مردم «مخیر» به خرید ١٠ قلم کالا فقط با ۳۰۰ هزارتومان!

باران زرین قلم

زودتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد عملکرد دولت در حوزه کالابرگ راهی متفاوت از وعده‌های داده شده در این زمینه را پیمود. سال گذشته در همین روزها بود که دولت دست به جراحی اقتصادی زد و با حذف ارز 4200 تومانی اعلام کرد قرار است اقداماتی را در دستور کار قرار دهد تا یارانه‌های ارزی به هدف برخورد کند. قرار شد سه ماه متوالی دولت نسبت به پرداخت یارانه 300 هزار تومانی برای برخی دهک‌ها و 400 هزار تومانی برای برخی دیگر از دهک‌ها اقدام کند و در نهایت پس از سه ماه کالابرگ در اختیار مردم قرار گیرد.

 بر اساس وعده نمایندگان مجلس و مصوبه مجلس شورای اسلامی اما مقرر بود کالابرگ با شرطی ویژه در اختیار مردم قرار گیرد. کالاهایی که مشمول توزیع کالابرگی هستند با قیمت‌های شهریور ماه سال 1400 در اختیار مردم گذاشته شوند. اتفاقا این لنگر قیمتی روشن می‌کرد که مبنای پرداخت یارانه نقدی چه خواهد بود. مصوبه‌ای که دولت اجرای آن را نادیده گرفت و ترجیح داد بی‌سروصدا از کنار این ماجرا عبور کند. حالا اما کالابرگی که یارانه‌بگیران مخیر به استفاده از آن هستند و می‌توانند بین کالابرگ و یارانه نقدی یکی را انتخاب کنند، شباهتی نه به وعده‌های دولتی دارد و نه به وعده‌های مجلسی.

 ماهیت کالابرگ جدید چیست؟

بر اساس اعلام صورت گرفته از سوی وزارت رفاه، 350 هزار خانوار از کالابرگ استفاده کرده‌اند. هادی کاشف، مجری طرح کالابرگ الکترونیکی بیان کرد: در حال حاضر که یارانه نقدی فروردین پرداخت شده است برای افراد متقاضی کالابرگ یارانه اردیبهشت‌ماه 1402 در حساب‌شان شارژ شده و می‌توانند به وسیله حساب یارانه‌ای خود از این کالاها خریداری کنند.

وی بیان کرد: برای یارانه فروردین هر میزان از اعتباری که خانوارها خرید کرده‌اند کسر و باقیمانده آن به صورت نقدی در حساب‌شان واریز شده است که البته تجربه نشان می‌دهند کسانی که از کالابرگ استفاده می‌کنند همه اعتبار یارانه‌ای خود را صرف خرید کالاهای موردنظر می‌کنند.

به این ترتیب کالابرگ محدود به این نکته شده است که افراد متمول می‌توانند یک ماه زودتر از اعتباری که در حساب دارند برای خرید 10 قلم کالای مشمول استفاده کنند.

کدام کالاها    کالابرگی هستند؟

بر اساس اعلام صورت گرفته از سوی مجری طرح کالابرگ،۱۰ قلم را مشمول طرح ویژه کالابرگ است. بر اساس اعلام صورت گرفته شیر، پنیر سفید، ماست کم‌چرب، مرغ، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی، قند، شکر و برنج، با هر برندی که در فروشگاه موجود باشد، مشمول این طرح است .

مجری طرح کالابرگ الکترونیکی توضیحی درباره قیمت این اقلام نداده و در مصاحبه‌های متعدد خود به ذکر این نکته بسنده کرده است که ۵۰ هزار فروشگاه در این طرح حضور دارند و به زودی تا پایان اردیبهشت شمار این فروشگاه‌ها به 60 هزار افزایش خواهد یافت.

بحث‌هایی درباره افزایش شمار اقلام مشمول طرح کالابرگ مطرح است و برخی خبر از بررسی اضافه شدن حبوبات، اقلام پروتئینی، ماهی و حتی گوشت داده‌اند.

در این شرایط به نظر می‌رسد کالابرگ موجود در عرصه اقتصاد شباهتی به تعریف مالوف جامعه ایران از کالابرگ ندارد. در دهه 60 کوپن جزئی لاینفک از اقتصاد ایران بود. همه افراد جامعه فارغ از دهک درآمدی مشمول دریافت کوپن بودند و توزیع کالا در قالبی غیر از توزیع کوپنی، اقدامی مجرمانه تلقی شده و از بازار خارج از بازار کوپن تحت عنوان بازار سیاه یاد می‌شد.

پرسش این است که در این تورم کمرشکن با 300 یا 400 هزار تومان در طول ماه چند قلم از کالاهای اساسی یادشده در قالب حمایت کالابرگی را می‌توان خرید؟! و اینکه آیا کالابرگ تنها محدود به اعتباری زودهنگام برای خرید 10 قلم کالا می‌شود یا طرح‌های تشویقی دیگری نیز در راه است

قول وزیر چه بود؟

وزیر امور اقتصادی و دارایی در همان دوره زمانی یعنی در سال گذشته اعلام کرده بود که یارانه نقدی در راه است و مقدمات برای توزیع کالابرگ تا شهریور 1401 مهیا خواهد شد. این در حالی است که میرکاظمی رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه اولین علامت سئوال را روبروی این طرح قرار داد. مسعود میرکاظمی مهرماه سال گذشته بود که اعلام کرد مردم یارانه نقدی را به کالابرگ ترجیح می‌دهند.

نظرسنجی‌ها در این زمینه نیز در صداوسیما و سایر خبرگزاری‌های همسو با دولت صورت گرفت و در نهایت دولت در طرحی جدید یارانه‌بگیران را در معرض انتخاب قرار داده است. یارانه‌بگیران می‌توانند انتخاب کنند که یارانه نقدی را برگزینند یا کالابرگ را. در چنین شرایطی یارانه‌بگیران می‌توانند در محدوده 300 و 400 هزار تومان نسبت به خرید 10 قلم کالا اقدام کنند. آنچه می‌توان گفت این است که کالابرگ جدید معرفی شده شباهت چندانی به کالابرگ در قامت ابزاری برای حمایت از طبقات فرودست در برابر موج تورمی ندارد.

غذا   همچنان بر طبل گرانی می‌کوبد

 هر چه هست بحث یارانه نقدی و حتی حمایت کالابرگی در حالی مطرح می‌شود که تورم غذا در ایران بسیار بالاست. آمارهای رسمی ارقام 70 درصد و بیشتر را برای تورم غذا اعلام می‌کنند. به این ترتیب ایران به یکی از بحرانی‌ترین کشورها در بخش تورم غذا تبدیل شده است و پرسش این است که در این تورم کمرشکن با 300 یا 400 هزار تومان در طول ماه چند قلم از کالاهای اساسی یادشده را می‌توان خرید؟!

باید دید آیا کالابرگ تنها محدود به اعتباری زودهنگام برای خرید 10 قلم کالا می‌شود یا طرح‌های تشویقی دیگری نیز در راه است.

آنچه مسلم است اینکه در این فضا هر گونه تاخیر در حمایت از طبقات آسیب‌پذیر می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری به سلامت و سبد معیشتی خانوار وارد ‌کند. برخی گمانه‌زنی‌ها دلالت بر این دارد که نزدیک به 50 میلیون نفر از جمعیت ایران نیاز به حمایت دولتی دارد البته آمارها نشان از پرداخت یارانه به 60 میلیون ایرانی دارد. از این رو چنین گمانه‌هایی دور از ذهن نیست. هر چه هست دولت سیزدهم تاکنون نتوانسته است به شعار خود برای حمایت معیشتی از خانوارها جامه عمل بپوشاند و در نتیجه تورم غذا سبد مصرفی خانوار را در معرض خطری بسیار جدی قرار داده است.