اقتصاد ایران در وضعیت Expire

باران زرین‌قلم

چراغ گوشی تلفن همراه روشن است و مریض‌هایی که روی تخت دراز کشیده‌اند و دستشان به جایی بند نیست از مقابل دوربین می‌گذرند. تصویر تاریک و روشن با توضیح پزشکی همراه است که تلاش می‌کند وضعیت نابسامان بیماران را در مراکز مراقبت‌های ویژه در بیمارستان به تصویر بکشد.

 اینجا ایران است، قلب پایتخت در تهران. برق بیمارستان‌ها در حالی قطع می‌شود که مقامات وزارت نیرو تاکید دارند قطع برق مراکز درمانی در دستور کار نیست و ملاحظات لازم در این حوزه صورت می‌گیرد اما واقعیت تلخ به شکلی دیگر خود را نشان می‌دهد.

قطع برق حالا اقتصاد ایران را در وضعیت احتضار قرار داده است. بحرانی جدی، اقتصاد و معیشت خانوار ایرانی را در اوج قدرت نمایی کرونا نشانه رفته است.

 در حالی قطع مکرر برق در مناطق مختلف شهری وضعیتی غیرقابل پیش‌بینی را پیش روی شهروندان قرار داده است که به واسطه شیوع کرونا و ورود کشور به پیک پنجم بسیاری از مشاغل و ادارات و نهادها و سازمان‌ها تعطیل هستند و برخی کارکنان نیز از راه دور با استفاده از اینترنت مجبور به انجام وظایفشان هستند این در حالی است که اتفاقا این وضعیت نابسامان امکان استفاده از اینترنت را نیز در شرایط فعلی به حداقل رسانده است.

 انشتار تصاویری از بخش مراقبت‎های ویژه بیمارستانی در زمان قطع برق و اعلام اینکه بسیاری از بیماران به دلیل از کار افتادن دستگاه‌های ویژه مراقبت اکسپایر شده یا جان خود را از دست می‌دهند موجی از اعتراض را در میان کاربران فضای مجازی و حقیقی برانگیخته است.

 بسیاری از کاربران فضای مجازی وضعیت کنونی را فاجعه‌ای برای سلامت ایرانیان و نه حتی رفاه آنها دانسته‌اند و معتقدند که این وضعیت نیاز به ساماندهی دارد.

 اتفاقا بسیاری از چهره‌های شاخص نیز به این وضعیت اعتراض داشته‌اند. صادق زیباکلام در توییتی با انتقاد به رقابت‌های انتخاباتی تاکید کرده است که قدر این زمان را ندانسیم ، در آن دوره تنها و تنها یک مشکل داشتیم به نام دولت روحانی اما حالا با مشکلات متعددی روبرو هستیم از جمله مشکل نبود واکسن و کمبود برق و... .

پای ارزهای مجازی در میان است؟

در حالی که برخی از مقامات وزارت نیرو کمبود برق را ناشی از افزایش استخراج ارزهای دیجینال می‌دانند ، طبق دستور رییس‌جمهوری استخراج ارزهای دیجیتال به صورت رسمی تا پایان شهریور ماه ممنوع است و تمام دارندگان مجوز، امکانی برای استخراج رمز ارز ندارند. به این ترتیب بار سنگین ایجاد شده در شبکه، به استخراج ارز دیجیتال به صورت غیرقانونی بازمی‌گردد و این فشار که برخی آن را در محدوده دو هزار مگاوات می‌دانند، به صورت غیرقانونی به شبکه برق ایران وارد می‌شود .

این روزها اعتراضات متعددی به صورت واقعی در شهرهای مختلف ایران نسبت به قطع برق در حال شکل‌گیری است

 از سوی دیگر اما برخی از کارشناسان نیز معتقدند شناسایی و برخورد با این دسته ازافراد به واسطه امکان تطبیق قبض‌های برق در سال گذشته و شرایط کنونی یا بررسی نموداری میزان مصرف امکان پذیر است اما این مهم هنوز رخ داده است. ارز دیجیتال در ایران به لحاظ قانونی رسمیت ندارد اما گزارش‌های متعددی در داخل و خارج از ایران منتشر شده است که دلالت بر استفاده از ارزهای دیجیتال برای دور زدن تحریم‌ها دارد. این بدان معنی است که این‌جا نیز پای تحریم در میان است.

 کمبود برق در حال تبدیل به مساله‌ای امنیتی برای ایران

 ایرانیان با مساله کمبود برق ناآشنا نیستند. در دهه 60 و 70 قطع برق جزئی جدایی ناپذیر از زندگی ایرانی تلقی می‌شد.

 جداول قطع برق در روزنامه‌های کثیرالانتشار یکی از پرمخاطب‌ترین و پرخواننده‌ترین بخش‌های روزنامه‌ها بودند. این وضعیت در دهه هفتاد نیز ادامه داشت اما از میانه دهه هفتاد کم کم خاموشی جایی در تاریخ و آرشیو ذهنی شهروندان یافت و به تدریج به خاطره‌ای دوردست تبدیل شد. برخی کارشناسان معتقدند عدم رشد قیمت برق متناسب با تورم یکی از مهمترین عوامل بی‌انگیزگی بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه تلقی می‌شود و از سوی دیگر عدم سرمایه‌گذاری دولتی و راندمان پایین نیروگاه‌ها در کنار خشکسالی طولانی مدت و افزایش دما ، همه و همه دست به دست هم دادند تا بحران برق را در ایران به بحرانی فراگیر بدل کنند. حالا برق چون مانعی در برابر توسعه صنعتی و اقتصادی ایران عمل می‌کنند و در کنار همه این عوال استخراج ارزهای مجازی نیز نیاز به برق را بیش از پیش ساخته است.

مساله اما تنها به اینجا ختم نمی‌شود. حالا اعتراضات متعددی به صورت واقعی در شهرهای مختلف ایران نسبت به قطع برق در حال شکل‌گیری است . خبرهای رسیده نشان می‌دهد در شهر کردکوی استان گلستان گروهی از مردم در اعتراض به قطع برق در یکی از میادین اصلی شهر تجمع کردند. ایسنا اعلام کرده است مردم معترض گفته اند که در روز دستکم سه یا چهار نوبت قطع می شود . گرمای هوا و قطعی آب در ساختمان‌های بلند، خراب شدن محتویات یخچال و فریزر و سوختن وسایل خانگی از جمله مشکلات پیش آمده است. در عین حال در شهرکازرون نیز قطع برق به صورت مکرر و بی‌برنامه نیز زمینه‌های اعتراض شهروندان شده است. مردم شهر کازرون نیز در مقابل ساختمان اداره برق این شهر دست به اعتراض زده‌اند. از سوی دیگر برخی از شهروندان در غرب و شرق و شمال و جنوب تهران نسبت به قطع برق اعتراض خود را در شبکه های مجازی نشان داده‌اند.

 به نظر می‌رسد هر چند مشکلات از سوی مقامات مسئول ناشی از استخراج ارز دیجیتال به صورت غیرقانونی از یک سو و گرمای هوا از سوی دیگر عنوان می‌شود اما شهروندان هنوز در این حوزه اقناع نشده‌اند و در نتیجه مشکلات پابرجاست.

بررسی‌ها نشان می‌دهد حالا برق در حال تبدیل به مانعی برابر توسعه اقتصادی و قطع مکرر آن در حال تبدیل به بحرانی در عرصه اجتماع ایران است خصوصا آن‌که قطع برق عدم خدمات‌دهی سرویس‌دهندگان اینترنت را در بسیاری از مناطق کشور به دنبال دارد.

 در این فضا ضرورت دارد برنامه‌ریزی دقیقی برای حل بحران در جامعه‌ای که از پیک پنجم کرونا در رنج است و نبود واکسن امنیت روانی آن را نشانه رفته است، صورت گیرد.