درنگی در دیار کریمان

پگاه دهدار ،  راهنمای گردشگری 

باغ سنگی بلورد:  یکی از شاهکارهای هنری ایران معاصر، در روستای بلَوَرد سیرجان قرار دارد که اگر فرصت دارید توصیه می‌کنیم به سراغش بروید.

 باغ سنگی سیرجان، درختانی خشک شده دارد که توسط باغبانش درویش خان، سنگ‌هایی کوچک و بزرگ با ابزارآلات فلزی به شاخه‌هایشان آویزان شده و احتمالاً باید آن را نمونه‌ای از هنر مدرن به شمارش آورد. 

آویزان کردن هر سنگ و احداث هر یک از درختان که طی سال‌های طولانی انجام شده است.

سال ۱۳۴۰ طرح اصلاحات ارضی به اجرا درآمد و بسیاری از زمین‌داران بزرگ از جمله درویش‌خان زمین‌های خود را از دست دادند. درختان باغ کم‌کم خشکیدند و او نمی‌توانست کاری برای درختان باغش انجام دهد. وقتی دیگر سرسبزی و زیبایی باغ از دست رفت، او شروع به اقدام عجیبی کرد. در زمینش تنه خشکیده درختان را می‌کاشت و بعد از آن شروع به آویزان کردن سنگ از آن‌ها کرد. او به قدری این کار را ادامه داد که در نهایت باغی سنگی به وسعت ۱۰۰۰ متر با ۱۸۰ درخت ساخت. شاید این درختان سرسبزی و زیبایی نداشتند ولی حالا درویش خان باغ و درختانی داشت که کسی نمی‌توانست آن‌ها را از او بگیرد و هیچ‌گاه نیز خشک نمی‌شد.

برای دیدن باغ سنگی باید جاده سیرجان به بافت را در پیش بگیرید و حدود ۳۵ کیلومتر برانید تا به بلورد برسید و البته باید ۱۰ کیلومتر دیگر هم ادامه دهید تا تابلویی شما را به این باغ در سمت چپ جاده هدایت کند. بلورد بر خلاف سیرجان، سردسیر است.

سیرجان تا میمند: سیرجان در اقلیم کویری استان کرمان واقع شده و تماشای مناظر کویر نمکش خالی از لطف نیست. جاده سیرجان به شهربابک را که در پیش بگیرید، این مناظر زیبا را به ویژه در سمت چپ‌تان خواهید دید. همچنین حدود ۲۰ کیلومتر مانده به شهربابک و درواقع بعد از خروجی خاتون‌آباد، دریاچه نمک مخرگه در سمت راست جاده دیده می‌شود. پنج کیلومتر مانده به شهربابک وارد جاده سمت راستتان شوید که به طرف میمند و کشکوییه می‌رود. ۲۰ کیلومتر که در آن جاده راندید، خروجی میمند را در سمت چپتان خواهید دید.

روستای باستانی میمند شهرتش را همانند سایر روستاهای صخره‌ای و دست‌کند، مدیون معماری متفاوتش است. روستای میمند دستاوردی کم نظیر از نبوغ بشر در گذشته‌های دور است که با حداقل امکانات طبیعی، محلی برای اقامت ساکنانش فراهم کرده است.

این روستا به دلیل آنکه در درون زمین کنده شده در مقابل گرما و سرما و عوامل جوی مختلف مقاومت زیادی داشته و پس از سال‌‌ها تقریباً سالم باقی مانده است. در این روستا دیدنی کم نیست. علاوه بر کوچه‌‌ها و خانه‌های عادی، به حمام و مسجد قدیمی ‌این روستا هم سر بزنید. همچنین از روستایی‌‌ها می‌توانید ادویه و لباس محلی و سبزی‌های کوهی بخرید. شب را هم می‌توانید در خانه‌های سنگی میمند بخوابید.

رفسنجان:  از میمند به جاده برگردید و مسیر را به طرف کشکوییه ادامه دهید. در آنجا به راه اصلی کرمان می‌رسید و باید به سمت راست بروید و ابتدا رفسنجان را می‌بینید. مجموعه حاج آقا علی رفسنجان، یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های خشتی ایران است که حدود هفت هزار مترمربع وسعت دارد و شامل خانه و آب انبار و حمام و مسجد و کاروانسرا است. در خیابان بهشتی هم می‌توانید به موزه باستان‌شناسی و آب انبار مرادی بروید. بازار تاریخی در محله علی‌آباد، و بادگیر معین در حد فاصل خیابان‌های شریعتی و عدالت، از دیگر جاذبه‌های این شهر هستند.

بازار قدیمی رفسنجان یکی دیگر از آثار تاریخی و کهن رفسنجان است که از گذشته‌های دور به عنوان یکی از مراکز مهم اقتصادی و تجاری شهر رفسنجان، شناخته شده است. بازار رفسنجان را می‌توان سمبلی از معماری‌های دوران مختلف برشمرد و آن را یکی از منحصر‌به‌فردترین آثار تاریخی در استان کرمان و شهرستان رفسنجان معرفی کرد. مجموعه‌ای متشکل از قیصریه، بارانداز، آب‌‌انبار، سقاخانه، حمام، کاروانسرا، مسجد و نه گنبد سلجوقی که برخی از باستان‌شناسان معتقدند این مجموعه از نخستین بناهای رفسنجان محسوب می‌شود. به نظر می‌رسد که بنای نخستین این مجموعه‌ ارزشمند تاریخی به دستور و همت «بهرام شاه سلجوقی» در اواسط قرن ۶ هجری قمری احداث شده است.

آب‌ انبار مرادی یکی از آثار باقی‌مانده از دوران حکومت قاجاریان در شهرستان رفسنجان است که در خیابان شهید بهشتی و کنار مسجد امام قرار گرفته است. بنایی که دارای قدمتی نزدیک به ۱۲۰ سال است و به همت «بی بی سلطان مرادی» از چندین بخش مانند سردر، راه پله، پاشیر و تهویه تشکیل شده است. برای رسیدن به آب، عبور از ۵۲ پله در راه‌پله‌ای کاملا تاریک که فقط یک نورگیر سقفی در آن تعبیه شده است و گذشتن از مسیری یو (U) شکل بازدیدکنندگان را به مخزن آب خواهد رساند.

معروف‌ترین سوغات رفسنجان پسته‌اش است.

رفسنجان تا کرمان: بزرگراه رفسنجان به کرمان را در پیش بگیرید. حدود ۳۵ کیلومتر که از رفسنجان دور شدید به روستای کبوترخان می‌رسید و می‌توانید کاروانسرا و یخدان این روستا را ببینید. در ادامه و در فاصله ۲۰ کیلومتری کرمان، شهر باغین را خواهید دید که حمام معروفی به نام حمام شجاعی در بلوار امام دارد.

کرمان: کرمان را دیار کریمان می‌نامند و نام‌های قدیمش گواشیر و کارمانیا هم بوده است. این شهر یکی از متراکم‌ترین شهرهای ایران از نظر تعداد اماکن تاریخی است. مجموعه‌های شهری مفصلی که در آن فکر همه جا و همه چیز شده است.

مجموعه گنجعلی خان و بازار مسگرها در نزدیک میدان مشتاق گنبد جَبلیه در حاشیه کمربندی شرقی شهر، یخدان مویدی در تقاطع ابوحامد و خورشید، باغ موزه هرندی یا موزه سازهای موسیقی در خیابان فردوسی و باغ بیرم آباد در حومه شرقی شهر، نقاطی است که می‌توانید ساعاتی را در آن‌ها بگذرانید. برای دیدن ابنیه شهر کرمان باید چند روزی وقت بگذارید و در این شلوغی و تراکم بی‌نظیر دیدنی‌های منحصر به فرد شهر را از قلم نیندازید. خرید کلمپه کرمانی و خوردن فالوده کرمانی را فراموش نکنید.

گنجعلی خان: می‌توانید شهرگردیتان را از مجموعه گنجعلی خان شروع کنید. برای بازدید از مجموعه گنجعلی خان و مجموعه همسایه‌اش ابراهیم خان باید یک نیم روز وقت بگذارید؛ چون این مجموعه که شامل بازار، حمام، ضرابخانه، مدرسه، چهارسوق و آب انبار می‌شود، بسیار دیدنی است. این مجموعه اوایل قرن ۱۱ خورشیدی به دستور حاکم عصر صفوی کرمان یعنی گنجعلی خان در کمال زیبایی و هنر ساخته شد و بخش‌هایی از آن مثل حمام تبدیل به موزه مردم شناسی شده است. به جز حمام که باید بابت ورود به آن، ورودیه بدهید، تماشای بقیه مجموعه رایگان است. ابراهیم خان ظهیرالدوله اواخر قرن ۱۲ خورشیدی با ساختن مجموعه‌ای شامل مدرسه، حمام، آب انبار، بازار و خانه مدرس هم بر غنای فرهنگی کرمان اضافه کرد. بازار این مجموعه را به نام قیصریه زرگری هم می‌شناسند و بخش‌هایی از آن مثل حمامش هنوز هم مورد استفاده مردم عادی است.

بازار کرمان:  حتی اگر نخواهید چیزی در بازار بخرید، معماری زیبای بازار کرمان جذبتان می‌کند. راسته اصلی بازار از میدان ارگ شروع می‌شود و به میدان مشتاقیه می‌رسد.

گفته می‌شود هر بخش از بازار کرمان در زمان یکی از فرمانروایان این شهر ساخته شده و به این خاطر با دیگر راسته‌ها متفاوت است. بازارهای ارگ، گنجعلی خان، مظفری، وکیل و مسگرها از معروف‌ترین راسته‌های این بازار است. در بازار کرمان می‌توانید هر چیزی که دلتان می‌خواهد را پیدا کنید از خوردنی گرفته تا صنایع دستی.

مجموعه حاج آقا علی: مجموعه حاج آقا علی هم در راسته حمام ابراهیم خان قرار دارد و می‌توانید بعد از بازدید از مجموعه ابراهیم خان از این مجموعه که از آثار عصر قاجار است، بازدید کنید. از میان این مجموعه مسجد حاج آقا علی که در خیابان شریعتی کرمان واقع شده همچنان پررونق است، مسجدی که به سبک مسجد وکیل شیراز بنا شده و دارای چهل ستون سنگی است که به گونه‌ای ماهرانه و یکدست تراشیده شده‌اند.

مسجد جامع کرمان: مسجد جامع کرمان یا مسجد مظفری از معروف‌ترین مساجد ایران است. این مسجد زیبا و تاریخی در قرن هشتم هجری ساخته شده و در میدان مشتاقیه قرار دارد. می‌توانید از راسته بازار زرگران وارد خیابان شریعتی شوید و به سمت میدان مشتاقیه حرکت کنید و نیم ساعتی را در محل این مسجد بگذرانید. عکاسی از کتیبه تاریخی این مسجد را فراموش نکنید.

گنبد جبلیه و موزه سنگ: از میدان مشتاقیه که وارد خیابان زریسف شوید، می‌توانید از گنبد جبلیه هم دیدن کنید. بنایی که در دامنه کوه‌های صاحب‌الزمان واقع شده است و از بناهای اواخر عصر ساسانی است. این گنبد هشت ضلعی تنها بنای سنگی کرمان است و به صورت موزه‌ای از سنگ‌های ارزشمند تاریخی درآمده است. غیر از این بنای سنگی جنگل قائم هم در کنار آن قرار دارد که از سرویس بهداشتی گرفته تا اقامتگاه و آلاچیق در اینجا وجود دارد. می‌توانید برنامه را طوری تنظیم کنید که بعد از ظهر آنجا باشید و بعد از استراحت تا کوه معروف طاق‌علی در کوه‌های صاحب‌الزمان کمی بالا بروید.

آتشکده زرتشتیان و قبه سبز: آتشکده زرتشتیان در خیابان زریسف قرار دارد و آخرین آتشکده کرمان محسوب می‌شود. زرتشتیان کرمان معتقدند آتش این آتشکده چند هزار سال است که روشن است. ورود به این آتشکده غیر از روزهایی که مراسم آنجا برگزار می‌شود، آزاد است و نیاز به پرداخت ورودیه ندارد. فقط هنگام ورود حواستان باشد که نظافت را کاملاً در این محل رعایت کنید و بیشتر لباس‌های روشن به تن داشته باشید. برای اینکه بتوانید از دیدار کاشیکاری‌های معرق و ستون‌های پیچکی قبه سبز لذت ببرید، باید از خیابان زریسف خود را به میدان مشتاقیه و از خیابان شریعتی به خیابان ابوحامد برسانید. این بنا در یکی از محلات قدیمی کرمان در خیابان ابوحامد قرار دارد. قبه سبز از یادگارهای قرن هفتم است و روزگاری پایگاه علم و ادب و نخستین دانشگاه کرمان به شمار می‌رفته است.

 پسته، کلمپه، قاووت یا قوتو، حلوای پسته، فالوده و البته زیره اعلا از مهم‌ترین سوغاتی‌های خوراکی‌ کرمان‌ هستند

موزه صنعتی:  مرحوم استاد علی اکبر صنعتی تنها هنرمندی در کشور است که دو موزه به نامش ثبت شده است. موزه این نقاش و مجسمه ساز کرمانی سردر بسیار زیبایی دارد که ترکیبی از آجر و کاشی‌های معرق فیروزه‌اى و سیاهرنگ است که در سال ۱۳۲۷ ساخته شده. موزه در خیابان بهشتی قرار دارد و درهای آن هم هر روز باز است.

باغ موزه هرندی:  باغ موزه هرندی کرمان یکی از معدود موزه‌های فعال موسیقی کشور است. غیر از بخش موسیقی و سازهای سنتی این موزه یک بخش باستان شناسی هم دارد. موزه‌ای دو طبقه که در دوره قاجار ساخته شده.  این ساختمان همان بنایی است که رضاشاه در راه تبعید به جزیره موریس چند روزی در اینجا اقامت کرد. برای دیدن این باغ موزه باید بعد از چهارراه ولیعصر به سمت چهارراه طهماسب آباد در خیابان فردوس بروید

می‌توانید در این سفر کمی از مسیر اصلی دور شوید و بیشتر گشت و گذار کنید.

ماهان: اگر فرصت دارید می‌توانید یک روز را به ماهان بروید و همان روز دوباره به کرمان برگردید. ماهان در ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی کرمان است از شهر کرمان تا شهر زیبای ماهان حدود ۲۰ دقیقه راه دارید. مهم‌ترین دیدنی این شهر باغ شازده است که اواخر دوره قاجار به دستور حاکم کرمان بنا شد. این باغ که یکی از باغ‌های ثبت شده ایران در فهرست جهانی است، بخش‌های مختلفی مثل سردر، عمارت شاه نشین و حمام دارد، اما جذاب‌ترین بخش آن شبکه آبرسانی و حوض‌های آبش است که به صورت پلکانی ساخته شده است.

ماهان غیر از این باغ یک اثر تماشایی هم دارد؛ آرامگاه شاه نعمت الله ولی. او از عرفای قرن هشتم و نهم هجری به شمار می‌رود که مقبره‌اش در ماهان قرار دارد. بنای اصلی خانقاه مربوط به دوره صفوی است که بخش‌هایی در دوره قاجار به آن اضافه شد. آستانه و گنبد مزار این مقبره از زیباترین بخش‌های آن است.

جذابترین بخش باغ شازده شبکه آبرسانی و حوضهای آبش است که به صورت پلکانی ساخته شده است.

اگر اهل کویرگردی هستید، در میانه راه کرمان به شهداد از جاده دولتی، جاده شهداد را انتخاب کنید و در اوایل جاده شهداد به نهبندان، ساعاتی را در کویر لوت بگردید.

اگر اهل کویرگردی هستید، در میانه راه کرمان به شهداد از جاده دولتی، جاده شهداد را انتخاب کنید و در اوایل جاده شهداد به نهبندان، ساعاتی را در کویر لوت بگردید

سوغاتی چه بخریم؟

زیره، پسته، کلمپه، قاووت یا قوتو، حلوای پسته، فالوده و البته زیره اعلا از مهم‌ترین سوغاتی‌های خوراکی‌ کرمانی‌ هستند.

زیره مرغوب سیاه و پسته رفسنجان و نوع مرغوب معروف به پسته کله قوچی را هم در بازار می‌توانید پیدا کنید. گلیم شیریکی پیچ (گلیم معروف سیرجان و راور)، قالی و ظروف مسی قلمکار و پته از معروف‌ترین صنایع دستی کرمان است.

اگر هم می‌خواهید خانه‌تان از هنر دست زنان کرمانی زیباتر شود، پته‌های اعلا و گران‌قیمت را از دست ندهید. برای خرید پته‌های کرمانی باید در راسته بازار کرمان، سراغ چهارسو را بگیرید.