احیای بورس یا افزایش تورم؟

ایمان ربیعی

 بورس ایران در حال دریافت تنفس مصنوعی است، شاخص روز به روز بیشتر عقب می‌ نشیند و واژه‌های کاربردی تحلیلگران نیز دستخوش تغییر می‌شود. اگر تا دیروز می‌گفتند، اصلاح، امروز می‌گویند ریزش.

 به نظر می‌رسد تمام آنچه تاکنون مصوب شده، حالا ثمر چندانی را به جا نگذاشته است، بورس همچنان در حال عقب‌نشینی است و همین امر نشان می‌دهد داستان این بار بورس داستانی متفاوت است. اگر حرفه‌ای‌ها به این عقب‌نشینی و پیشروی عادت دارند تازه‌واردهایی که خردادماه و تیرماه راه بازار سرمایه را یاد گرفتند، در ضرری هنگفت، با نگرانی روز را به شب می‌رسانند و همین موضوع نشان می‌دهد کام تازه‌واردان به بازار سهام با حلوا حلوا گفتن شیرین نمی‌شود.  از همان ابتدا روشن بود بازار سرمایه توان حل بیش از 41 میلیون سهامدار جدید را ندارد. آنها که به واسطه دارا بودن سهام عدالت حالا سهامدار محسوب می‌شوند و بازاری که تا دیروز، محیطی جمع و جور برای اهالی آشنا بود امروز بیش از 45 میلیون نفر را در خود جای داده است. عطش این دسته از افراد برای فروش طبیعی است که شاخص را گام به گام عقب می‌برد.

در آخرین نشست شورای عالی بورس آیین‌نامه حفظ ثبات بخشی بازار سرمایه و صیانت از حقوق سهامداران و سرمایه‌گذاران، مورد تصویب قرار گرفته است؛ اما مفاد این آیین‌نامه چیست؟

در نگاهی کلی این آیین‌نامه بر استفاده از ابزار‌هایی دلالت دارد که در گذشته در بازار وجود داشت، اما اجرایی نمی‌شد. در چنین شرایطی اما در این آیین‌نامه پیش‌بینی شده است نهاد‌های مالی و سهامداران بزرگ که عمدتا حقوقی هستند در بازار سرمایه فعالتر شوند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال‌های گذشته سهام خزانه، بازارگردان و بازارساز در بازار وجود داشت، اما بسیار کم استفاده می‌شد ،حالا اما در این آیین‌نامه استفاده از این ابزار‌ها مصوب شد، زیرا مسئولان بازار معتقدند این ابزار‌ها باعث ایجاد تعادل در بازار می‌شود و از افت و خیز شدید در بازار جلوگیری می‌کند.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره مفاد این آیین‌نامه می‌گوید: در آیین‌نامه چند نکته مورد تاکید قرار گرفته است از جمله بحث بازارسازی توسط نهاد‌های مالی و سهامداران عمده و بازارگردانی که خلع آن در بازار مشهود است. به گفته قالیباف اصل از ابتدای سال جاری با ورود نقدینگی زیادی مواجه شدیم. سهامداران شرکت‌ها که منابع مالی نیاز داشتند از این فرصت استفاده نکردند که دلیل آن عدم عرضه مناسب در بازار بوده است که به وسیله این ابزار‌ها و پتانسیل سهام خزانه و اوراق اختیار فروش می‌توانیم به تعادل بازار کمک کنیم.

طبق جزئیات اعلام شده از سوی مسئولان، استفاده از پتانسیل سهام خزانه و اوراق اختیار فروش تبعی در این آیین نامه وجود دارد و به واسطه ضمانت‌های اجرایی الزام است تا سهامداران عمده و ناشران از این ابزار‌ها در بازار استفاده کنند.

شاید بتوان یکی از موارد مهم پیش‌بینی شده در این آیین‌نامه را مرتبط با موضوع بانک‌ها دانست، هرچند در قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر در بند 16 و 17 مواردی مربوط به بانک‌ها بود که فعالیت بانک‌ها را محدود می‌کرد اما با این اختیارات شورا، بانک‌ها بتوانند بدون نگرانی از بحت‌های مالیاتی و بدون محدودیت در بورس فعالیت کنند و افزایش سرمایه دهند، صندوق تشکیل دهند و از سهام خزانه استفاده کنند.

قالیباف گفته است: ضمانت‌های اجرایی در این آیین‌نامه دیده شده و برای افرادی که تخطی می‌کنند جرایم دیده شده است.

اتفاقا پیش بینی صورت گرفته برای مشارکت بانک‌ها در بورس خود به عاملی برای انتقاد از این تصمیم تبدیل شده است چراکه برخی با پیش کشیدن تجربه تلخ حضور بانک‌ها در بازار ملک و طلا و سکه می‌گویند این اقدام می‌تواند به بر هم خوردن تعادل بازار منجر شده و در نهایت به رشد تورم نیز منجر شود.

سیامک قاسمی، کارشناس اقتصادی: تاوان ناکارآمدی و اشتباه دولت در مدیریت بورس را 80 میلیون ایرانی باید از جیب بدهند و با افزایش پایه پولی و نقدینگی و تورم‌های سنگین سال‌های بعد،زیان عده‌ای جبران شود

 از سوی دیگر اخباری در خصوص تخصیص یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به بورس اوراق بهادار به گوش رسید. همین امر اما با انتقاد بسیاری از کارشناسان همراه شد چرا که معتقدند این اقدام نیز می‌تواند عمل بروز بحران تورمی مضاعف در اقتصاد ایران شود چرا که این اقدام نیز در حقیقت استفاده از پول پرقدرت تلقی خواهد شد .

سیامک قاسمی، تحلیلگر اقتصادی در توییتی در واکنش به این تصمیم گفته است: اشتباه پشت اشتباه. استفاده از صندوق توسعه ملی برای حمایت از بورس؟ این تاوان ناکارآمدی و اشتباه دولت در مدیریت بورس را 80 میلیون ایرانی باید از جیب بدهند و با افزایش پایه پولی و نقدینگی و تورم‌های سنگین سال‌های بعد،زیان عده‌ای جبران شود .

این چنین است که برخی داستان امروز بورس را با داستان دیروز موسسات مالی و اعتباری شبیه می‎دانند و می‌گویند دوباره پول پرقدرت در راه است و برخی حاضر به پذیرش ریسک اقداماتی که کرده‌اند نیستند.

بورس حالا هم به لحاظ وسعت سهامدارانش و هم به وسطه تشویق غیر منطقی عده‌ای برای حضور در این بازار به نقل محافل اقتصادی و سیاسی تبدیل شده است . باید دید آیا تصمیمات شورای عالی بورس به علیه خود تبدیل خواهد شد یا خیر.

حسین سلاح‌ورزی، عضو شورای عالی بورس در این خصوص اما نظراتی مهم دارد. وی تاکید می‌کند که صعود بی‌رویه و اصلاح شدید شاخص کل بورس به دلیل فقدان بازار گردانی بوده است و با تصویب آیین نامه صیانت از حقوق سهام‌داران و ثبات بازار انتظار می‌رود شاهد حرکت صحیح و منطقی بازار سرمایه کشور باشیم.

این مقام مسئول معتقد است با تصویب آیین‌نامه صیانت از حقوق سهامداران و ثبات بازار انتظار می‌رود با نحوه درست و منطقی و علمی بازارگردانی، شاهد حرکت صحیح و منطقی بازار سرمایه کشور باشیم.و البته پیاده‌سازی بازارگردانی صحیح، نیازمند حمایت و همکاری حقوقی‌های بازار می‌باشد.

به گفته وی رشد بی‌سابقه بازار سرمایه در سال گذشته حاصل عدم تعادل در نحوه بازارگردانی و مدیریت و قیمت‌گذاری برخی سهام‌ها بود که طبیعتاً رشد آن چنانی بازار پس از مدتی نیازمند اصلاح این چنینی بود که ما این روز‌ها شاهد آن هستیم.

حال باید دید این آیین‌نامه که برخی ان را به چوب جادوی قصه‌ها شبیه می‌کنند می‌تواند بورس را نجات دهد یا در عمل اقتصاد ایران را بیش از پیش در باتلاق تورم فروخواهد برد؟ باید ماند و دید.