وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی:
ایران معاصر به جریان‌شناسی نیاز دارد
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صبح دیروز در آیین رونمایی از مجموعه کتاب‌های جریان‌شناسی فکری فرهنگی در ایران معاصر بر ضرورت و نیاز ایران معاصر به جریان‌شناسی تاکید کرد.
به گزارش ایلنا، سیدعباس صالحی در ابتدای این آیین با گرامی‌داشت سالروز ارتحال حضرت امام خمینی (ره) گفت: در آستانه سالگرد حضرت امام هستیم؛ امام بزرگ مردی بود که تاریخ ایران، تاریخ تشیع و تاریخ اسلام و بلکه تاریخ انسانیت به وجود ایشان مفتخر است. مقام معظم رهبری هم در 14 خرداد سال گذشته درباره شخصیت حضرت امام خمینی (ره) فرمودند «امام خمینی(ره) امام تحول بودند» این به این معنی است که امام هم روحیه تحول‌خواهانه داشت و هم حرکت عظیم تحول‌خواهانه انجام داد.
وی افزود: تحول خواهی حضرت امام در قم از درس‌های اخلاق آغاز شد و آن گونه که شهید مطهری می‌گفت: «ما در عطش درس‌های ایشان بودیم». بعد از این هم ایشان ملت را در ابعاد مختلف متحول کردند.
صالحی با اشاره به کتب جریان شناسی فکری و فرهنگی در ایران معاصر تاکید کرد: عزیزانی که این کار قابل توجه را به ثمر رساندند و مقدمه‌ای را برای کارهای پسینی آماده کردند به موضوعی پرداختند که نوپدید است زیرا جریان شناسی در ادبیات ما مقوله نوپدید است. ما نظریه‌شناسی، مکتب شناسی و تاریخ اندیشه داریم اما جریان شناسی یک پدیده تازه از لحاظ مفهومی، مصداقی و روش‌شناسی است.
وی ادامه داد: جریان‌شناسی وقتی می‌خواهد از لحاظ مفهومی معنا پیدا کند کار دشواری است؛ اینکه می خواهیم افراد و مجموعه‌هایی پیدا کنیم که دغدغه‌‌ها، هدف‌‌ها، مساله‌‌ها و راه‌حل‌های مشترک دارند، گزینش این جریانها کاری سخت است. اینکه گزاره هایی که می‌خواهیم کنار بگذاریم بتواند در یک نظام واره قرار گیرد نیز مساله مهمی است. جریانها سیال و پویا هستند و حیات و ممات‌شان فراز و نشیبی است. با این نگاه این موضوع مهم است که چگونه می‌توانیم متفکران و اندیشمندان را داخل یک جریان بگذاریم؟
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: جریان به این معنا است که هم در ساحت عمل و هم در ساحت نظر با هم حضور دارند یعنی وقتی به جریان تبدیل می‌شوند که در کنشگری نقش دارند. اینها مفاهیم جریان‌شناسی را ایجاد می‌کند و چون جریان شناسی در ایران سابقه ندارد، بدین لحاظ کار سخت می‌شود.
وی در عین حال تاکید کرد: مکاتب و تاریخ اندیشه در ایران ادبیات علمی‌اش تعریف شده اما در جریان شناسی ادبیات علمی در مرحله اولیه است و تازه یک مفهوم پیدا کرده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: ایران معاصر به جریان شناسی بسیار نیازمند است. در 150 سال گذشته ایران بستر جدال سنت و مدرنیته در حوزه های ارزشی، نهادی و معرفتی بوده و ما هنوز در این 150 سال در منازعه‌ای هستیم که حتی قالب ندارد و خود این تولید جریان می‌کند.
وی گفت: ما 150 سال است که شاهد جنبش‌های پیوسته اجتماعی در ایران هستیم و هیچ کشوری در این مدت بستر جنبشها و نهضت‌های اجتماعی نبوده و هر نسل ما با یک جنبش مواجه بوده و این خودش بسترساز جریان است چون جنبش یا از دل یک جریان بر می‌آید یا جریان‌ساز است.
صالحی افزود: انقلاب اسلامی نیز به عنوان پدیده بزرگ تاریخ ایران آثار قابل توجهی در تولید جریانها داشته است. حاصل این اتفاقات در ایران معاصر نکاتی از این قبیل است؛ یعنی ایرانی که درگیر 150 سال منازعه است، جنبشها هر نسلی را در بر می‌گیرد و انقلاب ایران مدوام است. همه اینها باعث شده در جریان ها شاهد پدیده‌‌هایی باشیم که در منطقه و فرامنطقه خیلی خاص است.
وی با اشاره به ویژگی‌های خاص جریان‌شناسی در ایران ادامه داد: تکثر جریانها یکی از این ویژگی‌‌ها است؛ در150 سال اخیر جریانها در ایران تکثر داشته و این تکثر جریانی با کشوری مانند مصر با همه تلاطم‌هایش بسیار متفاوت است.
صالحی تصریح کرد: ویژگی جریانها حضور در ساحت نظر و عمل است. در کشورهای دیگر نظام واگرایی و همگرایی جریانها دیده می‌شود اما در 150 سال اخیر بحث واگرایی و همگرایی جریانها در ایران خاص است و شاهد اتحادها و اختلاف‌های خیلی خاصی هستیم که نتیجه منازعه سنت و مدرنیته، انقلاب و ... است. همچنین به دلیل شرایط جغرافیایی ایران و نقش آن در منطقه، جریان های خارجی به جریانهای داخلی ربط پیدا می‌کند و جریانهای داخلی ما ناخودآگاه تاثیرات بیرونی پیدا می‌کند اما در فضای ایران شرایط متفاوت است حتی اگر با توهم توطئه نبینیم باز تاثیرات بیرونی را بر جریانات داخلی می‌بینیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به مجموعه کتاب‌های جریان‌شناسی فکری فرهنگی در ایران معاصر ادامه داد: بدیع بودن این کار اهمیت و دشواری آن را مشخص می‌کند چون ما در ایرانی قرار داریم که مهد جریانات قدیمی و جدید است. توجه دست‌اندرکاران این پروژه به جریان شناسی با محورهای مختلف خودش پدیده تازه‌ای است و ما سابقه چنین کاری نداریم. تک نگاری های مکتوب محدود و مقالاتی وجود دارد اما به این شکل مبسوط این کتب و پروژه کار تازه‌ای است.
وی همچنین تاکید کرد: توجه به لایه های عمیق تر و پنهان تر جریان ها نیز در این کار مهم است. وفاداری به روش‌شناسی و اخلاق علمی به معنای رعایت انصاف و ادب بسیار مهم است و ادب نقل و نقد که دارای ادبیات خاص خود است هم در این اثر و کار مورد توجه قرار گرفته است.
وی در پایان پیشنهادهایی برای ادامه این پروژه به دست اندرکاران آن ارائه کرد و ادامه داد: از اینجا به بعد مراحلی هست که می‌تواند وجود داشته باشد بدین معنی که این آثار فرصتی را برای گفت و گوی جریانی ایجاد کند.در گذشته گفت و گوی مکاتب و اندیشه های سیاسی داشتیم اما این کار می‌تواند فرصت گفت و گوی میان جریانی ایجاد کند. جریان ها کمتر از نظریه ها همدیگر را تحمل می‌کنند بنابراین پیشنهاد من این است که پس از انتشار این 30 جلد، گفت وگوهای میان جریانی رخ دهد و دغدغه ها و راه حل های مشترک ایجاد شود.
صالحی افزود: نکته دیگر در گام های پسینی توجه به نقاط قوت و ضعف جریان ها است. همچنین می توانیم با گفت و گوهای بیشتر از جریان ها تهدیدزدایی کنیم. نکته دیگر اینکه جریان هم در ساحت نظر و هم در ساحت عمل حضور داشته باشد و بعد از پژوهش نکته های عملی برای خود جستجو کند.
مجموعه کتاب های «جریان‌شناسی فکری فرهنگی در ایران معاصر» 30 جلد است که در این آیین 8 مجلد آن شامل «جریان احیاگری دینی»، «عرفان‌گرایی سنتی شیعی»، «فلسفه‌گرای حوزوی»، «فمینیسم اسلامی»، «آئین‌گرایی عامه‌پسند»، «جریان نوپدید دینی و معنوی»، «پساتجددگرایی» و «جریان اخلاق کاربردی و حرفه‌ای» رونمایی از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رونمایی شد.
دیدگاه تان را بنویسید