمداد شود؛ چراکه برخی از منابع این سفر را یک نوع گشایش جدید میان عراق با اروپا دانستند. بر همین اساس کی‌یر استارمر نخست‌وزیر انگلیس شامگاه سه‌شنبه میزبان محمد شیاع السودانی نخست‌وزیر عراق بود و بی.بی.سی در این خصوص نوشته که این دیدار در چارچوب سفر رسمی السودانی به لندن انجام شد و دو طرف بر تقویت شراکت راهبردی میان دو کشور تأکید کردند. 

پس از دیدار مذکور، دفتر نخست‌وزیر انگلیس با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که این توافق، شامل پروژه‌های گسترده‌ای در زمینه تجارت، سرمایه‌گذاری، امنیت و مسائل مهاجرتی است و دو طرف همچنین در زمینه مقابله با تروریسم، ارتقای امنیت مرزی و بهبود زیرساخت‌های حیاتی عراق توافق کردند. نکته بسیار مهم این است که بر اساس این توافق، انگلیس متعهد به اجرای پروژه‌هایی به ارزش ۱۲.۳ میلیارد پوند در عراق شده است. این پروژه‌ها شامل نوسازی زیرساخت‌های آبی، بهبود شبکه برق‌رسانی، بازسازی پایگاه هوایی قیاره، توسعه شبکه اینترنت نسل پنج و ساخت خطوط ریلی است. همچنین انگلیس در قالب این بسته، تجهیزات آتش‌نشانی و فناوری‌های امنیت مرزی را به عراق صادر خواهد کرد. 

لندن اعتقاد دارد که وضعیت خاورمیانه در شرایط فعلی، عرصه جای‌گیری قدرت‌های اروپایی در کنار آمریکایی‌ است که تا چندی دیگر ترامپ فرمان آن را به دست خواهد گرفت و بر همی اساس گسترش نفوذ را دنبال می‌کنند

گاردین در این خصوص نوشته است که یکی از مهمترین پروژه‌های این بسته تجاری، اجرای طرح جامع آبی در جنوب و غرب عراق است که طبق بیانیه صادر شده، به بهبود کیفیت آب آشامیدنی و آبیاری زمین‌های کشاورزی در این منطقه کمک خواهد کرد و این پروژه که توسط یک کنسرسیوم انگلیسی اجرا می‌شود، ۵.۳ میلیارد پوند ارزش دارد. در حوزه امنیتی نیز بازسازی پایگاه هوایی قیاره به ارزش ۵۰۰ میلیون پوند از جمله پروژه‌های مهم این توافق است که به تقویت پوشش دفاعی شمال و غرب عراق کمک خواهد کرد. 

همچنین در حوزه دفاعی، استارمر و السودانی بر تداوم همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کردند. این توافق که به‌ عنوان یک «بیانیه مشترک امنیتی» امضا شد، بر ارتقای همکاری‌های ضدتروریستی، آموزش نیروهای عراقی و تبادل اطلاعات امنیتی متمرکز است. دو طرف همچنین از موفقیت‌های نیروهای عراقی و ائتلاف جهانی در مقابله با داعش تقدیر کردند و خواستار همکاری بیشتر در زمینه بازسازی و تأمین امنیت مناطق آزاد شده شدند. یکی دیگر از محورهای مهم این دیدار، مسائل مربوط به مهاجرت و مبارزه با قاچاق انسان بود. استارمر و السودانی بر ضرورت مقابله با شبکه‌های قاچاق انسان تأکید کردند و خواستار تقویت همکاری‌های مرزی شدند. 

دو طرف توافق کردند افرادی که به‌ صورت غیرقانونی وارد انگلیس شده و حق اقامت ندارند، به عراق بازگردانده شوند و باید دانست که این توافق در پی سفر اخیر وزیر کشور انگلیس به عراق و امضای توافقنامه‌های مرزی و امنیتی حاصل شده بود.

در این دیدار، دو نخست‌وزیر بر اهمیت همکاری‌های فرهنگی و آموزشی نیز تأکید کردند. نخست‌وزیر عراق از اختصاص بیش از ۲ هزار بورس تحصیلی برای دانشجویان عراقی در دانشگاه‌های انگلیس خبر داد و استارمر نیز بر لزوم توسعه همکاری‌های علمی و پژوهشی بین دو کشور تأکید کرد که همین موضوع نشان می‌دهد انگلیس در حال گسترش اقدامات خود در عراق و سایر کشورهای منطقه بر اساس منافع مشخص دوجانبه است. 

رقم نگران‌کننده 12 میلیاردپوند 

برای انگلیسی‌ها

آنچه در خصوص انعقاد توافق مذکور باید موردنظر قرار بگیرد این است که عملاً رقم 12 میلیاد پوند برای شنوندگان انگلیسی و ساکنان این جزیره بسیار مهم و البته نگران کننده است؛ چراکه تحلیلگران سیاست داخلی در لندن و بسیاری از خبرنگاران و ناظران بین‌المللی اعلام کرده‌اند که این توافق در شرایطی امضا شده است که دولت استارمر با بحران‌های داخلی جدی مواجه است و بر همین اساس فشارهای سیاسی و اقتصادی در داخل انگلیس، باعث شده که دولت حزب کارگر به‌ دنبال تقویت روابط خارجی و جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید باشد تا بتواند از این طریق بخشی از بحران موجود را مدیریت کند. 

فشارهای سیاسی و اقتصادی در داخل انگلیس، باعث شده که دولت به‌ دنبال تقویت روابط خارجی و جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید باشد تا بتواند از این طریق بخشی از بحران موجود را مدیریت کند

تحلیلگران معتقدند که این توافق می‌تواند فرصتی برای استارمر باشد تا از فشارهای داخلی بکاهد و به افکار عمومی نشان دهد که دولت او در مسیر تقویت جایگاه انگلیس در عرصه بین‌المللی گام برمی‌دارد. با این حال، چالش‌های سیاسی و اقتصادی پیش‌روی دولت استارمر، در آینده اجرای این توافق بی‌تاثیر نیست. 

در این راستا باید توجه بود که کابینه فعلی لندن بسیار لغزنده پیش می‌رود و حالا هم مشکلاتی برای آن به وجود آمده که نشان می‌دهد از حیث اقتصادی با مشکلات عدیده‌ای روبرو است. به عنوان نمونه، تولیپ صدیق که مسئولیت امور خدمات مالی و مقابله با فساد را در وزارت دارایی انگلیس برعهده داشت، عصر سه‌شنبه به وقت محلی لندن و دقیقاً در زمانی که السودانی در انگلیس به سر می‌برد، در برابر فشارهای رسانه‌ای و سیاسی تسلیم شد و به کناره‌گیری از مقام خود تن داد. جنجال‌ها پیرامون او زمانی آغاز شد که ارتباط صدیق با املاک و مستغلات وابسته به شیخ حسینه، نخست وزیر فراری و مستعفی بنگلادش افشا شد. 

او در نامه‌ای به نخست‌وزیر انگلیس ادعا کرد که هرچند تخلفی از قوانین وزارتی نداشته، اما ادامه حضورش در دولت می‌تواند باعث انحراف تمرکز دولت از وظایف اصلی خود شود. گفتنی است که طبق رویه سیاسی در انگلیس، معاونان وزیر توسط نخست‌وزیر منصوب می‌شوند. صدیق به دلیل سکونت در چندین ملک مرتبط با چهره‌های نزدیک به شیخ حسینه تحت فشار بود و حتی بحث فساد مالی وی در تمام رسانه‌های اروپا و انگلیس هم در بالاترین حد مورد توجه قرار گرفت. 

بازگشت به خاورمیانه؟ 

فارغ از مسائلی که بدان اشاره شد باید متوجه بود که اساساً این اقدام دولت تحت تسلط حزب کارگر در لندن به صورت واضح نشان می‌دهد که انگلیسی‌ها به شدت به تحولات منطقه خاورمیانه نگاه محافظه‌کارانه و البته فرصت‌طلبانه دارند. لندن به عنوان شریک راهبردی ایالات متحده اگرچه از اتحادیه اروپا خارج شده اما همچنان به عنوان یک عضو بسیار پر نفوذ و موثر در قاره سبز و نظام بین‌الملل قلمداد می‌شود و اقدامات متعددی در عرصه سیاسی، امنیتی، اقتصادی و حتی امنیتی را در دست اجرا و حتی 

طرح‌ریزی دارد. 

انگلیسی‌ها در دولت بایدن به نوعی سعی کردند تا بتوانند خود را در کنار واشنگتن در پرونده جنگ اوکراین نگه دارند اما پس از عملیات 7 اکتبر در غزه و رویارویی حماس و اسرائیل شاهد آن بودیم که لندن در کنار واشنگتن وارد آبهای سرزمینی یمن در خلیج عدن و دریای سرخ شدند و به نفع اسرائیل علیه یمن دست به عملیات‌های متعدد زدند. فارغ از این موضوع،‌ باید توجه شود که فروپاشی سیاسی- امنیتی در دمشق و سقوط اسد در سوریه ترس انگلیس را چند برابر کرده است. لندن اعتقاد دارد که وضعیت خاورمیانه در شرایط فعلی، عرصه جای‌گیری قدرت‌های اروپایی در کنار آمریکایی‌ است که تا چندی دیگر ترامپ فرمان آنرا به دست خواهد گرفت. 

انگلیسی‌ها بر اساس مستندات و سابقه موجود از ترامپ به این سمت می‌روند که به جای ایالات متحده بتوانند در چهار سال آینده که ترامپ در راس کار است، وارد خاورمیانه شوند و منافع خود را تامین کنند. حال باید دید که 12 میلیارد پوند در بغداد قرار است تا چه حد گستره نفوذ لندن در منطقه را بزرگتر کند.