بزرگنمایی نکنید

باران زرین قلم

 بزرگنمایی هرگز! این کلید واژه سخنان کارشناسانی است که درباره تاثیر مراودات ایران و روسیه با روبل و ریال مورد پرسش قرار می‌گیرند.

حالا همسایه شمالی ایران یکی از بیشترین تحریم‌ها در جهان را پذیرا شده است.

 اقتصاد ایران در سال‌های اخیر عنوان تحریمی‌ترین اقتصاد جهان را از آن خود کرده بود؛ اما از پس حمله روسیه به اوکراین، این روسیه است که در حوزه تحریم‌ها از ایران پیشی گرفت و یکی از بیشترین تحریم‌های جهان را پذیرا شد.

 سفر اخیر پوتین به ایران و دیدار با مقامات ایرانی و شکل‌گیری نشست سه جانبه میان ایران، روسیه و ترکیه در تهران، همگی اتفاقاتی است که می‌تواند اقتصاد ایران را تحت‌تاثیر قرار دهد.

 یکی از مهمترین اتفاقاتی که مانور عظیمی بر آن صورت گرفته است گشایش نماد ریال- روبل در بازار متشکل ارزی است.

رئیس کل بانک مرکزی در این زمینه گفته است: حجم معاملات روبل - ریال به مرور افزایش می‌یابد و دیگر فقط ارزی به نام دلار و یورو تعیین‌کننده نرخ ارز کشور نیست، بلکه روبل هم کنار سایر ارزها موجودیت می‌یابد.

اشاره وی به این نکته است که از این پس در کنار دلار و یورو، روبل نیز در سبد ارزی ایران جایگاه ویژه‌ای را از آن خود خواهد کرد.

علی صالح‌آبادی گفت: همانطور که اعلام شد معامله روبل در برابر ریال شروع شد که اتفاق بزرگی است و صادرکنندگان مختلفی که به روسیه صادرات دارند و عمدتاً شرکت‌های خشکبار هستند می‌توانند ارز خود را در بازار توافقی به نرخ عرضه و تقاضا، ارائه کنند و روبل خود را بفروشند.

وی تاکید کرد: این کار البته با دو میلیون روبل شروع شده است و تداوم خواهد داشت. با توجه به هماهنگی‌ها با طرف روس و اتخاذ تدابیر لازم، حجم این معاملات به مرور افزایش می‌یابد و بازار پرعمقی خواهد شد و فقط ارزی به نام دلار و یورو تعیین‌کننده نرخ ارز کشور نیست. روبل هم کنار سایر ارزها موجودیت می‌یابد.

رئیس کل بانک مرکزی یادآور شد: حجم معاملات روبل زیاد خواهد شد و طبیعتاً تقاضا برای سایر ارزها مثل دلار، کاهش می‌یابد و البته محدود به روبل هم نخواهد بود و سایر ارزها را هم در آینده ارائه خواهیم کرد تا سبد متنوعی از ارزهای مختلف داشته باشیم و اثرگذاری ارزهایی مثل دلار را کاهش دهیم.

سخنگوی کاخ ریاست‌جمهوری روسیه نیز در سخنان تازه خود اعلام کرده است که مسکو به تدریج دلار آمریکا را از مبادلات خود با تهران کنار خواهد گذاشت. دیمیتری پسکوف، تاکید کرده است: در سال گذشته روابط تجاری و اقتصادی ایران و روسیه از چهار میلیارد دلار آمریکا هم فراتر رفت؛ هرچند شاید محاسبه میزان تجارت با دلار کاری اشتباه باشد و با گذشت زمان و با توسعه همکاری‌های بانکی، احتمالا از این کار فاصله می‌گیریم. این مقام روسی با اعلام اینکه تجارت بین ایران و روسیه در چند ماه اخیر ۳۱درصد افزایش یافته است، بر این روند مثبت تاکید کرد و گفت ایران و روسیه این فرصت را دارند که برای کاهش تاثیر تحریم‌ها، همکاری‌ها با یکدیگر را افزایش دهند.

حجم مراودات زیاد نیست

 نکته مهم اما این است که حجم واردات ایران و روسیه چندان بالا نیست و طبق اعلام برخی از تاجران در اتاق بازرگانی ایران؛ روبل ارزی است که تنها در جغرافیای روسیه و کشورهای حاشیه خزر اعتبار دارد و در نتیجه نمی‌تواند تاثیرگذاری بالایی بر اقتصاد تحریمی ایران داشته باشد.

عبدالله مشکانی، کارشناس بازارهای مالی در گفتگو با تجارت‌نیوز گفته است: ایران قصد تجارت دوجانبه با روسیه را دارد و شرکت‌هایی که با روسیه در ارتباط هستند ارز خود را در بازار متشکل عرضه می‌کنند.

او درمورد تاثیر این مساله بر قیمت دلار گفت: عرضه روبل در بازار متشکل، نمی‌تواند تاثیر خاصی بر قیمت دلار داخلی داشته باشد. به‌طور کلی اقتصاد ایران و روسیه همگن نیست.

او در این مورد توضیح داد: درحال حاضر ایران از کشورهایی واردات کالا انجام می‌دهد که توان تولید این کالاها را در داخل کشور ندارد، اما روسیه خود مانند ایران فروشنده محصولاتی مثل نفت و گاز است.

این کارشناس همچنین توضیح داد: مردم نیز بیشتر تمایل به همکاری با غرب دارند به‌ویژه اینکه در زمینه تبادلات مالی نیز مشکل وجود دارد و نظام صرافی بین ایران و روسیه ضعیف است. طبق این دلایل من فکر نمی‌کنم روابط تجاری ایران و روسیه در آینده توانایی گسترش داشته باشد یا روبل جایگزین دلار شود.

در کنار وی سایر کارشناسان نیز معتقدند بزرگنمایی در این حوزه می‌تواند اشتباهی استراتژیک باشد، چراکه روبل ارزی است که در جایگاه خودش در محدوده کوچکی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و ایران باید به سمت انعقاد قراردادهایی از این دست با سایر کشورها حرکت کند.

انتقال تقاضا به روبل زمان‌بر است

در عین حال دبیر کل کانون صرافان کشور می‌گوید: تبادلات روبلی ایران و روسیه، در آغاز به کار خود است و کار در ابتدا هر چند با شدت پیش نمی‌رود و انتقال تقاضای مردم از سمت دلار به روبل زمانبر خواهد بود، اما به طور قطع با افزایش خدمات روبل در ایران، برای مردم و مسافران جذابیت ایجاد خواهد شد و پیش‌بینی‌ام به عنوان یک مصرف‌کننده این است که به صورت پلکانی شاهد افزایش تقاضا برای روبل در کشورمان خواهیم بود.

کامران سلطانی‌زاده درباره گشایش نماد معاملاتی ریال-روبل در بازار متشکل ارزی و احتمال افزایش تقاضا برای روبل، به ایلنا عنوان می‌کند: روبل در کشورهای حاشیه خزر و کشورهای مشترک‌المنافع که شامل ۱۲ کشور می‌شود ارز رایج است و مبادلات با این ارز انجام می‌شود. با توجه به حجم صادرات و تبادلات مالی کشورمان به این کشورها، روبل ارز مهمی برای ایران محسوب می‌شود و این موضوع بیشتر مربوط به بحث حواله‌جات است اما با توجه به تحریم‌های سیستم بانکی، اسکناس آن می‌تواند بازار مصرف دلار را کاهش دهد به جهت اینکه هم فعالان اقتصادی و تجار و هم مسافران در حوزه کشورهای  مشترک‌المنافع می‌توانند از روبل استفاده کنند.

هر چه هست تنوع‌بخشی به سبد ارزی در کشور اتفاقی بسیار مثبت است اما تکیه بر ارز کشوری تحریمی چون روسیه بی‌تردید باید در جایگاه خود مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

 تبلیغات بیش از حد بر مسأله انعقاد معاهدات دو جانبه ارزی بی‌تردید می‌تواند زمینه را برای نوعی اغراق فراهم کرده و سیگنال اشتباه را به سیاستگذار مخابره کند.

برخی خبرها حاکی از آن است که بعد از آغاز مبادلات روبل در بازار متشکل، قرار است سایر ارزها از جمله لیر ترکیه، دینار عراق و درهم امارات هم در این بازار مبادله شود. مدیرعامل بازار متشکل ارزی ایران دیروز در همین‌باره گفت: سعی داریم سایر ارزها همچون لیر ترکیه، دینار عراق، دلار کانادا و دلار استرالیا که تقاضای واقعی برای آنها وجود دارد را با اولویت بالاتری پیگیری کنیم تا در آینده نماد آنها را روی تابلوی بازار متشکل ارزی داشته باشیم.

اتفاق مهم این است که رژیم ارزی ایران با تنوع سبد ارزی، با شرایطی باثبات‌تر همراه باشد و بی‌تردید مراوداتی از این دست با همسایگان می‌تواند اتفاقی مفید باشد.  

برخی خبرها حاکی از آن است که بعد از آغاز مبادلات روبل در بازار متشکل، قرار است سایر ارزها از جمله لیر ترکیه، دینار عراق و درهم امارات هم در این بازار مبادله شود

تنوع‌بخشی به سبد ارزی در کشور اتفاقی بسیار مثبت است، اما تبلیغات بیش از حد بر مسأله انعقاد معاهدات دو جانبه ارزی با کشوری تحریمی چون روسیه بی‌تردید می‌تواند زمینه را برای نوعی اغراق فراهم کرده و سیگنال اشتباه به سیاستگذار مخابره کند