اغتشاش ارزی؛ دشمن فرضی!

باران زرین قلم

در حالی مقامات دولتی همسو با یکدیگر بحران ارزی را ناشی از حمله دشمن می‌دانند که پیش از این مساله مدیریت را در حوزه اقتصاد تاثیرگذار تلقی می‌کردند.

سید ابراهیم رئیسی که حالا بیش از یک سال و نیم از حضورش در پاستور می‌گذرد پیش از این معتقد بود که دولت روحانی قادر به اداره زندگی مردم نبوده و همه چیز را به تحریم نسبت می‌دهد. نسبت دادن بحران ارزی به تحریم با نسبت دادن بحران کنونی ارز به دشمن، در حقیقت یک معنای مشترک دارد: تاثیرگذاری عامل بیرونی بر وضعیت اقتصادی ایران.

 نرخ ارز حالا به درجه حرارت اقتصاد ایران تبدیل شده است. به محض افزایش قیمت آن، سایر اقلام نیز روندی افزایشی را تجربه می‌کنند؛ این در حالی است که کاهش بهای ارز تاثیر چندانی بر بازار سایر کالاها ندارد. کارشناسان به این پدیده چسبندگی بازار می‌گویند. میل بازار به رشد قیمت ناشی از چشم‌انداز آتی است و انتظار بالا فتن نرخ تورم.

رئیسی، در سخنان اخیر خود از واژه جنگ ترکیبی بهره برده و اعلام کرده است: جنگ ترکیبی وجوه مختلفی دارد که جنگ روانی و تشویش اذهان عمومی یکی از ابعاد آن است و دشمن وقتی در اغتشاشات ناکام ماند، التهاب‌آفرینی در بازار را دنبال می‌کند.

او همچنین در دیدار با نمایندگان ولی فقیه و ائمه جمعه، در اظهاراتی عجیب گفت: چطور ممکن است که قیمت ارز در سه روز تعطیلی که هیچ معامله‌ای در بازار صورت نمی‌گیرد، افزایش پیدا کند. نمی‌گوییم که جهش قیمت این روزهای ارز صرفا به خاطر دشمنی‌هاست، اما بدانید همان جریانی که اغتشاشات خیابانی را به ‌راه انداخت، در التهابات ارزی نقش دارد.

 در یازدهمین روز اسفند ماه نیز رئیسی در دیدار با مردم بوشهر گفت: در مسائل اقتصادی می‌گویند که ذخایر ارزی ما کافی نیست. اعلام می‌کنیم به برکت تولید در کشور و حضور مردم، ذخایر ارزی کشور به هیچ‌عنوان نگران‌کننده نیست.

وی ادامه داد: شایعه پخش می‌کنند و می‌خواهند در جامعه التهاب ایجاد کنند، اما مردم ما دست آن‌ها را خوانده‌اند. دشمن به دنبال ناکامی در اغتشاشات خیابانی، به ایجاد اغتشاش ارزی روی آورد. همان‌گونه که مردم در خیابان اجازه توفیق به دشمن را ندادند، در این اغتشاشات ارزی هم آن‌ها را ناکام خواهند گذاشت.

دفاع از عملکرد دولت

رئیسی تنها مسئولی نیست که در این حوزه مشکل را گردن دشمن می‌اندازد و تلاش دارد دولت خود را مبرا از بی‌تصمیمی کند. اتفاقا سخنگوی دولت نیز در این خصوص اظهاراتی متفاوت داشته و ضمن دفاع از عملکرد دولت متبوع، دست به قیاس این دولت با دولت پیشین زده و گفته است: در شروع دولت قبل دلار سه هزار تومان بود و در انتهای آن نزدیک ۳۰ هزار تومان شد و در یک مقطع زمانی به ۳۲ هزار تومان هم رسیده بود، اما این دولت حدود یک سال و سه ماه یک ثبات‌بخشی نسبی در بازار ارز ایجاد کرد تا آبان‌ماه که هم‌زمان با ناامیدی دشمن از آشوب‌های خیابانی، قیمت ارز شروع به افزایش کرد. وی به این نکته اشاره نکرده است که افزایش نرخ ارز و رسیدن قیمت دلار به سقف اعلامی، در شش سال و نه در یک سال رخ داده است. دفاع سخنگوی دولت از عملکرد دولت سیزدهم در حالی رخ می‌دهد که بهای ارز از محدده 25 هزار تومان حالا به بیش از 50 هزار تومان در بازار آزاد و 44 هزار تومان در مرکز مبادله طلا و ارز رسیده است. به این ترتیب در کمتر از دو سال ارزش پول ملی با سقوط آزاد روبرو شده است.

احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی هم پس از جلسه مشترک تیم اقتصادی دولت با مجلس گفت: سرشبکه‌های اخلال در بازار ارز توسط نیروهای امنیتی شناسایی شده و بزودی با آنها برخورد خواهد شد.

وی پیش از این نیز در اظهاراتی اعلام کرده بود که نرخ دلار در بازار واقعی نیست . او که زمزمه استیضاحش در راهروهای مجلس به گوش می‌رسد، از عملکرد دولت و وزارت تحت تصدی خود دفاع محکمی دارد.

خاندوزی همچنین مدعی شد اخلال‌گران زیادی در بازار ارز دستگیر شده‌اند که تعدادی از آنها به صراحت به هدف و برنامه‌شان برای ایجاد اخلال در بازار ارز اشاره کرده‌اند.

هر چند رییسی و مردانش در کابینه سیزدهم از به کار بردن عبارت تاثیر تحریم‌ها بر بازار ارز پرهیز دارند و تلاش می‌کنند با استفاده از عبارات جنگ ترکیبی و ... موضوع را توضیح دهند اما در حقیقت این طور به نظر می‌رسد که تاثیر تحریم بر اقتصاد در حال مسجل شدن برای مردان سیزدهمین دولت جمهوری اسلامی ایران است .

قیمت دلار چند؟

حالا دلار در حاشیه بازار ارز ایران قیمت مشخصی ندارد. دلالان ارز کنار خیابان هر کدام برای دلار قیمتی متفاوت اعلام می‌کنند؛ اما بهای هر لار در مرکز مبادله طلا و ارز بیش از 44 هزار تومان گزارش شده است.

 هر چند دولت تلاش دارد با تعطیلی بازار خرید و فروش غیرقانونی ارز و محدود کردن تقاضای دلار، قیمت را کنترل کند اما رصد بازار نشان می‌دهد حتی در مرکز مبادله طلا ارز نیز قیمت دلار 15 هزار تومان افزایش را در قیاس با 14 ابان ماه، یعنی دوره آغازین افزایش نرخ ارز تجربه کرده است.

به نظر می‌رسد حتی تغییر رئیس‌ کل بانک مرکزی نیز نتوانست زمینه را برای مهار بازار ارز مهیا کند. در این میان بسیاری از مقامات دولتی تلاش دارند بگویند که افزایش نرخ ارز سودی برای دولت ندارد این در حالی است که راغفر، کارشناس اقتصادی صراحتا از نفع دولت در افزایش نرخ ارز سخن گفته است.

 راغفر معتقد است: دولت به دلیل کسری بودجه نسبت به افزایش نرخ ارز اقدام کرده است و به نظر می‌رسد توان اداره امور را ندارند.

هر چه هست جای پای دلار در بازار آزاد در محدوده بالاتر از 50 هزار تومان در حال تثبیت است و بانک مرکزی نیز قدرتی برای مدیریت این شرایط ندارد. حالا دولت رئیسی در وضعیتی است که خود روزگاری منتقد آن بود. وضعیتی که دشمن توانسته است بازار ارز را از وضعیت عادی خارج کند. هر چند رئیسی و مردانش در کابینه سیزدهم از به کار بردن عبارت تاثیر تحریم‌ها بر بازار ارز پرهیز دارند و تلاش می‌کنند با استفاده از عبارات جنگ ترکیبی و ... موضوع را توضیح دهند؛ اما در حقیقت این طور به نظر می‌رسد که تاثیر تحریم بر اقتصاد در حال مسجل شدن برای مردان سیزدهمین دولت جمهوری اسلامی ایران است.