زمستان سخت انرژی برای ایران

باران زرین قلم

درست وقتی همسایگان جنوبی ایران یکی پس از دیگری، در حال انعقاد قراردادهایی در حوزه انرژی هستند، صنایع ایران آماده رویارویی با زمستان سختی می‌شوند که هشدار کمبود گاز در آن از پیش داده شده بود.

 قرار بود اروپا با زمستان سختی روبرو شود و زمین‌گیر از کمبود انرژی باشد؛ اما حالا صنایع ایران درگیر بحرانی جدی هستند. صنایع فولادی، پتروشیمیایی و...

 انگار همان طور که موقعیت ژئوپلتیک ایران در بازارهای جهانی انرژی تضعیف شده است، به همان میزان موقعیت ایران در تامین انرژی داخلی نیز تحلیل رفته و این اتفاق بابت همان تحریمی رخ داده که عده‌ای آن را برای کشور برکت می‌دانستند؛ برکتی که هم صنایع داحلی را نشانه می‌رود و هم اثرگذاری خارجی را.

 وزیر نفت که از ابتدایی‌ترین روزهای حضورش در این وزارتخانه وعده دور زدن تحریم‌ها را داده بود، حالا می‌گوید ایران به حدود 240 میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد تا تبدیل به واردکننده گاز نشود.

حسین حسین‌زاده، نماینده مردم لارستان در مجلس شورای اسلامی  نیز در این خصوص گفته است: اگر تولید در بیشترین حالت ظرفیت پارس جنوبی صورت گیرد که این مقدار در سال گذشته به مقطع 800میلیون متر مکعب در روز هم رسید، باز کشور با مسئله‌ی کمبود گاز روبه رو است، البته که شرکت ملی نفت ایران برنامه ریزی های خوبی در این زمینه انجام داده اما باید به این نکته توجه کرد که اقداماتی که با هدف تقویت فشار، تولید از میادین جدید و...در  صنایع توسعه ای مانند نفت، گاز و انرژی انجام می شوند نیازمند حداقل بازه‌ی زمانی 2 الی4 ساله ویا بیشتر هستند.

وی ادامه داد: زمستان 1401 نیز از مشکل کمبود گاز مستثنی نیست، پیشنهادی که مجلس شورای اسلامی به کمیسیون انرژی و شرکت ملی گاز ایران داد، این بود که علاوه برافزایش تولید و بهینه‌سازی مصرف سوخت به ویژه گاز، صنایع را مکلف کنیم تا گاز مورد نیاز خود با سرمایه گذاری در بحث توسعه ی میادین گازی را تامین کنند.

میدانی مشترکی  به نام پارس جنوبی

 قطر از مخزن مشترک ایران و چین در حال عقد قراردادهای طولانی مدت با غرب و چین است و ایران به واسطه نبود تکنولوژی و منابع مالی قدرت استخراج از منابع خودش را ندارد  ممکن است تبدیل به واردکننده از شود و این حکایت تلخ وضعیت یکی از بزرگترین دارندگان منابع انرژی در جهان است.

پارس جنوبی، بزرگ‌ترین میدان گازی جهان نتوانسته است مانع کسری گاز در ایران شود. ایران از بزرگ ترین میدان گازی جهان چیزی حدود 700 میلیون مترمکعب گاز برداشت می کند و این رقم کمتر از نیاز بازار داخلی است. نیازی که البته سال به سال تشدید می شود.

در سال 99 وزارت نفت کسری گاز فصول سرد را حدود 150 تا 160 میلیون مترمکعب برآورد کرد که در سال 1400 به حدود 200 میلیون مترمکعب رسید و حالا کسری گاز فصول سرد سال جاری بین 230 تا 250 میلیون مترمکعب تخمین زده می‌شود. جواد اوجی، وزیر نفت سال گذشته درباره علت کسری گاز به رشد 10 درصدی مصرف و عقب ماندگی تولید از مصرف اشاره کرده بود. امسال هم کسری گاز تصاعدی بوده و بنا بر اعلام جلال نور موسوی، مدیر گازرسانی شرکت ملی گاز ایران، روزانه 250 میلیون متر مکعب کسری گاز در کشور وجود دارد.

لازم به ذکر است که در حال حاضر 75 درصد از انرژی مصرفی کشور از طریق گاز تامین می‌شود.

صنایع، قربانی بخش خانگی

انرژی نیوز خبر داده است که وزارت نفت از واحدهای پتروشیمی بزرگ خواسته است تا ورودی گاز مصرفی‌شان را به شدت کاهش دهند تا جریان گاز برای مصارف خانگی دچار کمبود نشود. نکته اینجاست که 37 درصد از متوسط سالانه گاز کشور در بخش خانگی و تجاری، 33 درصد نیروگاهی و 30 درصد باقی مانده در بخش صنایع و حمل ونقل مصرف می شود. به این ترتیب مصرف گاز خانگی و تجاری از بخش مولد اقتصاد بیشتر است اما به دلیل آنکه قطع گاز در بخش خانگی نمود بیشتری در افکار عمومی دارد، وزارت نفت در نامه‌ای رسمی لیست واحدهای اولیه پتروشیمی را که باید مصرف گاز خود را قطع کنند یا کاهش دهند اعلام کرده است.

شرایط بغرنج ناشی از کمبود گاز در زمستان و کمبود برق در تابستان سبب شده است کمبود انرژی در یکی از بزرگترین دارندگان انرژی در جهان به سد و مانعی برای توسعه اقتصادی و صنعتی تبدیل شود

پتروشیمی‌ها تنها واحدهایی نیستند که خود را برای رویارویی با روزهای سخت و سرد زمستان آماده می‌کنند. اتفاقا فولادی‌ها طعم کمبود را پیش از این چشیده‌اند .

پیش از این عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد گفته است: صنعت گاز روزانه حدود چهل میلیون متر مکعب گاز مصرف می کرد اما این رقم در حال حاضر این عدد محدود به 15 میلیون متر مکعب شده است، یعنی گاز مورد نیاز صنعت فولاد به یک سوم رسیده است.

 رضا شهرستانی به ایلنا گفته است: تولیدکنندگان از سوخت جایگزین مانند مازوت، نفت سیاه و ازوییل می‌توانند استفاده کنند .

 این اتفاق در سایر صایع نیز رخ داده است و حالا بسیاری معتقدند که این وضعیت سبب شده است یکی از عجیب‌ترین و بالاترین آلاینده‌ها میهمان هوای تران و سایر شهرهای بزرگ شود.

 به نظر می‌رسد تحت تاثیر سیاست‌های نادرست در حوزه انرژی ایران در حال از دست دادن موقعیت ویژه و خاص خود در بازارهای جهانی است. حتی تحریم روسیه و احتمال کاهش دامنه حضور این کشور در بازارهای جهانی نیز نتوانسته است نفع ایران را در برداشته باشد. هر چه هست بنا بر اعلام وزیر نفت ایران به 240 میلیارد دلار سرمایه در هشت سال آتی نیازمند است. سرمایه‌ای که در صورت تداوم تحریم وارد ایران نخواهد شد .

 این وضعیت سبب شده است کمبود انرژی در یکی از بزرگترین دارندگان انرژی در جهان به سد و مانعی برای توسعه اقتصادی و صنعتی تبدیل شود .

 بسیاری از کارشناسان پیش از این نیز هشدار داده‌اند که تداوم این وضعیت می‌تواند فاصله ایران با سایر کشورهای منطقه را افزایش دهد از این رو ضرورت دارد بازنگری لازم در حوزه سیاستگذاری انرژی در دستور کار قرار گیرد.