اینجا یک کتاب تاریخ نهفته است

آرزو احمدزاده ، راهنمای طبیعت‌گردی

از دوران قاجار و پهلوی کاخ‌های زیادی در تهران به جای مانده ‌است. امروز گشتی در یکی از کاخ‌های تهران می‌زنیم (البته می‌دانید که در این روزهای کرونازده فقط می‌توانم خاطرات سفرهای گذشته را مرور می‌کنم). کاخ‌هایی که از قاجار به جا مانده نسبت به کاخ‌های دوران پهلوی معماری ساده‌تری دارند و البته به  برخی از آنها ساختمان‌های دیگری اضافه شده و یا از نو بازسازی شده‌اند. کاخ‌های تهران  جزو مکان‌هایی هستند که هر گردشگری به یک یا دوتا از آنها در بازدید از پایتخت حتما سر خواهد زد و من نیز از این قاعده مستثنی نبودم و یک روز جمعه‌ام را به کاخ‌گردی گذراندم و به سراغ مجموعه کاخ موزه گلستان که یکی از قدیمی‌ترین‌ها در تهران است رفتم. این کاخ یادگاری به جای مانده از ارگ تاریخی تهران و محل اقامت شاهان سلسه قاجار و از زیباترین و کهن‌ترین بناهای پایتخت 200 ساله ایران است. سابقه تاریخی ارگ سلطنتی به روزگار صفویه بازمی‌گردد. شاه طهماسب اول در سفرهای خود به قصد زیارت مقبره حضرت عبدالعظیم دستور داد بارویی به دور تهران احداث شود. بعد از او شاه عباس در قسمت شمالی چهارباغ و چنارستانی احداث کرد که بعدها دیوار بلندی گرد آن بنا کرده و مقر سلطنتی را در داخل آن ساخت و آنجا را ارگ نامید و در دوره ناصرالدین شاه تغییراتی به سبک اروپایی در معماری کاخ گلستان انجام شد.  از مترو اما خمینی پیاده شدم و چند دقیقه‌ای تا در اصلی کاخ پیاده رفتم. وارد مجموعه شدم و در ابتدا به سراغ امارت بادگیر رفتم. این عمارت در زمان فتحعلی شاه در ضلع جنوبی باغ گلستان ساخته شده ولی در زمان ناصرالدین شاه توسط حاج علی خان حاجب الدوله تغییراتی کرده و به شکل امروزی درآمده است. فضای عمارت بادگیر یک فضای کاملا سنتی ایرانی است با ارسی‌هایی با شیشه‌های رنگی و ستون‌ها و دیوارهای نقاشی و آیینه‌کاری شده. این عمارت بی‌شباهت به حسینیه امینی‌ها در قزوین نیست. دومین مکانی که در مجموعه گلستان بازدید کردم عمارت تخت مرمر بود. این عمارت جزو قدیمی‌ترین بناهای مجموعه گلستان است که ساخت آن به دوران کریم خان زند باز می‌گردد. ایوانی سفید و مرمرین با حوضی بزرگ که نشان از برگزاری مراسم مهمی در حیاط این عمارت بود. فضای اطراف این عمارت مرا به یاد فیلم کمال‌الملک می‌انداخت. به سراغ تالار برلیان رفتم: تالاری که پیش از آن کاخ بلور نام داشته است:  اتاقی زیبا با آینه‌کاری‌های فراوان. گویا به دلیل همین آینه‌کاری‌ها و یا به سبب حوض بلور هشت ضلعی و چلچراغ‌هایی که امپراتور روسیه الکساندر اول برای فتحعلی شاه فرستاده بود این تالار به نام بلور خوانده شده است.

تالار برلیان نیز بر کف همان تالار بلور پی‌ریزی شده است و در بازسازی بر تزیینات شکوهش افزوده‌اند و به همین منظور نام بلور به برلیان تغییر کرده است. از تالار برلیان بیرون آمدم و به سراغ شاخص‌ترین و یکی از زیباترین بناهای مجموعه کاخ گلستان رفتم: عمارت خورشید و یا همان شمس‌العماره. در راه به سمت شمس‌العماره که می‌رفتم صدای مرحوم مرتضی احمدی در گوشم می‌پیچید که در طهرون قدیم میخواند:« برفتم بر در شمس العماره». گویا ناصرالدین شاه بعد از بازگشت از فرنگ و دیدن آسمانخراش‌های اروپایی تصمیم به ساخت ساختمان بلندی در تهران می‌گیرد و دستور ساخت شمس‌العماره را می‌دهد. ساخت عمارت خورشید سه سال به طول می‌انجامد و متشکل از دو برج متقارن است و البته مشخصه بارز شمس‌العماره ساعت بزرگی است که در میان دو برج قرار دارد. اینجا پر از عمارت‌های قدیم است. یادتان باشد، مجموعه گلستان فقط موزه نیست، عمارت‌های اینجا به اندازه یک کتاب تاریخ حرف برای گفتن دارند. حتما به گلستان بروید ...