پای ارزپاشی در کار است یا مذاکره با آمریکا؟

مریم شکرانی

 دلار که روزهای گذشته حسابی خبرساز شده و به سرعت کانال‌های قیمت را پشت سر گذاشته و صعود می‌کرد دیروز ناگهان به کانال 26 هزار تومان عقب‌گرد کرد.

این اتفاق در حالی رخ داد که با شروع به کار کابینه ابراهیم رییسی قیمت دلار صعودی شد و این ارز آمریکایی به سرعت کانال‌های قیمت 25 هزار، 26 و 27هزار تومان را پشت سر گذاشت و به کانال قیمت 28 هزار تومان رسید.

قیمت دلار در آخرین ساعات معاملات روز شنبه روی 28 هزار و 260 تومان قرار داشت. عصر روز گذشته اندازه حباب قیمت دلار با معیار درهم مثبت به دست می‌آمد و قیمت دلار نسبت به درهم در بازار داخل بالا بود. قیمت دلار در شروع معاملات امروز قدری افت کرد و روی 28 هزار و 50 تومان قرار گرفت.

این مساله موجب شد که برخی حتی رشد قیمت دلار تا کانال 30 هزار تومان را نیز گمانه زنی کنند اما پس از شروع به کار کابینه رییسی سیر کاهشی قیمت دلار ناگهان شروع شد تا جایی که دیروز بهای دلار ساعاتی به کانال 26هزار تومان نیز رسید اما در ساعات پایانی بازار دوباره به کانال 27هزار تومان صعود کرد.

چرا دلار ناگهان ریزشی شد؟

قیمت دلار درست در شرایطی ریزش کرد که چشم‌انداز مذاکرات برجامی تیره‌تر از همیشه به نظر می‌آید و فعلا مذاکرات متوقف شده است. از آن سمت تیم وزارت خارجه ابراهیم رییسی هم تمایل چندانی برای از سرگیری مذاکرات نشان نداده است یا در ظاهر فعلا چنین است.

در عین حال امریکا تهدید کرده است در صورتی که ایران به شروط مذاکره مطابق نظر امریکا تن ندهد شرایط تحریم را برای ایران دشوارتر می‌کند و به بزرگترین مشتری نفت ایران در این روزهای تحریمی یعنی چین سخت‌گیری بیشتری می‌کند.

علاوه بر این با سقوط کابل ایران نگران یکی از بزرگترین بازارهای صادراتی خود یعنی افغانستان است. بازاری که حدود 3 میلیارد دلار مراوده مالی با ایران دارد وحالا با تسخیر این کشور به دست طالبان بلاتکلیف است.

در این شرایط قیمت‌ دلار شروع به صعود کرد و به بالاترین نرخ خود در سال 1400 رسید. بهای 28هزار تومانی دلار اما دوام چندانی نداشت و از شروع هفته جاری کاهش نرخ اتفاق افتاده است تا جایی که دلار به کانال 26هزارتومان هم عقبگرد داشته است.

فعالان بازار ارز می‌گویند که در روزهای اخیر تزریق ارز به بازار افزایش داشته و همین مساله عامل کاهش قیمت دلار بوده است. آنها همچنین می‌گویند که  قیمت دلار تحت‌تاثیر شایعات مربوط به شروع دور جدید مذاکرات، گزینه‌های احتمالی ریاست جدید بانک مرکزی و مثبت شدن حباب قیمتی افت کرد و به کانال 27 هزار تومان بازگشت.

سه علت افت قیمت دلار

در شبکه‌های اطلاع رسانی مربوط به مبادله دلار و درهم این خبر جلب توجه می‌کرد که دور جدید مذاکرت به زودی آغاز می‌شود و آمریکا شروط ابتدایی ایران برای بازگشت به مذاکرات را پذیرفته است. قیمت دلار تحت تاثیر این خبر افت کرد و به کانال 27 هزار تومان بازگشت. قیمت دلار در پایان معاملات نیمه اول روز روی 27 هزار و 850 تومان قرار داشت. قیمت دلار در صرافی‌های بانکی نیز تا 26 هزار و 300 تومان عقب نشست.

 البته ممکن است خبر مربوط به گزینه احتمالی ریاست جدید بانک مرکزی نیز در افت قیمت دلار نقشی ایفا کرده باشد. به اعتقاد برخی تحلیل‌گران احتمال انتصاب صالح آبادی به ریاست بانک مرکزی قدری از التهاب بازار کاسته است.

دلیل دیگر افت قیمت دلار می‌تواند مثبت شدن حباب قیمتی آن با مقیاس درهم باشد، روز گذشته قیمت دلار نسبت به درهم بالا بود، قاعدتا در چنین شرایطی آربیتراژ می‌تواند زمینه افت قیمت ارزی که بیش از حد قیمت‌گذاری شده است را فراهم آورد. قیمت سکه امامی روز گذشته روی 12 میلیون و 210 هزار تومان قرار داشت و در شرایطی که بازار جهانی طلا در روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل است، قیمت سکه امامی در شروع معاملات امروز به افت قیمت دلار واکنش نشان داد و قدری پایین آمد. قیمت سکه در شروع معاملات امروز 12 میلیون و 120 هزار تومان بود.

با احتساب قیمت 28 هزار و 50 تومان برای دلار و قیمت 1817 دلار برای طلا اندازه حباب سکه یک درصد به دست می‌آمد. این اندازه حباب برای سکه بسیار کوچک بود. برخی معتقدند با نزدیک شدن قیمت سکه به ارزش ذاتی تقاضای آن افزایش خواهد یافت و رشد قیمت را موجب خواهد شد، برخی نیز معتقدند کوچک شدن اندازه حباب نشانه فروکش کردن انتظارات افزایشی است و لزوما نمی‌توان انتظار رشد قیمت را داشت. به هر روی قیمت سکه در ادامه باز هم پایین آمد در آخرین ساعات معاملات دیروز روی 12 میلیون و 40هزار تومان قرار گرفت.

در شبکه‌های اطلاع رسانی مربوط به مبادله دلار و درهم این خبر جلب توجه می‌کرد که دور جدید مذاکرت به زودی آغاز می‌شود و آمریکا شروط ابتدایی ایران برای بازگشت به مذاکرات را پذیرفته است و انها معتقدند قیمت دلار تحت‌تاثیر این خبر افت کرد و به کانال 27 هزار تومان در بازار آزاد بازگشت

تزریق ارز به بازار

البته برخی فعالان بازار هم معتقدند که دولت برای کاهش قیمت دلار، تزریق ارز به بازار را آغاز کرده و این مساله سبب کاهش قیمت دلار شده است. هرچند که به عقیده کارشناسان این اتفاق ارزپاشی به حساب می‌آید ودر شرایط کنونی درآمد ارزی کشور اتفاق خطرناکی است.  اما قیمت دلار قبل از این دستور هم کاهشی شده بود. به همین دلیل برخی می‌‌گویند افت قیمت دلار دلیل خارجی دارد؛ اخبار مثبت از مذاکرات ایران و آمریکا.

از روز گذشته نشستی در بغداد در حال برگزاری است که گفته می‌شود به میزبانی عراق است و نمایندگان امارات، مصر، فرانسه در آن حضور دارند.

اگرچه هدف این نشست بررسی مسائل امنیتی منطقه غرب آسیاست اما گفته می‌شود که در حاشیه آن مذاکراتی برای بهبود روابط ایران و عربستان در جریان است. با توجه به اینکه در دور جدید مذاکرات، عربستان یکی از مخالفان اصلی است، توافق ایران و عربستان می‌تواند روی مذاکرات برجام هم اثر بگذارد.

به همین دلیل برخی معتقدند که نشست بغداد، بر بازار ارز ایران تاثیر گذاشته و سیگنال مثبتی به آن داده است. اگرچه سخنگوی وزارت امور خارجه گفته گفتگوی جدیدی درباره رابطه با عربستان انجام نشده است.

از طرف دیگر اگرچه در چند هفته گذشته، ماجرای مذاکرات وین مسکوت بود اما به نظر می‌رسد برخی تحرکات آغاز شده است. خطیب‌زاده گفته است روزهای آینده برای برجام بسیار مهم است. هراقدامی که سازنده نباشد برای گفتگوها در وین مضر است.

البته سیگنالی که او از این مذاکرات فرستاده چندان مثبت نیست. چون او گفته سفر آقای عبداللهیان، وزیر جدید امور خارجه به عراق و سوریه پیام خاصی را به دنبال دارد. تغییر دولت در ایران به این معنا نیست که تصمیم حاکمیتی در ایران تغییر کرده است.