استاد اقتصاد در واکنش به اظهارات اخیر وزیر جهاد کشاورزی درمورد گوشت:
خودکفایی فی‌نفسه هدف مقدسی نیست
رامتین موثق
گوشت قرمز از کالاهایی است که مستقیم بر غذا و سفره و سلامتی مردم تاثیر دارد. بنابراین تامین آن باید دغدغه جدی مسئولین و فعالان اقتصادی باشد. در اقتصاد ایران تامین گوشت قرمز به تولید و واردات آن بستگی دارد و جزو محصولاتی است که ایران در آن خودکفا نیست. پس برخی مسئولین به فکر خودکفایی آن افتاده‌اند.
در همین راستا وزیر جهاد کشاورزی دیروز در مراسم سال زارعی جدید (۱۴۰۲-۱۴۰۳) در طرح جهش تولید در دیمزارها عنوان کرد: ضرورت دارد طرح جهش تولید در دیمزارها در حوزه گوشت قرمز هم اجرایی شود تا در مدت ۲سال به خودکفایی دست پیدا کنیم. به گزارش مهر، محمدعلی نیکبخت برای اثبات توانایی در خودکفایی گوشت به خودکفایی در تولید گندم اشاره کرد و گفت: از هر هکتار حدود ۸۰۰ کیلوگرم به ۱۵۰۰ کیلوگرم رسیده که در برخی اراضی این عدد ۵ تن هم بوده است. آمار از میانگین تولید اراضی آبی بالاتر است. این روند ادامه پیدا کند رکوردها تکرار می‌شود.
دهم مهرماه نیز قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی، علیرضا پیمان‌پاک، اعلام کرد: واردات تا ثبات بازار و تا زمانی که به تولید داخل آسیبی وارد نشود، ادامه دارد. همچنین رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان تهران دو روز پیش خبر داد: عرضه روزانه ۲۰ تن گوشت گرم گوساله در میادین تره‌بار سطح شهر، کاسبان امین (که با نصب بنر مشخص هستند) و فروشگاههای زنجیره‌ای از هفته گذشته آغاز شده و تا اطلاع ثانوی ادامه خواهد داشت. جبرئیل برادری افزود: این امر باعث کاهش قیمت 30 تا 40 هزار تومانی گوشت شده است. او یادآور شد: روزانه ۱۰۰ تن گوشت گرم گوسفندی نیز که از دو محل تولید داخل و واردات تأمین شده، در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد؛ این در حالی است که بیش از ۱۰۰ هزار تومان اختلاف قیمتی در گوشت توزیعی با قیمت سطح بازار به چشم می‌خورد.
تمام این اظهارات در حالی است که در بهمن 1401 سرپرست معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، شهاپور علایی‌مقدم اعلام کرده بود: واردات روزانه گوشت گرم و فرآیند توزیع و عرضه در بازار برای کاهش قیمت آن تا پایان اردیبهشت سال آینده ادامه دارد.
لازم به ذکر است طبق برنامه تنظیم بازار وزارت جهاد کشاورزی، در فروشگاههای زنجیره‌ای هر کیلوگرم ران گوسفندی ممتاز ۳۹۰ هزار تومان، سردست گوسفندی ممتاز ۳۹۰ هزار تومان، راسته گوسفندی ۳۱۰ هزار تومان، ران گوساله ۲۹۹ هزار تومان، راسته گوساله ۲۹۹ هزار تومان، سردست گوساله ۲۹۹ هزار تومان و چرخ‌کرده گوساله ۲۵۹ هزار تومان عرضه می‌شود.
کارشناس اقتصادی درباره خودکفایی: خودکفایی فی‌نفسه هدف مقدسی محسوب نمی‌شود هرچند که تولید به صورت کلی خوب است، اما اینکه به زور روی تولید یک کالای خاص تمرکز شود، مفید نیست
کاهش تولید گوشت و افزایش واردات
وزن گوشت قرمز عرضه‌شده انواع دام‌های ذبح‌شده در کشتارگاه‌های رسمی کشور در مرداد ۱۴۰۲ جمعاً ٤١,٠٧٣ تن گزارش شده، که سهم گوشت گاو و گوساله بیش از سایر انواع دام بوده است. طبق آخرین گزارش مرکز ملی آمار درباره تولید گوشت مقدار عرضه گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی کشور در مرداد ۱۴۰۲ نسبت به ماه قبل (تیر) حدود ٨ درصد کاهش داشته است.
مقایسه عملکرد کشتارگاه‌های رسمی کشور در مرداد ۱۴۰۲ با ماه مشابه سال ۱۴۰۱ نشان‌دهنده کاهش ٢٦ درصدی مقدار عرضه گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی کشور است. مقدار تولید گوشت در مرداد ۱۴۰۲ نسبت به ماه مشابه سال ۱۴۰۱ برای گوسفند و بره ٣٨ درصد، بز و بزغاله ١٠ درصد، گاو و گوساله ١٩ درصد و برای گاومیش و بچه‌گاومیش ٢٧ درصد کاهش، و برای شتر و بچه‌شتر ٩٣ درصد افزایش داشته است.
گوشت تولید شده توسط دامداری‌های کشور به‌اندازه نیاز کشور نیست و ازاین‌رو دولت‌ها برای تامین این کمبود، اقدام به واردات گوشت می‌کنند. قیمت گوشت وارداتی بر اساس پارامترهای مختلفی مشخص می‌شود، هر کدام از گوشت‌های وارداتی از کشورهای مختلفی هستند و پس از نهایی‌شدن بازرسی‌ها و بررسی‌ها، این گوشت‌ها عموما به وسیله هواپیما به ایران می‌رسند.
کنیا، برزیل، استرالیا، مغولستان، هندوستان، قرقیزستان و ... شرکای اصلی ایران برای تجارت گوشت هستند. اما گوشت کشور برزیل بیشتر توسط مردم مورد استقبال قرار می‌گیرد و ازاین‌رو قیمت گوشت برزیلی در بازار بالاتر است. تمامی این گوشت‌ها به‌صورت منجمد و عموما با استفاده از هواپیما به ایران می‌رسند.
لازم به ذکر است طبق اعلام اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران تا پایان تیر ماه 1402 3 میلیون و 805 هزار و 461 تن نهاده دامی (ذرت، جو و کنجاله سویا) وارد کشور شده است. میزان واردات نهاده‌های دامی تا پایان تیر ماه 1402نسبت به دوره مشابه سال 1401 به لحاظ وزنی 29 درصد افزایش و به لحاظ ارزی 26 درصد افزایش را تجربه کرده است.
علی مزیکی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: هر اقتصادی می‌تواند در تولید هر کالایی به خودکفایی برسد، اما باید پرسید به چه قیمتی؟ هدف اقتصاد این نیست که لزوما در همه‌چیز به خودکفایی برسد، بلکه هدف افزایش رفاه ملی و مردم است. ممکن است افزایش رفاه از طریق صادرات یک کالا یا واردات کالاهای دیگر اتفاق بیافتد
خودکفایی به چه قیمت؟
استادیار دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» درباره توانایی ایران در خودکفایی و نتایج آن بیان کرد: هر اقتصادی می‌تواند در تولید هر کالایی به خودکفایی برسد؛ اما باید پرسید به چه قیمتی؟ اینکه کشوری واردکننده کالا می‌شود به واسطه قیمت نسبی آن کالا، قیمت نسبی نهاده‌های تولید آن کالا و ظرفیت تولید آن کشور است.
علی مزیکی هدف اقتصاد را افزایش رفاه ملی دانست و افزود: هدف اقتصاد این نیست که لزوما در همه‌چیز به خودکفایی برسد؛ بلکه هدف افزایش رفاه ملی و مردم است. ممکن است افزایش رفاه از طریق صادر کردن کالا یا وارد کردن کالاهای دیگر اتفاق بیافتد.
او تاکید کرد: بنابراین خودکفایی فی‌نفسه هدف مقدسی محسوب نمی‌شود هرچند که تولید به صورت کلی خوب است؛ اما اینکه به زور روی تولید یک کالای خاص تمرکز شود مفید نیست. این کارشناس اقتصادی درباره تاثیر واردات گوشت بر کنترل قیمت آن تصریح کرد: مسلما وقتی کالایی وارد می‌شود قیمت آن کالا در داخل کنترل می‌شود منتهی ظرافت‌های دیگری در اقتصاد وجود دارد که باید به آن دقت شود. برای مثال تولیدکنندگان آن کالا به هرحال انگیزه‌ی افزایش تولید داشته باشند و ظرفیت تولید باقی بماند.
مزیکی درباره واردات محصولات گفت: به طور کلی در دنیا صادرات و واردات امر طبیعی است و اینکه کالایی وارد شود اتفاقی طبیعی است و نشان از مشکل یا وجود امر منفی نیست.
او به وجود دلایل مختلف برای صادرات اشاره کرد و ادامه داد: واردات یک کالا به دلایل متعددی صورت می‌گیرد. از این دلایل می‌توان به افزایش قیمت‌های نسبی نهاده‌های تولید آن کالا اشاره کرد. ممکن است کارایی تولید آن محصول در کشور به شکلی باشد که قیمت تولید داخل از قیمت آن محصول در صورت واردات بیشتر شود. در ضمن ممکن است درپی افزایش ارزش پول آن کشور دلار ارزان شود و این اتفاق واردات را افزایش دهد.
این استاد دانشگاه درباره علل واردات در ایران عنوان کرد: چیزی که در شرایط ایران رخ داده است افزایش ارزش پول ملی نیست. در ایران ظرفیت تولید به صورتی است که نهاده‌های تولید گران شده یعنی نهاده‌های وارداتی وجود داشته که اکنون گران شده یا ناکارآمدی در فرایند تولید داخلی به وجود آمده است.
استادیار دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: همچنین ممکن است بر اثر مسائل اقلیمی و زیست‌محیطی، ظرفیت تولیدی کشور ما در این حوزه کاهش پیدا کرده باشد.
با توجه به اظهارات مزیکی و دیگر کارشناسان اقتصادی، می‌توان به این نتیجه رسید خودکفایی برای صنایعی موثر است که شرایط کلی اقتصادی اجازه این کار را بدهد؛ اما با توجه به اقلیم ایران و خشکسالی و کاهش منابع آبی و شروع استفاده از منابع آبی غیرمتعارف؛ به نظر می‌رسد دامپروری صنعتی نیست که توان خودکفایی کامل داشته باشد.
دیدگاه تان را بنویسید