در انتظار شگفتی

حدود یک ماه پیش بود که دبیرخانه جشنواره فیلم فجر با اعلام اعضای هیأت انتخاب فیلم‌های این دوره، از شروع بازبینی نسخه‌های اولیه آثار متقاضی حضور در این رویداد خبر داد. این وظیفه را افرادی چون بهروز افخمی (نویسنده، کارگردان)، اسماعیل بنی اردلان (استاد دانشگاه)، پوران درخشنده (نویسنده، تهی‌کننده،کارگردان)، حسین زندباف (تدوینگر،کارگردان، تهیه‌کننده)، مجید شاه‌حسینی (نویسنده، پژوهشگر، استاد دانشگاه)، اسفندیار شهیدی (مدیر فیلمبرداری، کارگردان، استاد دانشگاه)، محمدحسین نیرومند (مدیر فرهنگی) برعهده داشتند. سرانجام در شامگاه روز پنجم مرداد ماه اسامی فیلم‌های پذیرفته شده در مهمترین رویداد سینمایی کشور منتشر شد و متعاقب این ماجرا، مانند هر سال برخی افراد که عموما در تولید آثار جامانده از این جشنواره نقش داشته‌اند، زبان به اعتراض گشودند تا جایی که عده‌ای قوانین نانوشته را در رد فیلم‌هایشان موثر دانستند! چنین مسائل حاشیه‌ای معمولا تا چند روز پس از اعلام فیلم‌های حاضر در این رویداد ادامه داشته و در چند سال اخیر، همراه همیشگی این جشنواره بوده است. با گذر از چنین مسائل حاشیه‌ای و رسیدن به متن ماجرا، موارد مهمی را می‌یابم که قابل‌تامل‌اند. مهمترین آن‌‌ها شاید ادغام بخش «نگاه نو» که ویژه فیلمسازان اول بود در بخش «سودای سیمرغ» باشد. اقدامی که عموما با واکنش مثبت صاحب‌نظران همراه بود، چراکه معیار مشخصی برای ارزیابی آثار بخش «نگاه نو» وجود نداشت و از میان ۱۰ فیلم حاضر در این بخش، تنها یک سیمرغ با عنوان «بهترین فیلم اول» به کارگردان برگزیده اهدا می‌شد و هیچگونه داوری در بخش‌هایی چون فیلمنامه، فیلمبرداری، تدوین و .... صورت نمی‌گرفت، حال آنکه به عقیده عده‌ای از منتقدان، گاهی برخی فیلم‌های حاضر در این بخش، در موارد ذکر شده جزء بهترین‌های جشنواره بوده اما با این وجود مورد داوری قرار نمی‌گرفتند. بدین ترتیب، با ادغام این دو بخش، در این دوره می‌توان شاهد برقراری عدالت در ارزیابی بخش‌های مختلف فنی و هنری تمام آثار شرکت داده شده در این جشنواره بود. نکته دیگر، ورود این رویداد مهم به «چهلمین» دوره برگزاری است. چهل عددی است که در سن آدمی از آن به بلوغ و پختگی تعبیر می‌شود و با تعمیم چنین بیان استعاری به این رویداد، حداقل انتظاری که می‌رود این است که جشنواره به سمت ایجاد فضایی بالنده حرکت کرده و دیگر پس از گذشت چهار دهه از برگزاری، مراحل آزمون و خطای خود را پشت سر گذاشته باشد. این رویداد مهم سال گذشته و در دورانی که متاسفانه کشور به شدت درگیر ویروس کرونا بود، با محدودیت‌های بسیار گسترده برگزار شد، اما اکنون با بهبود نسبی شرایط و انجام واکسیناسیون عمومی، قرار است طبق روال گذشته و با حداکثر ظرفیت برگزار شود. با این مقدمه به سراغ فیلم‌های حاضر در جشنواره چهلم فجر می‌رویم.

محمدعرفان صدیقیان

 

2888

کیوان علیمحمدی و امید بنکدار فعالیت سینمایی خود را با ساخت آثار کوتاه با همکاری یکدیگر شروع کردند و در ادامه فیلم‌های بلند «شبانه»، «شبانه‌روز»، «ارغوان» و «گیلدا» و همچنین مجوعه «حیرانی» را مقابل دوربین بردند. اما از سه سال پیش در این گروه، بنکدار جای خود را به علی اکبر حیدری داد و بدین ترتیب فیلم «سینما شهر قصه» با کارگردانی مشترک علیمحمدی و حیدری ساخته شد و در دوره سی و هشتم جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. اثری که در ادامه نگاه متفاوت علیمحمدی به سینما تولید شده بود؛ اما این بار برخلاف فیلم‌های پیشین، وجه قصه‌گویی در شکل‌گیری روایت فیلم نقش پررنگ‌تری داشت و این مسئله شاید به پیشینه زوج او در این فیلم یعنی علی اکبر حیدری مرتبط بود. حیدری در حوزه ادبیات داستانی چهره شناخته شده‌ای است و کتاب «بوی قیر داغ» که شامل چند داستان کوتاه است، مهم‌ترین اثر او بوده و برای آن برنده چند جایزه مهم هم شده است. فیلم «2888» با نام قبلی سوباشی، روایت‌گر جنگ میان ایران و عراق است و داستان آن وقایع این نبرد، از ابتدا تا انتهای آن را دربرمی‌گیرد. ظاهرا قرار است این اثر ادای دین به افرادی باشد که در طول دفاع مقدس با دلاوری و رشادت‌های خود، در جنگ حضور داشته و به دفاع از کشور پرداخته‌اند. از حاشیه‌های این فیلم می‌توان به سرمایه‌گذاری 30 میلیارد ریالی شهرداری شیراز اشاره کرد که منتقدین این مسئله اعتقاد داشتند با وجود طرح‌های عمرانی نیمه تمام، چنین عملی ضرورت نداشته است.

 

بدون قرار قبلی

بهروز شعیبی از نوجوانی و بازی در فیلم «آژانس شیشه‌ای» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا فعالیت سینمایی خود را آغاز کرد و تاکنون در مقام دستیار کارگردان، بازیگر و فیلمساز فعالیت داشته است. اخیرا فیلم «روز بلوا» به کارگردانی او که در جشنواره سی و هشتم به نمایش درآمده بود، با تدوینی مجدد به صورت سریال کوتاه سه قسمتی درآمد و در شبکه نمایش خانگی ارائه شد. شعیبی با نخستین ساخته سینمایی‌اش یعنی «دهلیز»، خود را به عنوان فیلمسازی مستعد معرفی کرد و در جشنواره همان سال توانست سیمرغ بهرین فیلم اول را کسب کند. «بدون قرار قبلی» ششمین فیلم بلند بهروز شعیبی در مقام کارگردان است و با محوریت زیارت امام رضا (ع) جلوی دوربین رفته و از داستانی کوتاه اثر مصطفی مستور اقتباس شده است. ظاهرا قصه این فیلم مضمونی انسانی دارد و در ارتباط با هنرمندی است که پس از سال‌‌ها به کشور برمی‌گردد و حوادثی را تجربه می‌کند. فیلمنامه این فیلم را فرهاد توحیدی و مهدی تراب بیگی به صورت مشترک به نگارش درآورده‌اند و بخش عمده فیلمبرداری در شهر مشهد صورت گرفته است. مصطفی زمانی، صابر ابر، پگاه آهنگرانی و الهام کردا از بازیگران اصلی این اثر هستند و محمود اربابی که از مدیران دولتی در حوزه سینما بوده و نیز تجربیاتی در حوزه آموزش دارد، تهیه‌کنندگی این فیلم را برعهده داشته است.

 

برف آخر

امیرحسین عسگری سال‌‌ها به عنوان فیلمساز در سینمای کوتاه فعالیت کرده و شرکت در جشنواره‌های معتبر جهانی و جوایز پرشماری را در کارنامه خود دارد. او پس از سال‌‌ها تجربه به عنوان دستیار کارگردان وارد سینمای بلند شد. «بدون مرز» اولین ساخته بلند او بود که در سی و سومین دوره جشنواره فیلم فجر نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلم نگاه نو بود و مورد تقدیر هیأت داوران قرار گرفت. ساخته جدید او، اثر کنجکاوی‌برانگیزی است. ظاهرا در این فیلم امین حیایی نقشی دشوار را برعهده داشته و با توجه به توانایی‌هایش می‌توان از همین حالا او را یکی از نامزدهای بخش بهترین بازیگر نقش اول مرد به حساب آورد. مجید صالحی دیگر بازیگر این فیلم است. او در چند سال اخیر نقش‌های بسیار متفاوتی را تجربه کرده و گویی دوران تازه‌ای در مسیر حرفه‌ای این هنرمند آغاز شده است. لادن مستوفی هم پس از سال‌‌ها با «بدون برف» به سینما بازگشته است. نکته جالب این اثر، حضور احسان علیخانی مجری محبوب تلویزیون به عنوان سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده مشترک است که پیش از این فیلم سینمایی «بدون تاریخ بدون امضا» را به همراه علی جلیلوند تهیه کرده بود. فیلمبرداری این کار برعهده آرمان فیاض بوده است که از فعالان مستعد سینمای کوتاه ایران است و کیفیت کارگردانی و فیلمبرداری آثارش، پیش از این نگاه‌‌ها را به سوی خود جلب کرده بود. «برف آخر» در شرایط بسیار سخت جوی در شمال کشور ساخته شده و در مورد روزمرگی‌های یک دامپزشک با بازی امین حیایی است.

 

بی رویا

آرین وزیر دفتری دیگر فیلمساز موفق عرصه فیلم کوتاه است. او پیش از این، با یکی از آثار کوتاهش با نام «مثل بچه آدم» حضور در بخش سینه فونداسیون جشنواره فیلم کن را تجربه کرده و با فیلم «هنوز نه» سیمرغ بخش بهترین فیلم کوتاه آسیایی جشنواره جهانی فیلم فجر را دریافت کرده است. صابر ابر، طناز طباطبایی و شادی کرم‌رودی گروه بازیگران این فیلم را تشکیل می‌دهند و هومن سیدی به همراه سعید سعدی تیهه‌کنندگان این اثر به شمار می‌روند. وزیر دفتری در نگارش اثر جدید هومن سیدی به نام«جنگ جهانی سوم» هم مشارکت داشته که گویا به جشنواره ارائه نشده است. در خلاصه داستان این فیلم آمده است: مواجهه رویا با دختری بی نام و نشان، آغاز اتفاقاتی عجیب در زندگی رویا و بابک است.

 

بی‌مادر

این فیلم به تهیه‌کنندگی محمدرضا مصباح و علی اوجی تولید شده که گویا به تازگی شرکت فیلمسازی مشترک خود را تاسیس کرده‌اند. اطلاعات چندانی از این فیلم منتشر نشده و تنها می‌دانیم «بی مادر» فیلمی در ژانر اجتماعی است. امیر آقایی، آناهیتا درگاهی، میترا حجار بازیگران این اثر هستند و پردیس پور عابدینی بازیگر نقش راضیه در سریال «آقازاده» با این فیلم، بازی در اولین اثر سینمایی خود را تجربه کرده است. سهیل دانش اشراقی طراح صحنه و جلوه‌های ویژه که با خلاقیت‌های ویژه‌اش در سینما شناخته شده و سال گذشته سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه را از آن خود کرده است، مسئولیت صحنه این فیلم را برعهده دارد.

 

بیرو

مرتضی علی عباس میرزایی در سومین اثر خود، موضوع جالبی را دستمایه ساخت فیلمش قرار داده است و آن چیزی نیست جز زندگی علیرضا بیرانوند، دروازه‌بان لژیونر تیم ملی فوتبال کشورمان! عباس میرزایی پیش از این فیلم‌های «انزوا» و «خون خدا» را ساخته که چندان مورد توجه قرار نگرفتند و حالا با ساخته جدیدش که داستان عامه‌پسندتری دارد، به نظر می‌رسد که به دنبال جذب مخاطب انبوه است. البته حضور مجید برزگر به عنوان تهیه‌کننده‌ای که بیشتر در زمینه تولید آثار تجربی فعالیت دارد، در چنین اثری کمی عجیب است. «بیرو» روایتش را از روزهای سخت علیرضا بیرانوند شروع م‌کند که با قراردادی به نفت تهران ملحق شده و برای کسب درآمد، در کنار ورزش، به کارهای سخت نیز می‌پردازد و فیلم در ادامه مسیر موفقیت‌های پرشمار او را به تصویر می‌کشد. ظاهرا این اثر تماما با بودجه تخصیص یافته از سوی بنیاد سینمایی فارابی ساخته شده است.

 

خائن‌کشی

مسعود کیمیایی، فیلمساز سرشناس کشورمان که از پایه‌‌گذاران سینمای موج نوی ایران است، با ساخته جدیدش به تهیه‌کنندگی علی اوجی در جشنواره چهلم حضور دارد. «خون شد» ساخته قبلی این فیلمساز، دو سال قبل در جشنواره فجر نمایش داده شد و علی‌رغم واکنش‌های منفی بیشتر منتقدان، برخی آن را نسبت به ساخته‌های چند سال اخیر کیمیایی دارای سر و شکل بهتری از منظر روایت و کارگردانی دانستند. «خائن‌کشی» ساخته جدید کیمیایی با بازی امیر آقایی، مهران مدیری، سارا بهرامی، پانته‌آ بهرام، پولاد کیمیایی، حمیدرضا آذرنگ، فرهاد آئیش، نرگس محمدی، رضا یزدانی، نسیم ادبی ساخته شده به زندگی مهدی بلیغ، کلاهبردار دهه سی و چهل می‌پردازد که به آرسن لوپن ایرانی مشهور شد و به شیوه‌های بسیار هوشمندانه دست به کلاهبرداری می‌زد. برای مثال با ترفندی توانسته بود کاخ دادگستری تهران را به عنوان هتلی مدرن به دو تاجر آمریکایی بفروشد! ظاهرا اثر تازه استاد هم به دغدغه همیشگی او یعنی رفاقت و راه و رسم آن می‌پردازد.

 

درب

یک فیلم تجربه‌گرا درباره مامور اداره برق است که با قطعی برق در روستایی مواجه می‌شود و نهایت تلاش خود را می‌کند تا مشکل را برطرف کند. «درب» در گویش لری به معنای زمین سفت است. این فیلم با گروه بازیگران ناشناخته و غیر حرفه‌ای در کهگیلویه و بویر احمد ساخته شده است.‌‌ هادی محقق کارگردان این فیلم، اثر تحسین شده «ممیرو» را در کارنامه دارد. باید دید آیا کیفیت این فیلم دارای مخاطب خاص هیأت انتخاب را مجاب به پذیرفته شدنش در بخش اصلی کرده و یا صرفا برای حفظ تنوع بین فیلم‌‌ها، این اثر وارد جشنواره شده است.

چهلمین جشنواره فیلم فجر به دبیری مسعود نقاش‌زاده، در دو بخش فرهنگی و رقابتی از 12 تا 22 بهمن ماه سال 1400 برگزار می‌شود.