رها شدن فنر رانت و مافیا در کشور

ایمان ربیعی

 در حالی که مقامات مسئول در حال تایید و تکذیب جزئیات مرتبط با واردات یک گوشی آمریکایی به ایران هستند، بازار خرید و فروش تلفن همراه با دگرگونی شرایط روبروست.

 اگر در دو روز گذشته سری به بازارهای مهم موبایل در تهران و سایر شهرها زده باشید، شاهد اتفاقات مهمی بوده‌اید. نایاب شدن گوشی آیفون به فاصله چند ساعت از اعلام خبر مهم ممنوعیت ثبت سفارش آیفون از یک سو و ریزش گوشی‌های هم قیمت آیفون در سایر برندها از سوی دیگر، اتفاقاتی بود که مراجعان و فروشندگان شاهد آن بودند.

حالا حتی خبرگزاری تسنیم، نزدیک به دولت سیزدهم نیز از پشت‎پرده رانتی که در این فضاست سخن می‎گوید و در گزارشی اعلام کرده قبل از اعلام این اخبار شش میلیارد دلار ثبت‎سفارش صورت گرفته و طبق روال معمول ترخیص گوشی از گمرک در جریان بود اما با این اقدامات برخی سودهای هنگفت عجیب و غریبی را برده‎اند. نکته اینجاست که کل واردات گوشی در سال گذشته چهار میلیارد دلار بوده است.  

یک فروشنده گوشی تلفن همراه در این خصوص به خبرنگار «توسعه ایرانی» گفت: گوشی آیفون خریداران خاص خود را دارد همان طور که سامسونگ‌بازها به واسطه عادت کردن به اپلیکیشن و مشخصات این برند، غالبا هنگام تعویض گوشی سامسونگ می‌گیرند .

 وی تاکید کرد: در روزهای گذشته نوعی بلاتکلیفی بر بازار حاکم شد. خیلی از کسانی که اصلا مصرف‎کننده آیفون نبودند راهی شدند تا ببینند قیمت آیفون چند است. وقتی پای مردم عادی به بازار باز می شود تا از قیمت مطلع شوند، بدان معنی است که حساسیتی روی این گوشی در افکار عمومی شکل گفته که حساسیت بجایی نیست و باید پرسید اصلا دلیل این همه معروف کردن آیفون در بازار چه بوده است؟

 وی با اشاره به اینکه آیفون در شرایط فعلی قیمت ندارد و هر کسی به هر قیمتی که دلش می‎خواهد گوشی را می‌‌فروشد، گفت: مدل‌های جدید این گوشی در محدوده قیمتی 38 میلیون تومان به فروش می‌رسید که ناگهان به قیمت 48 میلیون و 50 میلیون تومان رسیدند و سودهای عجیب و غریبی نصیب برخی شد. از سوی دیگر  آنها که محتاط‌ترند اصلا گوشی نخریدند و نفروختند و همین امر سبب شد بازار با یک شوک گسترده مواجه شود.

اصل ماجرا چه بود؟

بازار گوشی تلفن همراه در روزهای گذشته شاهد اتفاقاتی عجیب بود. انتشار خبری درخصوص تغییر گروه کالایی آیفون و تبدیل آیفون به کالایی لوکس سبب شد ناگهان جرقه رشد قیمت‌ها زده شود.  سخنگوی انجمن واردکنندگان موبایل درباره تصمیم اتخاذ شده به مساله عدم تشکیل جلسات کمیته تخصصی تلفن همراه اشاره کرده و گفته است: این کمیته منحل نشده و روال این بود که اعضای این کمیته درباره مباحث تخصصی اظهار‌نظر کنند، اما متاسفانه بدون اینکه جلسه‌ای تشکیل شود، چنین تصمیمی اتخاذ شده و از این نظر باید به جوانب کارشناسی قضیه شک کرد.

یک فروشنده موبایل در مورد ممنوعیت واردات گوشی آیفون به «توسعه ایرانی» گفت: مدل‌های جدید این گوشی در محدوده قیمتی 38 میلیون تومان به فروش می‌رسید که ناگهان به قیمت 48 میلیون و 50 میلیون تومان رسیدند و سودهای عجیب و غریبی نصیب برخی شد

او با تاکید بر اینکه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت صمت، سامانه همتا، بانک مرکزی و نمایندگان بخش خصوصی به عنوان مشاور و کارشناس در این کمیته حضور دارند، گفت: وقتی ذینفعان دولتی همه در این کمیته حاضر هستند، معلوم نیست چرا تصمیمی به این مهمی بدون مشارکت و نظردهی آنها اتخاذ شده است.

ثبت سفارش آیفون اپل در ایران امروز از سرگرفته می‌شود

از سوی دیگر مدیر کل دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صمت ایران اعلام کرده که ثبت سفارش موبایل برای کلیه برند‌ها هیچ محدودیتی ندارد و از امروز (سه‌شنبه سوم خرداد) ثبت سفارش آیفون در ایران از سرگرفته می‌شود.سعید عباسپور با اعلام این خبر افزود: سازمان توسعه تجارت هیچ ابلاغیه و مقرراتی دال بر ممنوعیت ثبت سفارش واردات موبایل با برندهای خاص به بانک مرکزی و گمرک ابلاغ نکرده است.

 مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت تأکید کرد: امسال با توجه به افزایش میزان ثبت سفارش گوشی تلفن همراه، کماکان اولویت‌بندی گروه‌های کالایی برای واردات کالا برقرار بوده و رویه‌های تخصیص و تأمین ارز، براساس مقررات و اولویت‌بندی‌های کالایی صورت می‌گیرد.

این در حالی است که دیروز جلال رشیدی کوچی، نماینده مرودشت در مجلس تاکید کرد: قرار شده است ارز نیمایی به گوشی‌های آیفون تعلق نگیرد، ثبت سفارش برای واردکنندگان گوشی موبایل انجام نمی‌شود، ولی به صورت مسافرتی انجام می‌شود.

 جلال رشیدی کوچی با بیان این مطلب به «عصرایران» گفت: ایراد جدی به این تصمیم وارد است، ما اگر به این بهانه که ارز از کشور برای گوشی آیفون به صورت قانونی خارج می‌شود بخواهیم جلو آن را بگیریم، قطعا کسانی که دنبال این گوشی هستند و به این گوشی نیاز دارند این گوشی را به صورت غیرقانونی وارد می‌کنند و‌ راه دور زدن آن را پیدا خواهند کرد و فقط در این میان چندین شغل از بین می‌رود و ما راه را برای قاچاق و ورود غیرقانونی و سود بیشتر دلالان باز می‌کنیم.

وی ادامه داد: از زمانی که خبر ممنوعیت ثبت سفارش منتشر شده است شاهد این هستیم که قیمت گوشی آیفون چندین برابر شده است.

آیفون لوکس است؟

در پس افزایش عجیب تقاضا برای آیفون و رشد بالای قیمت‌ها اما چیزی نهفته است و آن هم لوکس بودن این برند از نظر سیاستگذار است. سیاستگذاری که بسیاری از کارگزاران و عوامل آن آیفون‌ به دست هستند!

اسحاقی، رئیس انجمن واردکنندگان تلفن همراه، تبلت و تجهیزات جانبی معتقد است در این رنج قیمتی گوشی‎های دیگری وجود دارند و اصلا گوشی آیفون با این مشخصات لوکس محسوب نمی‎شود .

این مساله البته در فضای مجازی نیز مورد توجه ویژه کاربران قرار گرفته است. برخی کاربران با استناد به اینکه قرارگیری در دهک دهم تنها مستلزم داشتن یک خانه معمولی و یک خودرو است، می‌گویند در این فضا طبیعی است که گوشی آیفون هم لوکس تلقی شود.

 بررسی‎ها نشان می‎دهد سهم آیفون از بازار ایران در حدود 25 درصد است و برندهایی همسو با این گوشی نیز متعلق به کره جنوبی و چین هستند.

 فعالان بازار می‎گویند که ممنوعیت واردات و ثبت سفارش سبب شده قیمت گوشی‎های هم رده آیفون دستخوش ریزش شود چراکه دیگر مشتری چندانی در بازار نیست و قیمت گوشی آیفون همزمان با نایاب شدن رشد کرده است.

 هر چه هست دستکاری بازار سود بالای برخی گروه‌های ویژه و زیان بالای جمعیت مصرف‎کننده را به دنبال خواهد داشت. ارزیابی‎ها نشان می‎دهد زیر سایه این محدودیت و مانور بر ممنوعیت واردات، گوشی‎های مسافری رونق می‎گیرد و این اتفاق می‎تواند بدان معنی باشد که نه تنها صرفه‎جویی ارزی اتفاق نمی‎افتد بلکه به ضرب و زور محدودیت‎ها آنچه لوکس نبوده، لوکس‎تر از قبل عرضه می‌‌شود.