«مجیدرضا حریری» با انتقاد از خام‌فروشی ۸۵ درصدی در صادرات غیرنفتی:
هر تن کالا را ۴۰۰ دلار صادر و ۱۵۰۰دلار وارد می‌کنیم!
رامتین موثق
خام‌فروشی و صادرات محصولات بر پایه مواد معدنی و نفت همواره در ایران جریان داشته است. اکنون نیز 85 درصد از محصولات صادراتی ما بر پایه نفت است. مدیرکل شرق آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت 16 اردیبهشت‌ماه، گفته بود: ۸۵ درصد صادرات ایران برپایه محصولات نفتی و معدنی است که این موضوع مناسب نیست.
به گزارش مهر، کاوه دلیری خاطرنشان کرده بود: بنابراین برنامه‌ریزی‌ها باید به سمت تولید و صادرات کالاهای با ارزش افزوده بیشتری باشیم و از خام فروشی بپرهیزیم؛ صادرات خدمات را هم در حد گسترده‌تری انجام دهیم. به رغم این توصیه‌ها و «باید»ها، اما چرا تاکنون نتوانسته‌ایم به سمت صادرات محصولات صنعتی با ارزش افزوده بیشتر برویم؟
گمرک: تراز تجاری فروردین مثبت شد
با اینکه تراز تجاری سال گذشته بیش از 17 میلیارد دلار منفی بود، اما فروردین 1403 با تراز تجاری مثبت همراه بود. به گزارش ایرنا، گمرک جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که با افزایش ۴۸ درصدی تجارت خارجی کشور در نخستین ماه از سال، تراز تجاری کشور با و بدون احتساب نفت مثبت شد.
از مجموع صادرات و واردات کشور، 7 میلیارد و ۶۸۰ میلیون دلار به صادرات و ۲ میلیارد و ۷۴۰ میلیون دلار آن به واردات اختصاص داشت.
اما لازم به ذکر است که ارزش صادرات کشور در فروردین‌ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۶.۸۵ درصد کاهش نشان می‌دهد. در این مدت، ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کالا به خارج از کشور صادر شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹.۶۶ درصد کاهش داشته است.
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: 50 درصد از صادرات غیرنفتی ما، محصولات بر پایه نفت و عمدتا پتروشیمی است که نمی‌توان به آن فرآورده گفت. 25 تا ۳۰ درصد نیز محصولات بر پایه معدن است که حداکثر به شمش تبدیل می‌شود و این ترکیب صادراتی نشان از وجود مشکل در زیرساخت اقتصاد است
ارزش‌های افزوده را از دست می‌دهیم
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» درباره صادرات محصولات خام اظهار کرد: این ترکیب صادراتی نشان از وجود مشکل در زیرساخت اقتصاد است.
مجیدرضا حریری درباره ترکیب صادراتی ایران توضیح داد: 50 درصد از صادرات غیرنفتی ما، محصولات بر پایه نفت است. این کالاها عمدتا محصولات پتروشیمی است که باز هم نمی‌توان به آن فرآورده گفت زیرا در سطوح اولیه فرآوری و محصولاتی مانند متانول است. 25 تا ۳۰ درصد از صادرات غیرنفتی ما، محصولات بر پایه معدن است و این محصولات حداکثر به شمش تبدیل می‌شود.
او تصریح کرد: وقتی ثروت‌های خدادادی که در سرزمین ماست را به صورت ماده خام می‌فروشیم، یعنی ارزش افزوده‌ای را که می‌توان از محل این ثروت‌ها ایجاد کرد، از دست می‌دهیم. این فعال اقتصادی افزود: امکاناتی داریم که می‌توانیم از این مزیت‌های خدادادی استفاده کنیم و فرآوری‌های بیشتری از ماده خام داشته باشیم. این امکانات با توجه به نیروی انسانی کشور و سطح دانش موجود است و به رشد مضاعف اقتصادمان از این محل می‌انجامد.
حتی برای خام‌فروشی هم استراتژی مشخص نداریم
حریری با عنوان اینکه در تجارت تکلیف خود را مشخص نکرده‌ایم، بیان کرد: کشورهایی در دنیا هستند که بسیاری از مواد معدنی خود را خام می‌فروشند اما بر اساس یک استراتژی این کار را انجام می‌دهند. ما در حوزه تجارت و حتی برای خام‌فروشی هم استراتژی مشخص نداریم و باعث می‌شود ۸۵ درصد صادرات غیرنفتی ما براساس نفت و مواد خام باشد.
به گفته این فعال اقتصادی، این ثروت‌ها را نمی‌توان به ارزش افزوده‌ای که ناشی از کار یا تکنولوژی است، تبدیل کرد؛ در صورتی که ارزش افزوده می‌تواند اشتغال و رونق بیشتری ایجاد کند.
در طول ۳۰ سال اخیر، اگر نفت را از صادرات خود سوا کنیم، هیچ‌گاه تراز تجاریمان مثبت نبوده، حال آنکه تکیه کردن روی تراز تجاری آدرس غلط دادن است و باید بیشتر به ارزش کالاهای صادراتی نسبت به ارزش کالاهای وارداتی توجه کنیم
درگیری‌های سیاسی داخلی و خارجی مانع توسعه است
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در پاسخ به اینکه «چرا نتوانسته‌ایم به سمت صادرات محصولات با ارزش افزوده بیشتر برویم؟»، گفت: این عمل، یک کار بلندمدت است و کاری نیست که امسال تصمیم بگیریم و سال بعد نتیجه آن را ببینیم.
مجیدرضا حریری: کشورهایی در دنیا هستند که بسیاری از مواد معدنی خود را خام می‌فروشند، اما بر اساس یک استراتژی این کار را انجام می‌دهند. ما در حوزه تجارت و حتی برای خام‌فروشی هم استراتژی مشخص نداریم و باعث می‌شود ۸۵ درصد صادرات غیرنفتی کشور براساس نفت و مواد خام باشد
حریری یادآور شد: در این ۴۵ سال، ابتدا درگیر انقلاب و جنگ بودیم و بعد از جنگ، یک دهه تنفس داشتیم. این تنفس حاصل این بود که توانستیم نفت و گاز خام خود را به محصولات پتروشیمی تبدیل کنیم که خود یک گام به جلو بود. اما بعد از آن درگیر تحریم‌ها شدیم؛ رسیدن به لایه‌های بالاتر برای فرآوری نیاز به تکنولوژی دارد که کشمکش‌های سیاسی و تحریم‌ها مانع ورود تکنولوژی شد.
او تصریح کرد: بخشی از چالش‌های اقتصادی و تجاری به دلیل سیاست خارجی و تنش‌های دیپلماسی است که مانع توسعه اقتصادی ما شد؛ اما تمام ماجرا مربوط به اتفاقات خارجی نیست و بخشی هم مربوط به تنبلی و ناکارآمدی مدیریتی داخلی است. این مقام تجاری ادامه داد: تنش‌های سیاست خارجی بخش بزرگی از مشکلات اقتصادی کشور را تشکیل می‌دهد؛ اما بخش قابل توجه دیگری، ناشی از درگیری‌های سیاسی داخلی است. وقتی یک رئیس‌جمهور انتخاب می‌شود، همه بسیج نمی‌شوند که کشور را توسعه دهند و بخش زیادی از انرژی مملکت صرف درگیری‌های گروه‌های سیاسی می‌شود.
به گفته حریری، این درگیری‌ها، موانع توسعه در تمام شئون است و این ترکیب تجاری که 85 درصد آن بر پایه مواد خام است، خود ناشی از همین عدم توسعه است.
ارزش کالاهای صادراتی مهمتر از مثبت بودن تراز تجاری است
او در پاسخ به اینکه «آیا تراز تجاری کشور در طول سال جاری می‌تواند مانند فروردین‌ماه مثبت بماند؟»، مطرح کرد: تقسیم‌بندی تراز تجاری به نفتی و غیرنفتی، یک تقسیم‌بندی مورد قبول دنیا نیست و فقط مختص ایران و خودساخته است. حتی اگر بخواهیم به این تقسیم‌بندی خودساخته پایبند باشیم، باید توضیح داد که فرق نفت خام با گاز چیست و چرا گاز باید در صادرات غیرنفتی حساب شود؟
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین با اشاره به اینکه واردات کالاهای اساسی چیزی حدود 60 تا 70 میلیارد دلار است، اظهار کرد: در سال حدود ۲۵ تا ۳۵ میلیارد دلار از مرزها کالا وارد می‌شود که مورد استفاده در خطوط صنعتی است اما رقم بسیار بزرگتری از این واردات، به خطوط تولید یارانه انرژی به صورت گاز یا برق و ... پرداخت می‌شود در صورتی که خروجی این یارانه انرژی در صادرات ما بسیار ناچیز است و بیشتر از ۲ تا ۳ میلیارد دلار نیست.
حریری ادامه داد: کالاهای صنعتی ایران فقط به دو بازار کشورهای عراق و افغانستان صادر می‌شود و آن هم کالاهایی است که دیگر مشتری ندارد و سطح تکنولوژی بالایی نمی‌طلبد. این محصولات مانند کولر آبی و آبگرمکن گازی است که دیگر در دنیا تولید نمی‌شوند.
او با تاکید بر رفع این روند تجاری، بیان کرد: اشکال در این نیست که تراز تجاریمان مثبت یا منفی است بلکه چالش اصلی این است که هر یک تن کالایی که در سال گذشته وارد کردیم، بیش از ۱۵۰۰ دلار قیمت داشته و هر یک تن کالایی که صادر کرده‌ایم فقط حدود ۴۰۰ دلار می‌ارزید. این مقام تجاری تصریح کرد: باید این ناترازی در ارزش را از بین ببریم، باید بتوانیم ارزش کالایی که صادر می‌کنیم را به ارزش کالاهای وارداتی نزدیک کنیم. در این صورت می‌توانیم بگوییم که استراتژی تجاری داشتیم.
حریری با اشاره به اینکه در طول ۳۰ سال اخیر، اگر نفت را از صادرات خود سوا کنیم، هیچوقت تراز تجاریمان مثبت نبوده، در پایان خاطرنشان کرد: تکیه کردن روی تراز تجاری آدرس غلط دادن است و باید بیشتر به ارزش کالاهای صادراتی نسبت به ارزش کالاهای وارداتی توجه کنیم.
دیدگاه تان را بنویسید