جزئیات تازه از نقش نفت در روابط ایران و چین
نفت در برابر ابزار فیلترینگ
هانیه عسگری
در شرایطی که ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران در چین به سر می‌برد و قرار است با نزدیکی به شرق مانور قدرتی برابر غرب را به نمایش بگذارد، دلار در بازار ایران از مرز 47 هزار تومان گذشت و بهای طلا و سکه نیز روندی افزایشی را طی می‌کند.
قصه تلخ دلار در ایران حالا می‌رود که وارد فصل تازه‌ای شود. تمامی وعده‌های دولت رئیسی برای دلارزدایی در عمل به گره خوردن بیشتر اقتصاد ایران با دلار منجر شده است. حالا اما در سفر رئیسی به چین که تبلیغات گسترده‌ای در خصوص آن از سوی رسانه‌های همسو با دولت صورت می‌گیرد، قرار است چه چیزهایی عاید ایران شود .
انستیتو خاورمیانه با اشاره به قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین مدعی شده است با اجرای این قرارداد حضور چین در بازار خودرو و لوازم خانگی ایران بیشتر می‌شود. ایران به چین نفت می‌دهد و به جای پول آن، لوازم خانگی و خودرو وارد می‌کند. فروش سیستم‌های امنیت سایبری به ایران هم نکته دیگری است که در این گزارش به آن اشاره شده است
دیرزمانی است که بحث قرارداد 25 ساله ایران و چین در محافل خبری به گوش می‌رسد. بحثی که البته با حساسیت افکار عمومی روبروست.حالا آنچه سبب شده است اهمیت سفر رئیسی و قراردادهای اقتصادی دو کشور برای افکار عمومی با اهمیت شود، موضوع فیلترینگ است. نه در شرایط فعلی که در یک سال اخیر بارها خبرهایی در خصوص استفاده ایران از راهکارهای چینی و روسی برای فیلترینگ به گوش می‌رسد. کاربرانی که با فیلتر گسترده شبکه‌های اجتماعی در چند ماه اخیر روبرو شده‌اند، با از کار افتادن فیلترشکن‌ها نیز به صورت دوره‌ای مواجهند.
گفته می‌شود از کار افتادن فیلترشکن‌ها اتفاقا یکی از راهکارهای چینی برای قطع دسترسی کاربران به شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی است. در چین کاربران به شبکه‌های اجتماعی جز وی‌چت دسترسی ندارند. در ایران نیز همین الگو برای توسعه شبکه‌های اجتماعی پیگیری می‌شود.
سرمایه چینی در راه ایران؟
موضوع اجرای سند ۲۵ ساله ایران و چین از دولت روحانی تاکنون مطرح است. حتی دی ماه سال گذشته بود که وزیر امور خارجه ایران به چین رفت و بعد از سفر به چین اعلام کرد «امروز را (۲۴ دی ۱۴۰۰) روز شروع اجرای توافق جامع همکاری‌های راهبردی دو کشور اعلام می‌کنیم.»
حالا یکسال و یک ماه بعد از خبر وزیر امور خارجه، سخنگوی دولت گفته که رئیسی برای اجرای قرارداد ۲۵ ساله به چین رفته است. سندی که تنها نامش شنیده می‌شود، اما هیچ کدام از مقامات داخلی جزئیات دقیقی درباره آن منتشر نکرده‌اند. تمام آن چیزی که درباره این سند همکاری در دسترس است، برخی اظهارات پراکنده و البته گزارش‌هایی از رسانه‌های خارجی است.
در چنین شرایطی گفته می‌شود چین قرار است ۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند. براساس گزارش نشریه فارن پالیسی بخش مهم این سرمایه‌گذاری به صنعت خودرو مربوط می‌شود و قرار است سهم خودرو‌های چینی در بازار ایران بیشتر شود.
گفته می‌شود 280 میلیارد دلار از این رقم قرار است در صنعت نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری شود . چین یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان نفت و گاز در جهان است و امنیت انرژی برای این کشور اهمیت ویژه‌ای دارد. در سال‌های اخیر، پس از تحریم نفتی آمریکا علیه ایران، چین به یکی از مهمترین خریداران نفت ایران بدل شد اما آنچه اهمیت دارد این است که در یک سال اخیر، پس از حمله روسیه به اوکراین، چین نسبت به خرید نفت روسیه نیز اقدام کرد و حضور روسیه در بازار نفتی آسیا سبب شد که این بازار برای ایران تنگ‌تر از گذشته شود.
ایران برای چین چه آورده‌ای دارد؟
سئوال اما اینجاست که ایران در این معادله چه آورده‌ای برای چین دارد؟ گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد ایران نفت خود را با تخفیف به فروش می‌رساند. تجارت نیوز گزارش داده چین نفت و گاز ایران را با ۳۰ درصد تخفیف می‌خرد و برای بازپرداخت پول نفت ایران دو سال مهلت دارد. نکته دیگر اینکه چین می‌تواند بازپرداخت بدهی نفتی خود را با یوان چین انجام دهد. امتیاز دیگری که به چین داده شده این است که دو سوم مبلغ خرید نفت و گاز، نقد خواهد بود و یک سوم به شکل کالا و خدمات یا به عبارتی تهاتر نفت با کالا.
این گزارش را انستیو خاورمیانه هم اخیرا تایید کرده است. این انستیتو که در حوزه‌های انرژی، امنیت، دفاع و بانکداری فعالیت می‌کند با اشاره به قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین اعلام کرده که با اجرای این قرارداد حضور چین در بازار خودرو و لوازم خانگی ایران بیشتر می‌شود. ایران به چین نفت می‌دهد و به جای پول آن، لوازم خانگی و خودرو وارد می‌کند. فروش سیستم‌های امنیت سایبری به ایران هم نکته دیگری است که این گزارش به آن اشاره کرده است.
البته این گزارش تخفیف ۳۰ درصدی را تایید نکرده، اما گفته ایران بر اساس این قرارداد نفت خود را با «تخفیف‌های سنگین» به چین می‌فروشد.
مسئولان ایران در حالی از قرارداد ایران و چین راضی هستند که این انستیتو تاکید کرده که سرمایه‌گذاری چین در کشور‌های مختلف کاملا به مواد اولیه چینی، نیروی انسانی و کمپانی‌های چینی وابسته است.
نفت با ابزار فیلترینگ معاوضه می‌شود
نکته مهم اینجاست که محمود نبویان، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس به خبرگزاری مهر گفته بود «ما حاکمیتی بر فضای مجازی، موتور‌های جستجوگر، پیام‌رسان‌های اجتماعی و پست الکترونیک نداریم. اما برای ما بسیار مهم است که با همکاری چین بتوانیم بر فضای مجازی خود حاکمیت داشته باشیم.
محمدصالح جوکار، نماینده مجلس یازدهم هم در شهریور ماه ۹۹ به ماجرای همکاری ایران و چین برای اینترنت اشاره کرده و گفته بود طرح ملی شدن اینترنت بحث امروز و دیروز نیست و این ماجرا به چند سال پیش برمی‌گردد. چین قرار است طی سند همکاری ایران با این کشور به تحقق این موضوع کمک کند.
به نظر می‌رسد نفت تحریم شده ایران حالا قرار است به ابزاری برای دسترسی مقامات دولتی به ابزار فیلترینگ تبدیل شود. این گونه نه تنها اینترنت ملی وارد فاز تازه‌ای خواهد شد بلکه شیوه و شکل فیلترینگ نیز در ایران تغییری جدی را تجربه خواهد کرد.
به این ترتیب پول نفتی که می‌تواند از فشارهای شدید اقتصادی ایران در یکی از سخت‌ترین بزنگاه‌های تاریخی بکاهد به جای هزینه در میدان واقعی در فضای مجازی به مصرف خواهد رسید.
دیدگاه تان را بنویسید